یکی از آثار تاریخی و دیدنی کرمان گنبد جبلیه است که در دامنه کوههای مسجد صاحب‌الزمان این شهر قرار دارد.
هرچند گفته می‌شود در ساخت این گنبد هشت ضلعی سنگی از شیر شتر به عنوان مصالح استفاده شده اما تاریخ ساخت بنا معلوم نیست و در نوشته‌های تاریخی نیز به هدف از ساخت آن اشاره‌ای نشده است.
از شواهد و قراین برمی‌آید که این بنا در دوره‌های قبل از اسلام بنیان گذاری و در دوره سلجوقی تکمیل شده باشد.
از شواهد و قراین برمی‌آید که این بنا در دوره‌های قبل از اسلام بنیان گذاری و در دوره سلجوقی تکمیل شده باشد.
گنبد جبلیه را "گنبد گبری" هم نامیده‌اند که بر این مبنا می‌توان قدمت بنا را به قبل از اسلام نسبت داد.
آنچه از ظاهر این بنا مشخص است سقف گنبد را از آجر ساخته‌اند و داخل گنبد ظاهرا دارای تزیینات گچبری بوده که قسمت بالای آن ریخته و قسمت پایین بنا اگر تزییناتی هم داشته از بین رفته است.
مصالح بکار رفته در دیوارها سنگ لاشه با ملات گچ از بیرون و آهک از داخل است.
گنبد جبلیه در سال ۱۳۱۶هجری شمسی به ثبت آثار ملی رسید و در سال ۱۳۸۳ پس از مرمت به گنجینه جبلیه(کتیبه‌های تاریخی) تبدیل شد.
از کتیبه‌های موجود در این گنجینه می‌توان به کتیبه مسجد آبدر اشکان رابر بافت اشاره کرد.
این کتیبه یکی از قدیمی‌ترین کتیبه‌های موجود در این گنجینه است که مربوط به بنای یادبود یک مسجد در ارتفاعات شمال شهر رابر آبادی آبدر اشکان (اشکون) واقع در شهرستان بافت است.
این کتیبه بر روی قطعه سنگی طبیعی و به خط کوفی اجرا شده و مضمون آن به این شرح است: امر ببنا هذالمسجد یحیی بن عبدالله بن یوسف فی سنته خمسه عشرین و اربع مائه غفرالله له.
کوچکترین سنگ قبر کشف شده در استان کرمان نیز در این گنجینه نگهداری می‌شود.
این سنگ در سال ۱۳۷۷توسط احمد ایلاقی کشاورز دهستان قائم‌آباد کشف و تحویل سازمان میراث فرهنگی استان کرمان شد.
این سنگ با ابعاد ۲۶در ۲۲سانتیمتر و کتیبه آن شامل دو بخش است.
یکی نوار حاشیه‌ای و دیگری نوشتار وسط که در یک کادر قرار گرفته است.
حاشیه کتیبه که شروع آن از قسمت پایین گوشه سمت راست است شامل آیه ۱۸و بخشی از آیه ۱۹سوره مبارکه آل عمران است.
در پایان کتیبه در قسمت سمت چپ نام متوفی و سال وفات در یک کادر محرابی شکل قرار گرفته است بدین مضمون: هذا قبر العبد الضعیف المحتاج الی رحمت الله ابی جعفر احمد بن حمزه بن علی غفارالله ان توفی فی جمادی الاخر سنه الحدی و اربعین و خمسه مابه.
چنانکه از کتیبه سنگ بر می‌آید تاریخ وفات متوفی سال ۵۴۱هجری قمری است.
در میان سنگ قبرهای موجود در گنجینه جبلیه سنگ قبر میرزا آقاخان، پسر میرزا احمد علی خان وزیری نویسنده تاریخ کرمان نیز به چشم می‌خورد.
به گفته دکتر باستانی پاریزی مورخ معاصر کرمانی، وی در امر تالیف کتاب تاریخ کرمان با پدرش همکاری داشته است.
متن سنگ قبر وی به این مضمون است: وفات مرحوم مغفور آقای میرزا آقاخان خلف مرحوم میرزا احمدعلی خان وزیری طاب ثراه به تاریخ شهر شوال سنه .۱۳۱۷
در بین وقف نامه‌های سنگی موجود در گنجینه جبلیه، کتیبه وقف آتشکده روستای قناتغستان نیز جالب توجه است.
این وقف نامه بعد از تخریب آتشکده، توسط کارشناسان سازمان میراث فرهنگی استان کرمان به این سازمان منتقل شد و هم‌اکنون در این گنجینه نگهداری می‌شود.
این وقف نامه مربوط به سال ۱۲۸۲هجری قمری است.
نظرات بسته شده است.