"قاوال" که همان دایره ی آذربایجانی است، در موسیقی آذربایجان کاربرد وسیعی دارد. زیرا هم در موسیقی کلاسیک آذربایجان، که معادل موسیقی دستگاهی ایران است و در آذری به موقام موسیقی-سی مشهور، نواخته می شود و هم در موسیقی عاشقی (در آذری به عاشقلار موسیقی-سی مشهور است) و هم در موسیقی های شاد ویژه ی عروسی ها (تویلار). البته دیگر سازهای کوبه ای هم مانند "ناقارا" (سازی استوانه ای-شکل که بیشتر شبیه تنبک نواخته می شود و در ارمنستان به دهل معروف است!)، "قوشا ناقارا" (طبلی که مانند دو کاسه است که روی آن پوست می کشند و با چوب می نوازند. قوشا در آذری به معنی جفت است.) و دهل در آذربایجان نواخته می شوند.
در موسیقی کلاسیک آذربایجان، قاوال توسط خواننده نواخته می شود و در گروه های سنتی آذربایجان یک خواننده توسط "تار" و "کامان" (کمانچه ی آذری) همراهی می شود.
در موسیقی عاشقی، عاشق که قاعدتاً هم باید خواننده باشد، هم نوازنده ی ساز (قوپوز) و هم شاعر، معمولاً توسط یک قاوالچی (نوازنده ی قاوال) و بالابان (سازی بادی که چون برای نواختن آن لای دو لب قرار می گیرد "بالبان" – به آذری بالابان – نامیده می شود) همراهی می گردد. در عروسی ها قاوال همراهی کننده ی "گارمان" (سازی بادی شبیه به آکاردئون) یا تار یا "کامان" یا ترکیبی از این سازها است. البته "ناقارا" هم به تازگی ترویج یافته است و همان طور که اشاره کردم در ارمنستان هم به خوبی نواخته می شود.برخی از آذری ها به قاوال، دف هم می گویند.
تبصره: در ارمنستان، همان واژه ی قدیمی "دپ" برای دایره استفاده می شود. ارامنه که موسیقی سنتی آنها نزدیکی قابل توجهی به موسیقی آذری و ایرانی دارد از سازهای تار، کیمانچا (همان کمانچه) و دودوک (همان توتک آذری)، دهل (همان ناقارای آذری) و … استفاده می کنند.ظرفیت های قاوال، بر خلاف دف کردی که امروزه دیگر سازی ملی است، همچنان ناشناخته است و اگر همت زنده یاد "محمود فرنام" (نوازنده ی دایره) نبود، وضعیت قاوال از این هم بدتر بود. سازهای دایره ای شکل با اندازه ی متوسط که در نقاط گوناگون ایران استفاده می شوند، بسیار ناشناخته هستند. منظورم از سازهای دایره ای شکل بزرگ، سازهایی با ابعاد در حدود دف کردی است و سازهای دایره ای شکل کوچک، سازهایی در ابعاد رق عربی (شبیه دایره زنگی اروپایی به نام تمبورین) و سازهای دایره ای شکل متوسط، سازهایی با ابعاد در حدود دایره ی آذری.
قاوال که سازی همراهی کننده محسوب می شود، در چند دهه ی اخیر پیشرفت خوبی داشته است و یکی از قویترین نوازندگان آن، لطیف طهماسبی زاده است که گرچه در بین ایرانی های غیر آذری شناخته شده نیست، از تکنوازان بسیار خوب قاوال است. کمه ی قاوال از چوب است و پوست آن معمولاً از بز یا ماهی، گرچه امروزه روی آن طلق های مصنوعی نیز کشیده می شود.