|
نام انگلیسی : kavir national park نام فارسی : پارک ملی کویر
|
 |
|
در فاصله ای نه چندان دور از جنوب شرقی پایتخت مجموعه و نمایشگاهی طبیعی از وحوش کمیاب بیابانی و کویری وجود دارد. کل و بز، قوچ و میش وحشی، گربه شنی، جبیر، یوزپلنگ ایرانی و جوامع گیاهی متنوع. این منطقه مجموع شبه جزیره ای است که بین دریاچه نمک، کویر ریگ، کویر مرکزی و کویر گرمسار محصور و نمونه بارزی از بیابان ها و استپ های کم آب است. این منطقه در سطح کره زمین یکی از چند نقاطی است که به عنوان ذخیره گاه کره باید مورد حفاظت قرار گیرد. این منطقه در سال ۱۳۴۳ توسط کانون شکار ایران با مساحت ۶۰۹ هزار و ۴۳۸ هکتار حفاظت شده، اعلام شد و در سال ۱۳۵۵ به پارک ملی تبدیل شد و در سال ۵۷ شورای عالی محیط زیست با آزاد اعلام کردن قسمت های جنوبی، آبریزهای کوه سرخ و آبریزهای جنوبی کوه سفید آب را جزو پارک ملی اعلام کرد و مساحت پارک به ۶۷۰ هزار هکتار رسید. در سال ۶۱ با توجه به شرایط اقتصادی، اجتماعی و امکانات و توانایی های حفاظتی به دو قسمت پارک ملی به وسعت ۴۲۰ هزار هکتار شامل منطقه سیاه کوه، نخجیر، سفید آب و کلیه ارتفاعات و تپه ماهورها و دشت های مجاور آن و منطقه حفاظت شده کویر به مساحت ۲۵۰ هزار هکتار شامل دشت های مکوش، سیاه پرده، پرده زرد و ارتفاعات دوازده امام و نره خرکوه تقسیم شد که تحت مدیریت اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان اکنون قرار دارد. پارک ملی و منطقه حفاظت شده کویر مرکزی در غرب کویر مرکزی ایران و شرق دریاچه نمک و قم رود در استان قم، پیشوا و دهستان ارادان و قشلاق بزرگ گرمسار و شمال دهستان ابوزید آباد کاشان قرار دارد که در محدوده استان های تهران – قم، سمنان و اصفهان واقع شده است و دارای اقلیم خشک و بیابانی است و بیشتر بارندگی آن از آبان تا اردیبهشت ماه می بارد. متوسط میزان سالیانه باران در منطقه ۱۵۰ میلی متر است. معمولاً گرمای شدید از اوایل خرداد تا پایان مهر در منطقه ادامه دارد. راه های ورودی منطقه از سمت جنوبی منطقه راه دیگری از طریق کاشان، آران، مرنجاب به پاسگاه محیط بانی سفید آب و نرسیده به بندعلی خان را از طریق جاده ورامین، جواد آباد، چرمشهر به محیط بانی فصلی بندعلی خان می رسد. راه های دیگری برای ورود به منطقه وجود دارد که عبور از آنها بدون راهنما کاری بسیار خطرناک است. جهت جلوگیری از هرگونه پیشامد سوء و ناگوار احتمالی باید قبل از انجام برنامه سفر به کسب اطلاع و مجوز اداره کل حفاظت محیط زیست استان سمنان و هماهنگی با واحدهای تابعه مستقر در منطقه اقدام شود. پارک ملی کویر قریب یک سال است که از اداره حفاظت محیط زیست استان تهران به استان سمنان واگذار شده است. راهی که ما طی کردیم جاده کاروانسرای قصر بهرام بود این جاده تا دو راهی قصر بهرام در مسیر مبارکیه چند کلیومتر بعد از گلدار گل سرخ از جاده سفیدآب جدا شده، سپس از دست چپ پس از طی ۱۸ کیلومتر وارد کاروانسرای قصر بهرام شدیم، این راه خاکی نسبتاً خوب بود. کاروانسرای شاه عباسی در منطقه به قصر بهرام معروف است در پارک ملی و منطقه حفاظت شده کویر جز یک یا دو رودخانه دایمی منطقه که آن هم در فصول گرم دارای آب کمی هستند، تقریباً هیچ آب جاری که بتوان آن را رودخانه نامید وجود ندارد. منابع عمده آبی آبگیرهای دیگر چشمه های حائز اهمیت پارک ملی بسیاری از شن ها و ریگ های روان و متحرک که از ویژگی های بارز مناطق کاملاً کویری است در این منطقه کمتر به چشم می خورد با استقرار رستنی ها تثبیت یافته اند مگر در مناطق حفاظت شده که در بخش هایی از آن هنوز از این پدیده ها وجود دارد. در ابتدای راه که از مناطق حفاظت شده عبور می کردیم، در بعضی مناطق با حفر چاه به کشاورزی پرداخته بودند و بقیه مزرعه ها تحت اجاره یکی از آقازاده ها برای امور پرورش شتر اختصاص یافته بود. گیاهان پارک ملی کویر از گونه های خشکی پسند (گزروفیت ها) و گیاهان شور پسند (هالوفیت) هستند که به عنوان شاخص زنده تطابق با شرایط اکولوژیکی نامساعد زیستی قسمتی از سال را در معرض کمبود آب قرار داشته و برای ادامه حیات و سازگاری با کمبود آب و شوری خاک ساختمان خاصی پیدا می کند که معرف خشکی و محدودیت های زیستی این گیاهان برای مقابله با کم آبی، حرارت زیاد، برگ های کوچک منتهی به خار پیدا می کنند که معرف خشکی و محدودیت های زیستی این گیاهان برای مقابله با کم آبی، حرارت زیاد برگ های کوچک منتهی به خار پیدا می کنند. در بیشتر نقاط هموار و کوهپایه ای جامعه درمنه دیده می شود. پارک ملی کویر علاوه بر دشت های هموار و تپه ماهورها دارای رشته کوه هایی در بخش جنوبی، شرقی و مرکزی نیز است. این کوه ها شامل سیاه کوه، نخجیر و سفیدآب می شوند. در کوهپایه های سیاه کوه و کوه های خشک نزدیک چشمه سفیدآب درختچه های بادامک، شیر خشت و خنجک به صورت تک درختان پراکنده و روی دامنه ها جوامع گیاهی استپی دیده می شود. در دره ها و کوهپایه های سنگی گونه کاروان کش اغلب به چشم می خورد در اطراف چشمه های لب شور گونه های گز، گرگ تیغ، توده های انبوه نی از جوامع گیاهی این منطقه به شمار می آید. در اطراف قصر بهرام که از خاک های سنگریزه ای تشکیل شده درمنه همراه با شور، گون، آتریپلکس، سودا، هلیوتروپیوم پراکنده اند روی دامنه های صخره ای کوه ها بوته چوبک، پوشیده شده است. در کل این منطقه جمعاً ۲۰ محیط بان مسئول حفاظت و کنترل ملی کویر و منطقه حفاظت شده هستند که در واقع به هر نفر ۳۳ هزار و ۵۰۰ هکتار به طور تقریبی جهت مراقبت و سرکشی می رسد. مدتی که ما مستقر بودیم تمام خودروهای محیط بانان به خاطر اشکال فنی قادر به حرکت نبودند و از اتومبیل دوستان میراث فرهنگی حاضر در قصر بهرام کمک گرفتیم. علم محیط زیست علمی است که امروزه برای آشنایی با آن کلاس ها و دوره های مختلفی قرار داده اند که روز به روز پیچیده تر می شود. اما متأسفانه محیط زیست با آن کاربری، اکنون در ایران زیر استاندارد است از جمله در مورد یوزپلنگ ایرانی که در حال انقراض است و یکی از زیستگاه های او پارک ملی کویر است. از طرف دفتر عمران سازمان ملل متحد (UNDP) طرح حفاظت از یوزپلنگ برقرار شده، حدود پنج محیط بان به این مسئله می پردازند که متأسفانه اکثراً دوره لازم را که حاوی اطلاعات کافی در مورد زندگی و رفتار این حیوان باشد نگذرانده اند. محل زندگی محیط بانان از بهداشت کافی برخوردار نبوده و حتی یک ظرفشویی مناسب جهت شست وشوی ظروف خود نداشتند. از همه مهمتر لباس و وسایل مناسب خوب در اختیار نداشتند و ظاهراً مسئولی که خود از محیط زیست اطلاعی نداشته باشد و مرتباً با مسئله حیات وحش و معنای زیستگاه کره در تماس نباشد هیچ وقت تن به سرکشی از داخل کویر نمی دهد. مدت ها بود که بی سیم خراب بود و فقط از خارج می توانستند از طریق پاسگاه سیاه کوه با آنها تماس بگیرند. محیط بانی پاسگاه مبارکیه نیز از حداقل امکانات برخوردار بود و حتی یک چراغ قوه هم نداشت، ورود و خروج کنترل اساسی نمی شد. در این کویر، عقرب، مار جعفری، مار شاخدار به وفور پیدا می شد و حتی یک سی سی سرم ضدمار و یا یک مرکز درمانی و یا حتی یک تکنسین نبود اگر خدای ناکرده محیط بانی دچار حادثه می شد معلوم نبود کی و کی به او رسیدگی می شود. محیط بانان هر روز باید مسافت های طولانی را جهت سرکشی و آمارگیری طی می کردند و این مستلزم این بود که کفش مناسب کوهنوردی و کوله مناسب داشته باشند که متأسفانه به یکی دو نفر از محیط بانان لباس تحویل داده نشده بود. هر سال تعداد کثیری از طریق دانشکده های مختلف فارغ التحصیل منابع طبیعی داریم که وارد اجتماع می شوند. آیا از بین این خیل نیروی علاقه مند و تحصیلکرده و بیکار نمی توان نیروی کار آمد این مناطق تأمین شود. شواهد چنین برمی آمد که وضعیت پارک رها شده و بسیار افت پیدا کرده بود. مسئول قبلی پارک که سال ها در دوره کویر تجربه داشت تعویض شده و پارک به دست کسانی افتاده که حتی هر هفته داخل آن پا هم نمی گذارند.
نقشه هوایی پارک ملی کویر :
|
|
باسلام وخسته نباشین،مستندپیداکردن یوز از شبکه مستنددیدم بسیارلذت بردم واقعاعالی بود بادیدن این مستندکه دراول سال۱۳۹۰ظبط شده باعث شدبیام واطلاعاتی راجب این پارک بخونم واقعاخیلی زیبابودتنهاوش وجای تاسف که نسلشون رو به انقراض???…همگی خسته نباشین??
جمعه ۲۹ اردیبهشت دارم میرم قصر بهرام. چون اولین بارم است که دارم میرم نمیدونم چی میشه. امیدوارم بمن خوش بگذره و هرکسی که آن روز در کویر و قصر بهرام و پارک ملی کویر است.