سرم ضد مار گزیدگی به مواردی اطلاق می شود که خاصیت خنثی کننده سم مار را داشته باشد . این سرم کم و بیش هترولوگ است (Heterologous) و با ایمن سازی حیوان (اسب حیوان انتخابی) بر ضد سموم مار تهیه می گردد . تزریقات سم به اسب از مقدار کم شروع و بتدریج افزایش می یابد . پس از اینکه مقدار کافی پادتن تهیه شد از حیوان خونگیری به عمل می آید . پلاسمای خون را جدا می کنند و با استفاده از روش انزیماتیک یا هضم با پپسین و فراکسیونه کردن با سولفات آمونیوم (NH4)2SO4 پلاسما طبق دیاگرام یا نمودار شماره 2 تصفیه و تغلیظ می گردد (لطیفی 1978). سرمهای درمانی باید از نظر شیمیایی و بیولوژیکی آزمایش شوند . سرم دارای اندکی فنل است و به صورت پلی والان (چند ظرفیتی) یا منووالان (اختصاصی) در آمپولهای ده میلی لیتری به نام سرم پلی والان ضد مار گزیدگی (Polyvalent antivenom) یا سرم منو والان ضد مار گزیدگی Monovalent antivenom یا Species – Specific antivenom تقسیم می کنند و همراه دستورالعمل و تاریخ مصرف به صورت مایع یا لیوفیلیزه عرضه می شود . سرم پلی والان ضد مار گزیدگی ساخت انستیتو رازی بر ضد سم پنج نوع افعی (گرزه مار ، مار شاخدار ،مار جعفری ، افعی زنجانی ، افعی قفقازی) و یک نوع کبرای ایران یا کفچه است . سرمهای منو والان یا اختصاصی که بر ضد زهر هر یک از انواع مارهای یاد شده تهیه می شود فقط در انستیتو رازی موجود است و تنها در موارد ضروری و فوری به درخواست کننده عرضه می گردد .
ارزش درمانی هر یک از سرمها بستگی به میزان قدرت خنثی کننده سم هر میلی لیتر سرم و سایر خصوصیات آن دارد . بعضی از خصوصیات سرم ضد مار گزیدگی در جدول شماره 14 نشان داده می شود . برای سنجش عیار زهر و پاد زهر از رقتهای مختلف زهر یا مخلوطی از سم و سرم در حجم 5/0 میلی لیتر استفاده می شود که به داخل رگ موش به وزن 20-18 گرم تزریق می گردد . مقدار زهر خنثی شده در هر میلی لیتر از سرمهای منووالان و پلی والان ضد مار گزیدگی در جدول شماره 15 مشخص می باشد . همچنین جدول شماره 16 اثر اختصاصی و غیر اختصاصی سرم را در برابر سموم مارهای ایران نشان می دهد .
نظرات بسته شده است.