محوطه باستانی بندیان در شهرستان درگز در استان خراسان رضوی ایران قرار دارد و شامل بزرگ‌ترین گچبری یافت شده از دوران ساسانی است. این محوطه در سال ۱۳۶۹ در اثر کارهای تسطیح اراضی کشاورزی کشف شد و از سال ۱۳۷۳ تاکنون در دست حفاری و بررسی باستان‌شناسی است.کارهای باستان‌شناسی در منطقه در حال حاضر شامل بررسی معماری معبد ساسانی که در فصل‌های پیشین حفاری شده‌است. تپه دیگری در دست حفاری است. یاریم تپه در جوار آن هنوز مورد کاوش قرار نگرفته‌است. این محوطه باستانی مساحتی حدود هزار متر مربع را در بر می‌گیرد.
این اثر تاریخی از بناهای دوره ساسانی محسوب میشود که در ۲کیلومتری شمال غرب شهرستان در کنار رودخانه درونگر واقع شده‌است وبه سبب آب بندی که در این ناحیه قرارداشته به بندیان معروف است.در نخستین فصل کاوش تالاری به ابعاد ۸×۱۰ متر خاکبرداری شد.که به احتمال زیاد دارای سقفی چوبی ومسطح بوده وبرفراز ستونها قرار داشته‌است.جالبترین قسمت تالار تصاویری است که به صورت گچبری دورتادور این تالار نقش شده‌است و کتیبه‌هایی به خط پهلوی نیز کشف گردیده‌است.این نقش‌ها وتصویرها موضوعات متعددی را بازگو میکنند از جمله شکار، جنگ، صحنه‌های مذهبی وتفویض قدرت که در همه آنها روح اعتقادی وایرانی متجلی است. آتشدان گچی زیبایی در مقابل تالار به آتشکده قرار دارد.اهمیت گچ‌بری‌های بندیان نه به طولانی بودن، بلکه به محتوای آن است. این گچ بریها بیش از ۱۰۰ متر مربع وسعت دارند و بخش مهمی از تاریخ دوره بهرام گور را به تصویر کشیده‌اند.
گچ بری‌های داخل تالار آتشکده، پادشاهی بهرام گور و غلبه وی بر پادشاه هپتالی‌ها، قوم مهاجم شمال خراسان، را به تصویر کشیده‌اند. گچ بری‌های بجا مانده از دوره ساسانی، عموماً جنبه تزیینی یا تک چهره دارند. در حالی که آثار نقش شده بر دیوار آتشکده بندیان، ورق‌هایی از تاریخ این دوره به شمار می‌روند. مجموعه آثار بندیان درگز، علاوه بر آتشکده، کارگاه صنعتی، سازه‌ای وسیع با کاربری احتمالی مذهبی و حکومتی و برج خاموشی به عنوان راهنمای مسافرین را نیز شامل میشود.
یک آتشکده زیبای ساسانی به همراه برج خاموشی در منطقه بندیان در گز مشاهده شده است ودر سالهای اخیر حفاری در آنجا صورت گرفته است. برج خاموشی محل تدفین زرتشتیان ، به شکل استوانه با ارتفاع سه متر و قطرحدودی 20 مترمی باشد. در آتشکده گچکاریهای نفیس زیبایی از دوره ساسانیان بر جا مانده که موضوعات آن عبارتند از پیروزی بهرام پنجم بر پادشاه هپتالیان، مراسم مذهبی در حضور آناهیتا ، معرفی افراد به شاه ، صحنه ضیافت تاج بخشی به شاه. درون آتشکده آتشدانی زیبا یافت شده و پنج کتیبه به خط پهلوی در محراب آن قرار داشته است. حفاریهای این منطقه در سال 1373 آغاز شد. گچ بریها مربوط به سال 425میلادی زمان سلطنت بهرام پنجم است که در تاریخ طبری نیز از آن یاد شده است.
در این کتاب میخوانیم: بهرام شاهی خوش گذران بوده و اعتنایی به امور مملکتی نداشته است. همین امر باعث می شود که دولتهای روم در غرب و هپتالیان در شرق به مرزهای ایران چشم طمع پیدا کردند. با تذکر بزرگان دربار بهرام اعتنایی به تذکر بزرگان دربار نکرد و بزرگان از ترس حمله هپتالیان نماینده ای به سوی پادشاه هپتالی میفرستند که قصد حمله به ایران داشت و میخواهند که او را با دادن باج از حمله منصرف کنند. بهرام نیز به قصد آتشکده آذرگشنسب از تیسفون خارج گشت و این تصور ایجاد شد که او قصد فرار دارد. پادشاه هپتالی که این موضوع را میشنود به نیروهای خود استراحت داد و منتظر رسیدن خراج ایرانیان میشود. بهرام در این میان مخفیانه با سپاهی اندک خود را به لشگرگاه هپتالیان رساند. به سپاهیانش دستور میدهد پوستهای گاوی را که همراه داشتند را از ماسه پر کنند و بر گردن کره اسبها آویزان کنند. آنها گله عظیم اسبهایی را که همراه داشتند به میان سپاه هپتالی رم میدهند و شبانه به آنها حمله کردند، سپاه هپتالی غافلگیر شد و تعداد زیادی از آنان کشته شدند. بهرام پادشاه هپتالی را دستگیر میکند و زن او را برای کنیزی به معبد آذرگشنسب فرستاد…. چنین داستانی بر روی گچبر یهای این آتشکده نقش بسته شده است. افرادی که زیر پای اسبان گچبری شده اند چهره هایی ایرانی ندارند . آنها ریش کوسه،چشم بادامی،سبیل چخماقی دارند که خاص نژاد هپتالی است. در صحنه ای دیگر اهورامزدا وآناهیتادر حضور بهرام پادشاه دست نشانده هپتالی را تاج بخشی میکنند.