اشگول

نام علمی : Glis glis نام انگلیسی: Fat Dormouse    نام فارسی: اشگول

(سنجابک، موش شگول، اشنیک)

مشخصات: از نظر شکل ظاهری شباهت به سنجاب ایرانی دارد ولی جثه اش کوچک تر و زیستگاه اش متفاوت است . گوش ها نسبتاً کوچک و گرد، چشم ها درشت و برجسته اند ، نوار پهن و تیره ای در اطراف چشم ها وجود دارد . دم بلند ، با موهای بلند یک دست است . رنگ موهای پشت قهوه ای متمایل به خاگستری و زیر بدن سفید است . حد فاصل رنگ پشت و زیر بدن مشخص است ( در رده بندی 2005 ویلسون اسم علمی این حیوان مجدداً به Glis glis تغییر یافته است ).

اندازه‌ها: طول سر و تنه 130 تا 193 میلی متر ، دم 110 تا 174 میلی متر ، پا 24 تا 38 میلی متر ، وزن 70 تا 200 گرم .

زیستگاه: مناطق جنگلی ناحیه خزری و باغ های میوه . به تازگی تعداد از آن توسط مولف در پناهگاه سرک چال واقع در ارتفاعات لشکرک و پناهگاه سیمزغ در صلع غربی قله دماوند در ارتفاع حدود 4000 متری و عاری از پوشش گیاهی و مواد غذائی مناسب مشاهده شد . به نظر میرسد این جانوران از بقایای غذای کوهنوردانی که به این پناهگاه می آیند تغذیه می کنند ) .

پراکندگی: در ایران استان های گلستان ، مازندران ، گیلان و تهران . در مسیر اسالم به خلخال همه ساله در فصل تابستان تعداد بسیار زیادی از این حیوان در حین عبور از جاده ها ره زیر اتومبیل می روند .

پراکنش جهانی: اروپا ، آسیا مرکزی .

عادات: شبگرد است . اغلب به صورت اجتماعی بر روی درختان زندگی می کنند . به سرعت از درختان بالا می رود و قادر است فاصله 8 تا 10 متر را از شاخه ای به شاخه دیگر بپرد . اغلب در سوراخ درختان بلند ، شکاف صخره ها و آشیانه متروک پرندگان لانه می سازد، داخل آن را با خزه و الیاف گیاهی می پوشاند . گاهی اوقات در ساختمان های متروکه نیز ساکن می شود . خواب زمستانی طولانی دارد که از اواسط پاییز شروع می شود و تا اوایل بهار ادامه می یابد . در موقع خواب زمستانی کاملاً قوز میکند و در حالی که دست ها و پاها اطراف پوزه هستند به خواب فرو می رود . گاهی اوقات چند اشگول که تعداد آنها ممکن است به 8 عدد برسد در یک لانه مشترک به خواب زمستانی فرو می روند . در روزهای گرم زمستان ممکن است از خواب زمستانی به خوبی تغذیه می کند و گاهی وزنش دو برابر می شود . در بعضی از کشورها برای شکار این حیوان و استفاده از گوشت و پوست آن، لانه های مصنوعی ایجاد می کنند ، زمانی اشگول در داخل آن به خواب زمستانی فرو می رود آن را اسیر می کنند. برخلاف لانه زایمان که در قسمت بالائی درختان بلند قرار دارد، لانه خواب زمستانی در شکاف ها و سوراخ خای قسمت پایین درخت است. گاهی اوقات سوراخ هایی به عمق 40 تا 100 سانتی متر در زمین حفر می کند و در داخل آن به خواب زمستانی فرو می رود . در موقع خواب کاملاً بی حس است . اغلب در همین فصل جانوران گوشت خواری نظیر سمور و راسو تعداد زیادی از آنها را از بین می برند. مانند اکثر جانوران شبگرد حس شنوائی و بویائی قوی ای دارد و از فاصله زیاد بوی غذا را حس می کند. غالباً در موقع احساس خطر صدای بلندی تولید می کند که صدای آشنائی برای جنگل نشینان شمال ایران است . از آنجائی که این حیوان گاهی اوقات مکانی که مواد غذائی را در انجا پنهان کرده است گم می کند ، به همین دلیل به آن " اشگول " می گویند واژه ای که معمولاً برای افراد فراموشکار به کار می رود .  

غذا: از میوه و دانه گیاهان مانند تمشک ، سیب ، گردو ، بلوط ، زیتون ، انگور و گاهی حشارت ، تخم و جوجه پرندگان تغذیه می کند . این حیوان هر شب در جستجوی غذا از درختی به درخت دیگر می رود و زمانی که غذا کمیاب شود آن منطقه را ترک می کند .

تولید مثل: در اواخر بهار جفت گیری می کند . ماده ها در این فصل اغلب پر سر و صدا هستند . معمولاً یک و گاهی دوبار در سال تولید مثل می کنند . مدت آبستنی حدود 30 روز است . دو تا 10 بچه می زاید . بچه ها پس از انخستین خواب زمستانی قادر به تولید مثل هستند . چشم های بچه ها پس از هفته باز می شوند در یک سالگی بالغ می شوند . طول عمر در طبیعت حدود چهار سال و در اسارت حدود هشت سال است .