آشنایی با برخی از آثار تاریخی کوه های ایران

بقایای تمدن کهن سرزمین ایران در نقاط مختلف کشور به چشم می خورند. در شهرها و روستاها و در فراز قلل کوه ها و دامنه ها می توان بقایای آثار باستانی و تاریخی این مرز و بوم را مشاهده کرد. اگر چه زمان در تخریب این آثار ارزشمند اثرات سوء فرسایشی و تخریبی داشته است، و مرمت و بازسازی این آثار بسیار ارزشمند، ضروری و فوری به نظر می رسد از نظر کلی می توان گفت بناها و آثار جاویدان تاریخ ایران به طور نسبی در شهرها و پاره ای از آبادی های ایران حفظ شده اند، لیکن در خصوص ارتفاعات اینگونه نیست و دست طبیعت و بی توجهی های افراد به صورت فزاینده ای باعث آن گشته است تا این آثار مهم و گویای تاریخ تاریخ به تدریج محو و نابود شوند. از میان هزاران آثار تاریخی در اینجا به بررسی برخی از مهمترین این نقاط به طور مختصر خواهیم پرداخت.

 

قلعه دختر

قله 3180 متری موسوم به همین نام برفراز آبادی آهار از تواقع منطقه رودبار قصران استان تهران قرار دارد. منطقه تاریخی آهار و آبادی متروکه ده تنگه و حواشی آن از زمان حکومت های ساسانی مسکونی بوده است و دلیل آن وجود آثار تاریخی به دست آمده از این دوران بخصوص در ده تنگه است. قلعه مخروبه فعلی که برفراز قله قرار گرفته است و هم اکنون فقط ضلع شمالی طاق اصلی آن باقی مانده است را می توان یک آتشکده و یا محلی برای نشان دادن علائمی خاص بر روی کوه های منطقه تلقی کرد.این منطقه و گردنه های مشهور اطراف آن در روزگاران گذشته محل عبور و مرور اهالی روستاهای اطراف بوده است. کسانی این ادعا را که این نقطه مشهور به قزل ماما و یا قصر دخترک می توانسته نقطه ای برای دادن علائمی خاص به فواصل دور از دسترس در آن زمان باشد، اغراف آمیز دانسته اند. ولی وجود آثار به جای مانده در تعدادی از قلل البرز مرکزی به صورت مکان هایی کوچک به شکل مربع و یا مستطیل و دارای عمق که به احتمال قوی برای فرافروختن آتش به جهت اعلام خطر بوده است، مدرک مستندی است که می تواند این ادعا را تائید کند. ما اثر این ردپای تاریخی را برروی قللی چون آتشکوه، آزادکوه، کهار و هفت خوانی دیده ایم. به نظر می رسد  قلعه دختر در گذشته های دور دارای چند اتاق بوده و اتاق مرکزی به صورت تالاری کوچک در مرکز آن قرار داشته است. از کل بنا که با سنگ ساروج ساخته شده ا ست مقدار زیادی باقی نماینده و طاق اصلی آن نیز در شرف فروریختن است. برای دست یابی به این قلعه تاریخی بهترین راه مسیر آهار به گردنه آهار بشم در غرب آبادی و صعود از طریق سینه کش تند جنوبی قلعه می باشد.

 

قلعه امامه

امامه روستایی بزرگ در جنوب بخش فشم از توابع رودبار قصران استان تهران می باشد. قلعه امامه و برج و باروی آن در قسمت شمالی این آبادی در ابتدای دره لاره به چشم می خورد و اهالی به آن قلا می گویند.

مصالح اصلی ساختمان آن از سنگ و آهک به صورت ارگی دفاعی بر فراز یک برج صخره ای می باشد.قلعه در سابق دارای دو برج و انباری بسیار بزرگ بوده است و هم اکنون برج غربی قلعه به صورتی آشکار باقی مانده است. راه قدیم این قله از دره واقع در سمت جنوب شرقی بوده است که به مرور خراب شده و کسی نمی تواند از آن تردد نماید. در حال حاضر مسیری به صورت زیگزاگ از سمت غرب و بر بالای برج قابل دسترسی است. برج و باروی قلعه امامه که در واقع بر روی یک رشته بزرگ صخره ای واقع گردیده، از دو طرف آزاد است و فقط از سمت غرب به کوه هم هن متصل می باشد. بهترین مسیر برای بازدید از قلعه، جاده فشم و چهار کیلومتر مانده به آن سمت راست جاده آسفالته امامه به طول 6 کیلومتر و مسیر دره لاره از طریق دور زدن برج از سمت جنوب غربی می باشد.

قلعه الموت مرکز فرقه تاریخی اسماعیلیه در شمال شهر شهرستان قزوین قرار دارد در سرتاسر این دره قلاع اسماعیلیه پراکنده بوده است، آثاری چون قلعه میمون، دژ لِمسَر و چندین قلعه بزرگ دیگر که در این میان قلعه موسوم به گازرخان از مرکزیت و اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. قلعه در شمال آبادی گازرخان قرار دارد و برای دستیابی بدان می باید از طریق جاده آسفالته الموت پس از معلم کلایه به سوی شرق، به آبادی شترخان و سپس به گازرخان رسید. قلعه خرابه های آن بر روی یک کوه منفرد در شمال دیده می شود. از کوچه پس کوچه های ده عبور کرده و پس از مقداری ره پیمایی به سوی شمال به سمت شرق تغییر جهت می دهیم و خود را به بالای قلعه می رسانیم. آثار ویرانی های قلعه در جابجای آن به چشم می خورد. برج وبارهای فروریخته، آب انبارهای تخریب شده و راه تنگ و باریک خطرناکی که حد فاصل دو بخش قلعه برفراز صخره های کوه بوده است به خوبی پیداست، اثر تخریب طبیعت و کاوش های تاریخی و نیز غیر مجاز بر روی قلعه بسیار زیاد مشاهده می شود.

 

قلعه لمسر

از طریق شهر قزوین به سوی شمال، با عبور از روستای باقرآباد به امامزاده عبدالله و سپس روستای میزوج و آبادی های فکار و بهرام آباد و سرانجام به کیلاکلا می رسیم. تپه عظیم منفردی که قلعه تاریخی لمسر بر روی آن قرار دارد از دور دست دیده می شود و می توان به صورت مستقیم به سوی آن حرکت کرد و پس از مدت زمان کوتاهی به آن رسید. از فراز این کوه منظره روستای کیلا کلا و شهرستان بسیار دیدنی و جالب می باشد. ساختمان اصلی قلعه به صورت برجی بزرگ از سنگ و آهک و ساروج ساخته شده است. برج دارای سوراخ های بزرگی بعنوان دیده بانی می باشد و مدخل ورودی آن به صورت طاقی کوچک در جلو ساختمان آن قرار دارد و بر روی پشت بام آن هم اکنون گیاهان زیادی روییده است و علیرغم همجوم مکرر مغولان ساختمان آن از دیر باز تاکنون سالم باقی مانده است.

 

قلعه استوناوند

دژ برفراز تیغه های بلند و ناهمواری های جنوبی رشته کوه های فیروزکوه در شمال گرمسار قرار دارد .

بقایای برج و باروی آن پهنای دره حبله رود و راه قدیمی کناره غربی رود را در میان گرفته است . برج های دیده بانی این دژ بر تمامی طول راه حاکم و ناظر است . دژ در محل تلاقی فضای دره عمیقی که از سمت غرب به دره حبله رود راه پیدا می کند شکل گرفته است .

با وجود یکپارچگی فضای عمومی محصور در بین برج و باروهائی که بر بلندای هر سه بخش دره حبله رود و دره غربی باقی مانده ، می توان حدس زد که کار ساخت آن در سده های متفاوتی صورت پذیرفته است . کل این دژ تاریخی برفراز تپه بزرگ و عظیمی ساخته شده است . دروازه سنگی در قسمت شمال دژ  و درگوشه شمال غربی آن قرار دارد که دره ای شرق – غربی پس از ورود به دژ در آن جلب نظر می کند . در پس این دره بقایای دیوار شرقی – غربی قرار دارد که دژ را از ساختمان اصلی ارگ بر روی کوه مخروطی شکل جدا می سازد .  ارگ دژ در گوشه شرقی و بر فراز ستیغ بلندی جای گرفته است . در داخل این دژ یک تپه کوچک منفرد قرار دارد که به واسطه احاطه اش بر کلیه نقاط دژ برفراز آن برج دیده بانی کرده بودند و بقایای آن به خوبی دیده می شود .

در حاشیه جنوب و جنوب غربی دژ و در فواصل دیوارهای فرو ریخته ، بقایای ساختمان های بسیار قدیم به صورت مجزا مشاهده می شود .

در قسمت دروازه مخفی سمت شرق این دژ بقایای خشتی از دوران قبل از اسلام وجود دارد که در امتداد دره شمالی استوناوند قرار گرفته است .

برای بازدید کامل این دژ تاریخی و باستانی به مدت زمانی کافی در حدود 2 تا 3 روز نیاز داریم .

استوناوند از جمله ارگ های بسیار بزرگ باقی مانده از دوران های ساسانی و اسلام و پس از آن می باشد .

قلعه ملک بهمن

بنای این قلعه برسرکوهی منفرد و نوک تیز برفراز آبشاری 30 متری در جنوب غربی دهکده شاهاندشت از توابع امیری لاریجان استان مازندران و برکناره جنوبی جاده هراز قرار دارد. نام تاریخی آن ملک قلعه است که در زبان محلی به آن ملک قلا می گویند . این قلعه در سال 1005 هجری ساخته شده است و مختصات جغرافیایی و محیطی آن بدین شرح می باشد :

از سمت جنوب به دیواه های صخره ای به نام مازیارگر منتهی می گردد ، در دامنه شمالی قطعه زمینی مسطح قرار دارد که با دیواره هایی قطور از سنگ های عظیم خشکه چین آن را محصور نموده اند ، این دیواره ها منتهی به دروازه ای می شود که معروف به دروازه سنگی بوده است و خارج از آن برج مدوری بنا کرده بودند . از بناهای قلعه دیوارهایی به ارتفاع 7 الی 8 متر برجای مانده است که از سنگ و گچ ساخته شده اند . در قسمت تنگه آبشار بناهایی از خشت قالب بزرگ یده می شود که احتمالا در سده متاخر ساخته شده اند . اتاق های قلعه در ارتفاعات مختلفی بنا گردیده اند ، پلکان قلعه پیچ در پیچ در سراشیبی به چشم می خورد که آن را در دل سنگ کنده اند و عبور از آن بسیار مشکل بوده است .

آنگونه که از بناهای قلعه پیداست آن را نیز چون استوناوند در یک زمان نساخته اند . هیچ فضایی را بی مصرف فضایی را بی مصرف و بیهوده نگذارده اند و بر کوچک ترین زوایا ، برجی و دیواری ساخته اند به طوری که دفاع از آن از چهار جهت جغرافیایی کامل و جامع انجام می پذیرفته است . ضخامت دیوارها در سمت جنوب به 3 متر می رسد و درزیر آنها پرتگاهای خطرناکی به وجود آمده است . طبقات مختلف این بنا به وسیله پلکان ها و راهروهای زیر زمینی به یکدیگر مرتبطبوده است . چنانچه از منظره عمومی آن پیداست می باید دست کم دوبار دچار آتش سوزی شده باشد و پس از نخستین ویرانی ظاهراً قسمت های مختلف را از نو ساخته اند .

قسمت های قدیمی تر بنا از سنگ های آهکی تراشیده تر و آهک بنا گردیده . درباره تاریخ ساختمان های قدیمی نمی توان اظهار نظر قطعی کرد. به موجب قطعات سفالی که در خرابی های قلعه دیده شده آخرین خرابی و ویرانی آن باید در حدود قرن هشتم هجری باشد .

 

تخت سلیمان

این بنای کهن که دیرگاهی است روزگاران آبادانی و رونق خود را پشت سرگذارده و در ایام پیری در سکوت و خلوت کوهستانی سرسبز منطقه افشار به حیات آرام و خسته خود ادامه می دهد . متجموعه تخت سلیمان و پیرامون آن و ویژگی های تاریخی و دیدنی آ« به شمار می رود در محلا افشار و تقریباً در 45 کیلومتری شمال شرق بخش تکاب از شهرستان میانه و دوآب آذربایجان غربی واقع شده است .

نزدیکترین آبادی به آن قریه تازه کند است که تا منطقه حدود 2 کیلومتر فاصله دارد . برای رسیدن به این مجموعه دیدنی و تاریخی می باید از جاده زنجان – بیجار – شاهین دژ طی طریق کرد سپس یکی از دو راه کوهستانی تکاب احمد آباد و یا تکاب قره باغ را انتخاب نمود . پس از طی 40 تا 50 کیلومتر به سمت شمال شرقی به تخت سلیمان می رسیم .

در حال حاضر فقط یک راه روستایی و جاده از محال انگوران و معدن سرب آن به تخت سلیمان راه می یابد . کوه مرتفع 3350 متری بلقیس و بقایای یک قلعه نظامی از دوره ساسانیان در شمال تخت سلیمان دیده می شود .

تخت سلیمان بر روی یک بلندی طبیعی به ارتفاع 20 متر از سطح دشت واقع شده است . همه آثار آن داخل یک حصار قرار دارند . حصار بیرونی از سنگ های لاشه ای به ضخامت 5 متر و ارتفاع 14 متر و دور تا دور آن 38 برج دفاعی مخروطی شکل ساخته شده است . بنای حصار بیرونی متعلق به دوره ساسانی است و در دوره ایلخانی نیز مرمت گردیده است . دو دروازه ساسانی یکی در شمال و دیگری در روبروی آن در جنوب و کاملاً در محور دریاچه و آتشکده ساخته شده است .

دریاچه ای مقدس و عمیق به شکل بیضی ناقص که حداکثر عمق آن بالغ بر 110 متر است ، به صورت یک چشمه جوشان از طبقات تحت الارضی فوران می نماید و بر طبق محاسبات انجام شده در هر ثانیه 100 لیتر آب از دل آن می جوشد . آب دریاجه بوسیله دو جوی سنگی از تخت سلیمان جریان یافته و زمین های اطراف را مشروب می سازد . این دریاچه به صورت کاسه ای گود در حدود 1 متر از سطح زمین های اطراف پایین تر قرار دارد . در سمت شمال غربی دریاچه ایوان رفیع ساسانی معروف به ایوان خسرو ، که با مصالح آجر قرمز و ملات ساروج ساخته شده است ، قرار داشته است . در حال حاضر از این ایوان جز یک جرز و ازاره های دیوار آن باقی نیست . قطر دهانه ایوان 5/18 متر و عمق آن 20 متر می باشد . در مرکز به سمت شمال تخت سلیمان آتشکده بنا گردیده است . حدفاصل آتشکده آذرگشسب و اطاق و راهرو و دیوارهای ستون دار آن را در بر گرفته اند .

کوه زندان و قله کله قندی در فاصله 5 کیلومتری تخت سلیمان واقع گردیده است که در کمرکش آن آثار معماری هزاره اول قبل از میلاد از سنگ و ملات ساروج وجود دارد . به فاصله 4 کیلومتری مشرق کوه زندان ، تپه ای است کوچک موسوم به تپه مجید که یک تومولوس یا گورکان از هزاره اول قبل از میلاد است ه در واقع مجموعه گورهای سکایی است و دارای چندگور اصلی و فرعی است . در بیرون تخت سلیمان جوی سنگی بزرگ قرار دارد که حدود 300 متر طول و دارای 4 متر ارتفاع می باشد . که شکل استثنایی آن نظر هر بیننده را در وهله اول به خود جلب می نماید .

قلعه ضحاک

برفراز تونل راه آهن تهران – تبریز ، بین مراغه و میانه ، در شرق ایستگاه خراسانک بقایای یک آبادی قدیمی سطح وسیعی را پوشانده است . این محل راه قلعه ضحاک می نامند . برای دست یابی بدان باید از جاده مینه به تبریز به سوی سراسکند خارج شویم . پس از سراسکند به طرف ایستگاه خراسانک 14 کلیومتر جاده خاکی را طی می کنیم . از این نقطه پیاده روی آغاز می گردد .

ابتدا در امتداد خط راه آهن به سمت شرق میانه حرکت می کنیم . از تونلی می گذریم و به پل راه آهن رودخانه قرنقو می رسیم . بلافاصله پس از پل تونل طویل تری شروع می شود که بخشی از قلعه ضحاک برگرده آن استوار است . این قلعه را سرهنگی به نام مونت فیس  در سال 1830 کشف نموده است . قله بنای بسیار محکم است ، دیواری دو لایه با پیشامدگی های مدور دفاعی دارد و احتمالاً توسط اسماعیلیه بازسازی و مورد استفاده قرار گرفته است .

قدمت قلعه ممکن است به دوره ساسانی برسد .

حصار جانبی پرتگاه های مشرف به رودخانه قلعه در سمت غرب و شرق از ساختمان قلعه حفاظت می کنند و در جبهه جنوبی زمینی باریک بین دو سطح مرتفع واقع است که به عنوان مدخل قلعه عمل میکند .

در بقایای این حصار هنوز جایگاه دروازه آن مشخص است و در اطراف آن سفال های متعلق به هزاره دوم قبل از میلات یافت شده است . گمان می رود استحکامات در سطح مرتفع شمالی در دوره مانایی ساخته شده باشد .

این قلعه در دوره های مادی و هخامنشی نیز مسکونی بوده است . مهمترین ساخته قلعه عمارت کوچکی است که در کنار پرتگاه قرار گرفته است . در اطراف این تک بنا تکه هایی از قطعات گچبری شده و حجاری به دست آمده است . آب قلعه از چشمه ای که از فرورفتگی سنگ می جوشد تامین می شده است . فضای داخلی عمارت در امتداد محور عرضی شش متر و در امتداد محور طولی بنا به قطر 4 متر می باشد . اوج آبادانی قلعه ضحاک به احتمال قوی مربوط به دوره اشکانی و مکانی برای دیده بانی بوده است . این قلعه برسر راه قدیمی مرکز آذربایجان یعنی حدود تبریز و تخت سلیمان و اکباتان قرار داشته است.

 

قلعه جوشین

قلعه تاریخی جوشین در 26 کیلومتری غرب ورزقان به سوی جلفا و در 6 کیلومتری راهی که ما را به روستای جوشین می رساند در آذربایجان شرقی واقع گردیده است و راه آن بسیار سخت و کوهستانی است . قلعه برفراز کوهی که سه طرف آن را شیبی دیوار مانند احاطه کرده ، واقع شده و تنها راه ارتباطی آن یک گذر کوهستانی تنگ است که فقط یک یا دو نفر می توانند به زحمت از آن بالا بروند . به این علت نگهبانی از این قلعه حتی با نظارت کم هم ممکن بوده است .

این قلعه بر خلاف سایر قلاع که محل زندگی و یا ارگ حکومتی نیز بوده اند صرفاً جنبه نظامی داشته و به این جهت حداقل اتاق های سرپوشیده را جهت زندگی در داخل آن تهیه دیده اند . اغلب این اتاق ها از سنگ لاشه و ملات گچ و آهک و با استفاده کامل از تمامی شکاف ها و زوایای کوه بنا گردیده اند . در این قلعه حوضجه های متعددی در سطح مختلف کوه برای جمع آوری آب باران ایجاد شده است و ناودان سنگی ، آب باران های باریده شده را به حوضجه های کنده شده در قلعه هدایت می کند .

سفال های پیدا شده در قلعه ، مربوط به هزاره اول قبل از اسلام و قرون اولیه تا قرن ششم هجری است .

از نظر اوضاع طبیعی ، ارتفاعات قلعه جوشین و رشته پیرسقا را رودخانه جوشین از یکدیگر جدا می سازد و بدین وسیله تنگه معروف جوشین را از حدود محلی به همین نام تا حدود رودخانه ارس ، از جنوبی شرق به سوی شمال پدید آورده است .

 

قلابُن

در فاصله میان قهوه خانه قلابن و آبگرم واقع در جاده هراز استان مازندران درغرب بر بالای دامنه خاکی بنایی است که قدمت آن به دوره قبل از اسلام می رسد . در ازای این بنا 70/12 متر و پهنایش 25/9 متر است و پرستش گاه و یا مسکن پیشوایان دینی بوده است . پی بنا و قسمتی از پایه آن از سنگ شکسته و ملات گچ و مابقی از خشت خام می باشد . مدخل اصلی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که ظاهراً به طبقات بالا وپایین راه داشته است . در جنوب این بنا به فاصله 100 متری صخره ای عظیم بوده است که روی آن را تراشیده و صاف کرده اند و سطحی به ابعاد 260×280 متر به وجود آورده اند و بر روی این سطح صاف ناوی ساخته اند . این محل معبدی بوده است که بی شباهت به آتشدان های پاسارگاد و نقش رستم نیست .

در شمال این بنا و دامنه تپه و کوه نزدیک بدان بقایای دیوارهای اطراف که به سنگ چین بناگردیده دیده می شود .

قلعه رودخان

این قلعه یکی از بزرگترین قلاع قدیمی ایران است که در 20 کیلومتری جنوب شهرستان فومن در دل کوهستان بر رودخانه ای به همین نام قرار دارد ( از فومن تا گوراب پس 8 کیلومتر ، از گوراب پس تا قهوه خانه 5 کیلومتر و از آنجا تا قلعه  کیلومتر است ) .

این قلعه با این که مدت های مدیدی تحت سلطه حکم گیلانی بوده با این وجود در متون تاریخی کمتر نامی از آن آمده است. دیوارها و برج و باروی آن از سنگ و آجر در طرفین درب ورودی آن دو برج دفاعی مستحکم قرار گرفته است که سنگ نبشته ای بر بالای آن قرار داردو.

آب قلعه رودخان نسبتاً زیاد است و با باران مختصری چندین برابر می شود. قلعه در دل جنگل های انوبه قرار دارد.

در ورودی یا دروازه قلعه ، شمالی است و همانگونه که ذکر گردید دارای 2 برج می باشد ارتفاع درب ورودی از کف 6 متر و ارتفاع میان هلال از کف درب ورودی 3 متر است .

از درب ورودی اصلی که به قلعه وارد می شویم دیوار جنوبی نزدیک است و بیش از بیست متر از در هشتی دوم فاثله ندارد هنگامی که داخل حیاط می شویم در سمت غرب به اتاق های مخروبه متعدد و چشمه آبی کوچک می رسیم . این چشمه با تنبوشه از ییلاق زرد خونی به اینجا آورده اند . پس از گذشتن از این چشمه با پیمودن فاصله زیادی به بنای عظیم قلعه بر می خوریم که روزکاری دو طبقه بوده است و طبقه زیرین فعلاً دارای تونلی است که به خارج می رود در قسمت جنوب نیز بناهای متعددی به چشم می خورند . پس از طی 200 متر به شاه نشین می رسیم ، که در منتهی الیه غربی قلعه در دو طبقه با آجر بنا شده است . در حد فاصل دیوارهای شمالی و جنوبی در فواصل نامنظم برج هایی است که بالای آن اتاق های هشت ضلعی از آجر شاخته شده است و تا امروز تقریباً تمام آنها سالم باقی مانده است . آبریزهایی نیز برای پاسبانان و نگهبانان شاخته شده است .

تقریباً تمام برج های قلعه از سنگ تراشیده و ارتفاع آنها بیش از دو متر است . طول این قلعه در حدود 500 متر و عرض آن در نقاط مختلف متغیر می باشد.

 

قلعه قهقهه

در دهستان یافت از بخش هوراند شهرستان اهر، نزدیک روستای گنجویه و قره آغاجلو، در بالای کوهی مرتفع و صخره ای قلعه قهقهه قرار دارد. برای رسیدن به این قلعه دو راه وجود دارد. اول از مشکین شهر به سوی شمال و دیگری از هوراند به سوی جنوب.

جاده هوراند به کلیبر از روستاهای مجید آباد ، نواسر، گلدرق تا قشلاق حاجی میرزاخان و دره رود می گذرد. قلعه در میان ارتفاعات بسیار بلند بین دو روستای گنجویه و قره آغاجلو قرار گرفته است . راه آن بسیار ناهموار و کوهستانی است . از روستای قره آغاجلو تا دامنه کوه حدود 3 کیلومتر راه کوهستانی است. در سمت شمالی این قلعه هفت برج و بارو بنا شده که توسط دیوارهای بلند و محکم در بر گرفته شده اند . راه ورود به آن طوری ساخته شده که بیش از یک نفر نمی تواند از آن بگذرد. سه طرف قلعه دیوارهای بسیار بلند و صخره ای قرار دارد که مشرف به پرتگاه های خطرناکی است . در حال خراب و ویران شده است و ورود به محوطه قلعه خطرناک شده است.

زندان قلعه محل نگهداری مجرمین سیاسی دوره صفویه بوده و در اوایل سلطنت صفویه همیشه عده ای از شاهزادگان درجه اول و رجال بزرگ داخلی در آه به سر می برده اند . شاه اسماعیل دوم و القاص میرزا و سام میرزا از جمله کسانی بودند که سال ها به فرمان شاه طهماسب اول در این قلعه در این قلعه زندانی بودند. شاه اسماعیل دوم پسر شاه طهماسب مدت 20 سال در زندان قهقهه گرفتار بود این قلعه همچنین خزانه حکومت صفوی در دوران شاه طهماسب بوده است . قلعه و زندان از سه حصار متداخل تشکیل شده است . حصارها علاوه بر تعیین حدود قلعه بر آن قرار دارد خود قله صعب الوصولی است . هر حصاری یک دروازه دارد . ولی حصار اصلی دارای چهار برج و دروازه است که دارای دو برج پنج ضلعی و هلالی است . بعد از دروازه یک راهروی طویل به عرض دو و نیم متر و ارتفاع سه متر با طاق هلالی است . در مصالح ساختمانی آن از سنک های رسوبی زرد و کرم اجری رنگ تراشیده و ملاط گچ و آهک استفاده شده است . قلعه 5 استخر سنگی دارد که در بدنه کوه کنده شده اند و همه در یک ردیف قرار دارند . اتاقی با پایه های قطور درست در قله کوه با آجر و ملات ساخته شده که گویا جایگاه فرمانده و کوتوال قلعه بوده است.