اسطوخودوس

نام فارسی : اسطوخودوس نام علمی:  Lavandula stoechas نام انگلیسی: topped lavender

نام لاتین این گیاه لاواند و به معنای شستشو است. گلهای این گیاه جاذب زنبور عسل بوده و عسل مرغوبی از آن تولید می شود . دارای برگهای متقابل و باریک و نوک نیز می باشد . اسطوخودوس گیاه اعجاب انگیزی است که در سلامتی بدن معجزه می کند! این گیاه جای سوختگی و نیش حشرات را تسکین می دهد، خواب راحتی به ارمغان می آورد، به هضم غذا کمک می کند و یک داروی ضدعفونی کننده ی فوق العاده به حساب می آید. اسطوخودوس در بیشتر نقاط دنیا به حالت خودرو می روید مخصوصا در جنوب فرانسه مناطق مدیترانه و در تورنتو به مقدر زیاد وجود دارد و بسته به شرایط محیط و خاک به انواع مختلف ظاهر می شود. اسطوخودوس گیاهی است چندین ساله به ارتفاع حدود نیم متر با برگ های متقابل، باریک، دراز، سبز رنگ و پوشیده از کرک های سفید پنبه ای.  گلهای آن به رنگ بنفش و به صورت سنبله است. قسمت مورد استفاده این گیاه، گلها و سرشاخه های گلدار آن است.  اسطوخودوس بوی بسیار مطبوعی دارد. طعم آن تلخ است و بعلت بوی مطبوع آن در عطر سازی مصرف می شود. اسانس اسطوخودوس که از تقطیر گل و سرشاخه های گلدار این گیاه به دست می آید مایعی است زردرنگ یا زرد مایل به سبز که دارای بوی مطبوعی است.

اسانس اسطوخودوس دارای حدود 40 درصد استات لینالیل است همچنین در آن ترکیباتی نظیر اسید بوتیریک، اسید پروپیونیک و اسید والریک، لینالول آزاد و ژرامبول وجود دارد. اسطوخودوس گیاهی است بی ضرر که همه می توانند از آن استفاده کنند. فقط برای اشخاص صفراوی مزاج خوب نیست و باعث آشفتگی می شود.

خواص درمانی
مقوی معده،مدر،نیرو دهنده،درمانسرماخوردگی،بادشکن. بوعلی سینا این گیاه را جاروی دماغ نامیده است . اسطوخودوس در درمان بیماریهای عصبی ، استرسها ، خستگی های روحی و سردردها مفید است . در درمان تیک عصبی بکار می رود . از جمله خواص دیگر آن ضد عفونی کننده خوبی می باشد . بعنوان بخور و درمان زکام و سرماخوردگی و بیماریهای ریوی ، درمان سینوزیت بهمراه گیاه مرزنجوش یا بومادران بعنوان بخور استفاده می شود . یک مشت از هر کدام با ۲ لیوان آب جوش بخور داده شود . برای رفع بی خوابی در قدیم یک مشت از برگ این گیاه را زیر بالش می گذاشتند. قسمت مورد استفاده این گیاه سرشاخه های گلدار آنست و بهترین زمان برداشت هنگامی است که گلها روی گیاه ظاهر می شوند. ( اوایل خرداد تا اواسط مرداد )

به اعتقاد درمانگران طب سنتی در جهان نوشیدن عصاره تهیه شده از برگ‌های گیاه لاوندر تاثیر زیادی در بهبود و تسکین سردرد دارد. این نوشیدنی توسط بسیاری از درمانگران شیوه‌های درمانی طب مکمل برای درمان سردرد به ویژه سردردهای میگرنی کاربردی اعجاب‌انگیز دارد. این داروی گیاهی اگر چه طعمی تلخ و گس دارد اما خاصیت و تاثیرگذاری آن چنان زیاد است که بسیاری از بیماران تلخی آن را تحمل می‌کنند. اما در صورتی که برخی از بیماران قادر نباشند گسی و تلخی عصاره لاوندر را تحمل کنند کافی است این عصاره را رقیق کرده و آن را میل کنند.

نوشیدن چای لاوندر پیش از خواب به افرادی که دچار اختلال خواب هستند و شب‌ها چندین بار از خواب بیدار می‌شوند، کمک می‌کند تا به مرور خوابی آرام و بی دغدغه را تجربه کنند. برای بهره‌مندی از تاثیر این چای کافی است یک ساعت پیش از خواب شبانه یک فنجان چای لاوندر را به صورت ولرم بنوشید. برای تهیه این چای کافی است یک قاشق چای‌خوری برگ خشک شده این گیاه را درون یک فنجان آب جوش بریزید و سر فنجان را با کمک نعلبکی ببندید تا در عرض ۱۰ دقیقه دم بکشد. می‌توانید از برگ‌های طبیعی این گیاه برای آرامش در خواب استفاده کنید.

بسیاری از کوهنوردان یا افرادی که عادت به کوهنوردی و حضور در فضاهای باز و محیط‌های سرسبز دارند با خاصیت عصاره لاوندر در درمان و تسکین محل گزش نیش حشرات آشنایی دارند. عصاره گیاه لاوندر به دلیل داشتن خواص التیام‌بخش و تسکین‌دهنده‌ای که دارد در کاهش التهاب و سوزش محل گزش حشرات بسیار موثر است و می‌تواند نقش موثری داشته باشد. این عصاره همچنین می‌تواند به عنوان یک ضدعفونی کننده برای شست‌وشوی زخم‌های سطحی و محل گزش حشرات مورد استفاده قرار گیرد.

درمانگران طب سنتی ماساژ شکم با روغن لاوندر را یکی از مفیدترین شیوه‌های درمان و تسکین اسپاسم‌ها و انقباض‌های عضلات شکم می‌دانند. ماساژ این روغن در ناحیه شکم و جذب آن موجب می‌شود که اسپاسم‌های دستگاه گوارش به ویژه درناحیه روده‌ها درمان شود و درد ناشی از آن به مرور کاهش یافته و به طور کلی از بین رود.

بسیاری از درمانگران طب سنتی و مکمل بر این باورند که استفاده از روغن گل اسطوخودوس به صورت موضعی موجب از بین رفتن آثار باقی‌مانده زخم‌ها و برخی از سوختگی‌ها می‌شود. ماساژ روغن و عصاره اسطوخودس یا لاوندر به روی زخم‌ها به صورت مستمر و روزانه کمک می‌کند تا جای زخم‌ها و سوختگی‌ها از بین رود. علاوه بر این استفاده از جوشانده رقیق شده این گیاه نیز به عنوان یک ضدعفونی‌کننده برای پاکسازی زخم‌ها و جراحات سطحی بسیار موثر است. برای تهیه این مخلوط جوشانده سرد شده گیاه لاوندر را پس از رقیق کردن با مقداری اتانول ترکیب کرده و برای ضدعفونی مورد استفاده قرار دهید.

بر اساس متون قدیمی طب سنتی گیاه لاوندر به جهت آنکه موجب افزایش تعریق بدن می‌شود در دفع سموم و حرارت بدن در شرایطی که بیمار دچار تب یا افزایش حرارت بدن شده، بسیار موثر است. مصرف جوشانده این گیاه علاوه بر این به جهت خاصیت ادرارآور می‌تواند تب بیمار را به سرعت پایین آورد.

کمپرس جوشانده گیاه اسطوخودوس در تسکین دردهای ناشی از کوفتگی‌ها و ضرب‌دیدگی‌ها بسیار موثر است. برای تهیه این کمپرس کافی است ۳ تا ۴ قاشق غذاخوری از گیاه خشک شده لاوندر را با ۲ لیوان آب مخلوط کرده و روی حرارت قرار دهید. پس از آنکه این مخلوط به مدت ۱۰ دقیقه جوشید آن را صاف کرده و اجازه دهید به اندازه کافی سرد شود. سپس این مایع را با کمک دستمالی نخی و تمیز روی موضع مورد نظر کمپرس کنید. بهتر است اجازه دهید تا این مایع به اندازه کافی سرد شود زیرا گرمای آن ممکن است موجب بروز خونریزی‌های زیر پوستی در ناحیه ضرب دیده شود.

طرز استفاده

1) دم کرده اسطوخودوس: حدود 5 گرم سرشاخه گلدار یا گل این گیاه را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید. مقدار مصرف این دم کرده 4-3 فنجان در روز است.
2)کمپرس اسطوخودوس: 30 گرم گل یا سرشاخه گلدار این گیاه را با یک لیتر آبجوش مخلوط کرده و به مدت 10 دقیقه دم کنید.