گنبد نمکی باغ بهزاد، لردگان

نام انگلیسی:  Bagh Behzad Salt Dome    نام فارسی :  گنبد نمکی باغ بهزاد

دشت جوانمردی،در جنوب استان چهارمحال و بختیاری،در شرق لردگان بین E5110 طول شرقی و N3125 عرض شمالی واقع شده است.مهم‏ترین کوه‏های این‏ محدوده،ارتفاعات سیوک در شرق،پازن‏پیر و دودلو در شمال و کوه‏ سرخ در جنوب است.دشت مزبور توسط دوره‏های تنگی که عمدتا توسط رودخانه حفر شده‏اند،به سمت غرب زهکشی می‏شود عمده‏ترین رودخانه در این منطقه،رودخانهء خانمیرزا است که‏ مسؤولیت اصلی زهکشی دشت را به عهده دارد.شیب عمومی زمین‏ در این دشت از شمال شرقی،شرق و جنوب شرقی به طرف مرکز دشت‏ و سپس از آن‏جا به طرف غرب است.از لحاط زمین‏شناسی،نمک‏ های سری هرمز متعلق به دوران کامبرین و پرکامبرین قدیمی‏ترین‏ سازنده‏های زمین‏شناسی در منطقه است که شامل سنگ نمک،گچ، آهک،شیل،دولومیت و مارن‏های الوان می‏باشد.علاوه بر این، سازندهای مربوط به دوران‏های ژوراسیک و کرتاسه و ائوسن که شامل‏ سنک‏های آهکی و کنلگومرا است،در منطقه مشاهده می‏شود.دشت‏ مزبور از جمله فرونشست‏های فشاری است که در اثر فعالیت و عمل‏ گسل مشخص و بارز منطقه،یعنی دنا ایجاد شده است.آب و هوای‏ این دشت نیمه گرمسیری با تابستان‏های گرم و خشک است.میانگین‏ دمای سالانه آن حدود 14 درجهء سانتیگراد و متوسط بارندگی حدود 680 میلیمتر در سال است.در این دشت،گنبد نمکی باغ بهزاد به‏ عنوان یک پدیدهء ویژه زمین‏ساختی،محدودیت‏های خاص محیطی را به وجود آورده است که در ادامه به تشریح عملکرد گنبد نمکی مزبور می‏پردازیم.

گنبد نمکی باغ بهزاد

در منطقهء مورد مطالعه،تنها گنبد نمکی باغ بهزاد در جنوب شرقی، در امتداد یک زون گسلی که احتمالا امتداد جنوبی گسل دینار می‏باشد،دیده می‏شود.عمده‏ترین مواد این گنبد نمکی را سنگ‏ نمک،گچ،آهک،دولومیت،ماسه سنگ،شیل و مارن‏های‏ رنگارنگ تشکیل می‏دهد.گنبد نمکی مزبور به صورت گنبدی کشیده‏ با درازای نزدیک به 6 کیلومتر و پهنای متوسط 1 کیلومتر برونزد است و 4 کیلومتر مربع گسترش دارد.عامل رسیدن این گنبد نمکی به سطح‏ زمین از یک طرف نیروهای تکنونیکی بویژه گسل‏ها و از طرف دیگر وزن سبک نمک است.

گنبد نمکی باغ بهزاد و چشمهء آب شور در حوالی آن عامل مؤثر در شوری و قلیایی بودن منطقه محسوب می‏شود.چشمه آب شور موجود در حوالی گنبد نمکی باغ بهزاد به جهت عبور از تشکیلات‏ نمکی و گچی،شور است و بیش‏ترین اثر مخرب گنبد نمکی مزبور در مسیر جنوب شرقی به مرکز و از آنجا به سمت غرب دیده می‏شود. با تمام این‏ها،نمک موجود در اطراف گنبد نمکی مزبور از نوع خوب‏ است و توسط روستاییان منطقه به مصارف گوناگون،بویژه مصارف‏ غذایی می‏رسد.