تالاب مژن آباد، خواف

نام انگلیسی:  Mozhanabad wetland    نام فارسی :   تالاب مژن آباد

تالاب مژن آباد در موقعیت جغرافیایی N340921 E601007 در استان خراسان رضوی واقع است. این تالاب که قسمتی از آن به طول 35 کیلومتر از سوی سازمان حفاظت محیط زیست به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شده هر سال پذیرای تعداد زیادی از پرندگان است. عمق ‌کم، وجود نی، لویی، جلبک و گز یک پناه‌گاه طبیعی را برای این پرندگان ساخته است و در صورت پایش مداوم می‌تواند مأمنی جهت تخم‌گذاری و جوجه‌آوری برخی از این گونه‌ها باشد.

در جنوب دشت سنگان منطقه ای وجود دارد که از لحاظ ارتفاع، پست ترین اراضی شهرستان خواف را با ارتفاع ۶۲۰ متر تشکیل می دهد و این ساختار طبیعی باعث هدایت آبهای روان و سطحی خواف و بخشی از آب های شهرستان رشتخوار و قائن به این دشت شده و در نهایت بسمت افغانستان گسیل می شوند. تالاب مژن آباد در انتهای یک رود بسیار طولانی قرار گرفته که زهکش آبهای سطحی بخش وسیعی از شهرستان های کاشمر، مه ولات، بجستان، گناباد، رشتخوار و خواف است. متاسفانه آب این رودخانه بدون هیچ گونه بهره برداری در ایران نهایتا به نمکزاری در افغانستان وارد می شود. این منبع آبی عظیم به دلیل شوری مورد استفاده کشاورزان قرار نمی گیرد و به کمتر آن توجه می شود. طول تقریبی برآورد شده این زهکش طویل از حوزه استحفاظی کاشمر تا خروجی آن در مرز افغانستان ۲۹۵ کیلومتر برآورد می شود. در سال های گذشته در کنار روستای مژن آباد بر روی این رود شور یک بند خاکی گابیونی احداث گردیده که باعث ماندگی آب و ایجاد یک اکوسیستم آب شور منحصر بفرد شده که یک پتانسیل محیط زیستی ارزشمند به شمار می رود.

در آخرین سرشماری صورت گرفته از این تالاب 17 گونه مختلف از پرندگان مهاجر آبزی و کنارآبزی مشاهده شد که می‌توان به گونه‌های کمیاب و حمایت شده اردک بلوطی، اردک تاجدار، گیلار، فیلوش و سیاه کاکل در کنار اردک سرسبز، اردک نوک پهن، خوتکا، چنگر، یلوه، اردک سرحنایی ، کشیم بزرگ و کوچک اشاره کرد. در مشاهدات قبلی از حاشیه این تالاب می‌توان به لیکو اشاره کرد که برای نخستین‌بار در سطح استان در این مکان مشاهده شد و یا زردپره تالابی که بعد از دریاچه بزنگان دومین محلی است که این پرنده مشاهده شده است. اردک مرمری نیز از گونه‌های شاخصی است که هر سال در این تالاب مشاهده می‌شود و برای نخستین‌بار نیز در سالیان گذشته در سطح استان خراسان‌رضوی در این محل مشاهده و از آن عکس‌برداری شده بود. یکی از جاذبه‌های گردشگری شهرستان خواف رود شور مژن‌آباد به شمار می‌رود از آنجایی که این رود زهکش نهایی شهرستان محسوب می‌شود در طول سال همواره شاهد آب جاری در آن هستیم و به همین علت پذیرای پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی بوده است.