غار بورنیک، فیروزکوه

نام انگلیسی:  Bornik Cave    نام فارسی :  غار بورنیک

موقعیت

غار بورنیک در استان تهران، در 135 کیلومتری شهر تهران، 23 کیلومتری جنوب غربی شهر فیروزکوه، و 6 کیلومتری روستای هرانده واقع شده است.

معرفی

غار بورنیک در انتهای یکی از دره​های منشعب از دره طولانی و وسیع هرانده قرار دارد. از ژرفای دره، رودخانه پرآب نمرود جریان دارد که از شاخه​های اصلی حبله رود است. آب نمرود از حوضه وسیع دامنه شمالی کوه قره داغ و دامنه​های کوه میشینه مرگ سرچشمه می​گیرد. نام غار از دو کلمه «بور» و «نیک» تشکیل شده است. «بور» تغییر شکل یافته کلمه «بار» جهت سهولت تلفظ در اضافه شدن به کلمه «نیک» است. «بار» به معنی ساحل، کنار، و جای امن است. همانند کاربرد کلمه «بار» در رودبار. بنابراین بورنیک یا بارنیک؛ یعنی محل امن خوب، که به دلیل موقعیت خاص محل غار کلمه​ای پرمعناست. غار محل امنی برای زندگی و پناه گرفتن بوده است. دهانه غار از دید پنهان و به رودخانه نزدیک است. به همین دلیل، برای سکونت در مواقع خطر و زندگی در دوره غارنشینی، محلی مناسب بوده است.

ساختمان

دهانه غار با ابعاد 10×15 متر و ارتفاع 6 متر، در فاصله 1950 متری از سطح دریا قرار دارد. غار از 3 تالار عظیم تاقدیسی تشکیل شده که در سقف هر کدام، شکاف (گسل) اولیه مولد غار به خوبی نمایان است.

تالار نخست یا تالار بیرونی، محوطه​ای بزرگ به ابعاد 40×50 متر و ارتفاع 8 متر است و با سنگ چین کردن کف شیب دار آن در گذشته، دو ایوان که با یکدیگر 2 متر اختلاف سطح دارند، ساخته شده است. این تالار سکونتگاه اصلی غار بوده و وجود آثاری مانند سفال​های شکسته از دوره​های تاریخی مختلف در آن، نشان می​دهد که از مراکز اصلی زندگی انسان​ها از دوره غارنشینی به بعد بوده است. در گوشه راست تالار، دیوار دروازه دار سنگ چین شده​ای جلو یک دهلیز ساخته شده که احتمالاً محل نگهداری احشام بوده است. در گوشه چپ تالار، دهانه​ای به عرض 8 متر و ارتفاع 10 متر ورودی تالار دوم یا تالار اصلی غار است.

تالار دوم یا تالار اصلی غار محوطه​ای به ابعاد 30×60 متر و ارتفاع 15 تا 20 متر است و کف آن با شیبی تند به سمت پایین می​رود. این تالار دارای دالانی نسبتاً طولانی در انتها و دالانی دیگر به سوی تالار سوم است. در ابتدا و سمت چپ تالار نیز راهرویی رابط این تالار و تالار سوم غار است.

دالان انتها و سمت راست تالار دوم، به طور متوسط 5 متر عرض و 6 متر ارتفاع دارد و طول آن 40 متر است و در انتهای آن یک چاه به عمق 5 متر و یک دهلیز به طول 6 متر وجود دارد. در دالان یادشده فعالیت​های غارسنگ​سازی صورت گرفته است و دیوارهای آن پوشیده از چکنده​های گل کلمی و نخودی شیری و صورتی رنگ اند.

طول دالان رابط تالارهای دوم و سوم غار، که در انتهای دو تالار یادشده قرار دارد، حدود 30 متر است. دالان دیگری که ابتدای تالارهای دوم و سوم غار را به هم متصل می​سازد، 10 متر عرض و 4 متر ارتفاع دارد. تالار سوم غار به ارتفاع 12 متر و ابعاد 55×20 متر، از ابتدا تا انتها یک شیب تند سنگلاخی و لغزنده دارد. انتهای آن دهلیزی قرار دارد که پس از 8 متر به تالاری پر از پرتگاه ختم می​شود. عمق بعضی از پرتگاه​ها 20 متر است و این بخش غار از سنگ​های ستونی و چکنده​ها مخروطی و کف آن پوشیده از چکیده​هاست. در گوشه​ای دیگر از این تالار، دالانی به طول 20 متر و عرض 5 متر قرار دارد. کف آن سطحی صاف دارد که احتمالاً محل اختفای ساکنان غار در مواقع خطر بوده است.

عمیق​ترین بخش غار در تالار سوم و مقابل دهلیز رابط پایینی بین دو تالار، حدود 60 متر پایین​تر از سطح دهانه غار است.

طول شعبه اصلی غار حدود 500 متر است.

جاذبه​های گردش گری

مناظر بهشت گونه دره هرانده که با بهره​جویی و بذل و بخشش آب نمرود به وجود آمده، از مناطق بسیار زیبا و دیدنی رشته کوه​های البرز است که ناشناخته مانده. این گردشگاه گرانبها بر سر راه غار قرار دارد. دره​های مستقر بر سر راه غار دیدنی و زیبا هستند. رنگ کانی​های دامنه راستِ دره محل استقرار دهانه غار در بیننده احساس عظمتی وصف ناپذیر ایجاد می​کند.

وجود تخته سنگ​های عظیم در کف تالارهای نخست و سوم غار که روی بعضی از آن​ها پوشیده از لایه​های خاک رُس مرطوب و لغزنده و سطح اکثر آن​ها پوشیده از چکیده​های نخودی و میخ مانند است، از ویژگی​های غار بورنیک است و در سایر غارهای ایران چنین وضعیتی کم​تر دیده می​شود.

وجود دیوارهای پوشیده از چکنده​های گل کلمی و نخودی سفید و صورتی رنگ، زیبایی خاصی به غار بخشیده است. ارزش​های تاریخی و باستان شناسی غار بر ارزش​های زمین شناسی و تفریحی آن می​افزایند و غار بورنیک را به سرمایه​ای ملی و ماندگار تبدیل می​کنند.