مسجد مهر آباد، بناب

این مسجد درکنار میدانی به همین نام درشهر بناب واقع شده و یکی ازآثار قابل توجه معماری این منطقه است . بر طبق کتیبه موجود ، این بنا در سال 951 ه-.ق به هزینه بی بی جان خانم – دختر منصوربیگ- ساخته شده است . نمای خارجی مسجد درکنار میدان، از شمال به جنوب، عبارت است ازیک سردر متوسط ساده، یک ورودی با قوس تیزه دار، یک مناره با روکشی ازنره کاشی و سرانجام، پنجره های بزرگی دربالا و پنج درکوتاه درزیر آنها . مناره این مسجد به قطر خارجی 5/2متر و داخلی 60 سانتی متر با کاشی هایی به رنگ های زرد، آبی ، سبز و فیروزه ای تزیین شده و ارتفا ع فعلی آن تا سطح زمین درحدود 14 متر است . مدخل راه پله مناره، در قسمت شمالی بالکن مسجد قرار دارد . پلکانی که در داخل بدنه مجوف مناره تعبیه شده، بسیار تنگ و تاریک است و جمعا 34 پله مارپیچ دارد . این مناره فاقد کلاهک و مأذنه است و به نظر می رسد درگذشته، بخش فوقانی آن فرو ریخته باشد . ورودی اصلی مسجد ، درکنار مناره قرار گرفته که از طریق آن می توان پس ازگذشتن ازدالانی، به حیاط شمالی مسجد و در آنجا، ازشمال مسجد به محوطه کفشکن و سپس داخل شبستان مسجد وارد شد . درقسمت شمالی سردر اصلی مسجد، پلکانی موزاییکی جدیدالاحداثی به جای پلکان قدیمی ساخته اند که ازقسمت شمال شرقی به بالکن مسجد راه می یابد . شبستان مسجد ، برروی سکویی به ارتفاع حدود 40/1متر قرار گرفته و درضلع جنوبی صحن قرار دارد که به وسیله چند پله می توان بدان راه یافت . این شبستان مستطیل شکل به ابعاد تقریبی 60/16×18 متر است . درسه سمت شمالی ، شرقی و غربی شبستان، بالکنی جهت استفاده بانوان به صورت یک غرفه فوقانی ساخته شده است . عرض بالکن که به جرز دیوارهای شبستان تکیه داده ، در دو جهت شرقی و غربی، 10/1 متر و درجبهه شمالی ، 4 متر است . طول بالکن شمالی، 80/11 متر و طول دو بالکن شرقی و غربی، 60/16 متر است . شانزده ستون چوبی با سرستون های مقرنس- که تعدادی ازآنها مربوط به دوره های تعمیراتی بنا ست- فضای بالکن ها را مشخص می کند . دور تا دور بالکن، 15 پنجره محرابی شکل- بعضی قدیمی و برخی جدید- به ارتفاع 75/1و عرض 20/1 متر وجود دارد که نور کافی را به داخل صحن مسجد می رسانند . فضای میانی مسجد برروی 20 ستون چوبی قرار گرفته است . این ستون ها همگی برروی پایه های ساده سنگی استوار شده اند و سرستون های آنها شبیه سرستون های مجد ملارستم مراغه و مسجد گزاوشت بناب(مسجد میدان) ، باکمک قابسازی مقرنس مانند، به گونه ای بلند و کشیده ساخته شده است . سرستون های مربوط به بالکن ها نیز به همین شیوه ساخته شده اند؛ با این تفاوت که ارتفاع آنها کمتر است و به صورت یک مکعب کامل درآمده اند و ازکشیدگی سرستون های میانی درآنها نشانه ای نیست؛ چرا که ازکف بالکن تا سقف شبستان؛ فاصله کمی وجود دارد و این فاصله به هنرمند اجازه نمی داده تا همان شیوه تزیینی را به کار گیرد . ستون هایی که جدیدا برپا شده اند، ساده و بدون تزیین هستند . بربدنه دوستون در دوسمت جنوب غربی و جنوب شرقی، دو کتیبه حک شده است که با توجه به آنها می توان دریافت که عموم تزیینات ستون های مسجد توسط هنرمندی به نام استاد اسد نقاش تبریزی انجام شده و اشخاص زیادی در مرمت و تعمیر آنها کوشیده اند . دورتا دور سقف و درفواصل تیرها و سرستون ها نیز کتیبه هایی ازآیات قرآنی به خط نستعلیق بسیار پخته و زیبا موجود است . درقسمت شمالی مسجد، برروی لمبه کوبی سقف، به خط نستعلیق، کتیبه ای به یادبود تعمیر و تجدید بنای مسجد به سال 1261 هجری نگاشته اند . مسجد مهرآب بناب، ازیک نظر دربین مسجدهای منطقه دارای اهمیت خاص و استثنایی است؛ ازنظر وجود کتیبه ای تاریخی ازسنگ مرمر و به خط ثلث که دردیوار شمالی آن نصب شده است . متن این کتیبه چنین است : " بنی هذا المسجد المبارک فی ایام الدوله السلطان العادل والمرشد الکامل السلطان بن السلطان ابی المظفر شاه طهماسب الصفوی الحسینی بهادرخان باشاره العالیه بی بی جان خانم بنت منصور بیگ فی شهور سنه احدی و خمسین وتسعمائه 951". این بنا به شماره 789 به ثبت تاریخی رسیده است .