تالاب درگه سنگی، نقده

نام انگلیسی:  Dorgeh Sangi wetland     نام فارسی :  تالاب درگه سنگی

تالاب درگه سنگی در موقعیت جغرافیایی 3700 و E4533 در استان آذربایجان غربی قرار دارد. این تالاب دائمی بامساحت حوضه آبریز 2100 هکتار در ارتفاع 1280 متری ازسطح آبهای آزاد واقع است.منبع تامین آب آن روانابهای فصلی ناشی ازبارندگی،مازاد جریان آب انهار،سنتی منشعب ازرودخانه گدارنقده،جریان چشمه هاونشت آبهای زیرزمینی می باشد. این تالاب از شمال به رشته کوههای سنگی و از مغرب و جنوب غربی به اراضی چمن زار و پست و شور با شیب 0 تا 5/0 درصد منتهی می‌شود که این اراضی با افزایش میزان آب به زیر آب می‌رود. و از شرق و جنوب به ارتفاعات نیمه سنگی تا سنگی با خاک کم منتهی می‌شود. مساحت این تالاب حدود 380 هکتار است، عمق متوسط این تالاب 100 سانتیمتر و حداکثر عمق آن 162 سانتیمتر است.

پوشش گیاهی قابل توجه دربخش جنوبی تالاب ،تنوع وکثرت فیتوپلانکتونهاوگونه های جانوری بی مهرگان درآب این تالاب نظیرانواع بنتوزهاوزئوپلانکتونها،زیستگاه بسیارمناسبی رابرای پرندگان آبزی وکنارآبزی بوجودآورده است.ازپرندگان شاخص این تالاب میتوان به فلامینگو،اردک سرسفید،انواع مرغابیها،چنگراشاره نمود.

این تالاب در محور جاده ارومیه به مهاباد واقع شده و از کنار جاده قابل رؤیت است. بعد از رسیدن به سه‌راهی محمدیار و پیمودن یک جاده خاکی 200 متری بطرف شمال شرقی به روستای دورگه سنگی می‌رسیم که تالاب در حاشیه آن قراردارد. این تالاب که در بالای جاده نقده ـ مهاباد قرار دارد و از نظر زمین‌شناسی شامل نهشته‌های زیر است:

پرمین

رسوبات پرمین در این منطقه شامل آهک، آهک دولومیتی و ماسه سنگ که گاهاً نوع کوارتزیتی بوده است. رنگ رسوبات از روشن تا تیره حتی نوع صورتی متمایل به قرمز رنگ نیز دارد که در سنگهای آهکی و ماسه سنگی نیز دیده می‌شود که دلیل ناخالصی‌های اکسید آهن و بعضاً کانیهای رسی میباشد، همراه این نهشته‌ها در بعضی از نقاط کنگلومرا، شیل و سیلتستون نیز دیده می‌شود که ضخامت آنها نسبت به رسوبات نوع اول ازاهمیت کمی نیز برخوردار است.

میوسن

نهشته‌های میوسن شامل آهک به رنگهای خاکستری و صورتی رنگ می‌باشد که گاهاً ذرات ریزی از سنگ با جنس‌های متفاوت توسط همین آهک‌ها که نقش سیمان را دارند به همدیگر چسبیده و سنگهای برشی را تشکیل داده‌اند. با توجه به اینکه این سنگها تحت تاثیر عوامل تکنونیکی قرار گرفته‌اند، لذا شکستگی‌های فراوان باعث شده است که میزان نفوذپذیری این سنگها زیاد و بعلت هوازدگیهای فیزیکی و شیمیایی خرده‌سنگهای آهکی رد پای دامنه برونزده‌ها دیده شوند و همچنین در نقاطی تشکیل پرتگاههائی را دهند که بعلت ضخامت کم این نهشته‌ها در این مناطق دارای ارتفاع کم می‌باشند. در بعضی از نقاط این سنگها برروی رسوبات جوانتر بصورت ناپیوسته نوع هم شیب قرار گرفته‌اند.

الیگومیوسن

این تشکیلات شامل رسوبات مارنی به رنگ خاکستری تا سبز که گاهاً بعلت زیاد بودن مواد رسی و ترکیبات آهن‌دار متمایل به قرمز تا آجری هم می‌باشد. همراه این نهشته‌ها کنگلومراها و گاهاً لایه‌های نازکی از آهک به ضخامت چند سانتی‌متر تا چندین متر در بین این لایه‌های آهکی دیده می‌شود که از نظر وجود ماکروفسیلها بسیار بوده و دارای نفوذ‌پذیری زیاد و این نهشته‌ها در بعضی از مناطق بسیار
ناپایدار می‌باشند، بطوریکه درقسمتهایی بصورت واریز بطرف سرازیری‌ها ریخته و برروی همدیگر انباشته شده‌اند. ضخامت این رسوبات در بعضی از قسمتهای چندین متر خصوصاً در کناره جاده تا بیش از 100 متر می‌رسد.

کواترنری

این رسوبات شامل تشکیلات کواترنری می‌باشد که بصورت رسوبات آبرفتی و مخروط‌افکنه‌ها سیستم قدیمی در ارتفاع بالاتر قرار گرفته‌اند و شامل کنگلومراهائی می‌شوند که با توجه به عدم دیاژنتیکی موثر است و غالباً بصورت واریزهای پایین سرازیر شده‌اند.

هیدرولوژی

تالاب دو رگه سنگی یک تالاب دائمی است و آب آن از بارش مستقیم و آبهای جاری سطح که از ارتفاعات اطراف به پایین سرازیرمی‌شود و از دو چشمه که در ضلع جنوبی و از کنار وارد تالاب می‌شود،
تأمین می‌شود. هنگام افزایش آب چمن‌زارهای سمت غرب و جنوب غربی تالاب به زیر آب می‌رود و مساحت تالاب را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

دوچشمه ذکر شده آب لب شور دارند و از زیر صخره‌هاو کف زمین می‌جوشد و برای شرب انسان بعلت شوری مناسب نیستند. روستائیان دورگه سنگی از آب این چشمه‌ها برای شستشوی ظروف و لباس و
گاهی شستن خودشان از آن استفاده می‌کنند بخصوص که در زمستان آب چشمه‌ها نیمه گرم است.

دبی تقریبی آب چشمه‌ها عبارتند از: چشمه بزرگ 8 لیتر در ثانیه و چشمه کوچک 4 لیتر در ثانیه، آب چشمه‌ها دائمی و در همه فصول است.