اولین همایش کویرنوردی و جذابیت‌های کویر

قسمت زیادی از کشور ما دارای بافت طبیعی بیابانی و کویری است که عامل اصلی محرومیت در این مناطق می باشد .

عنوان طرح :
اولین همایش ملی کویرنوردی و جذابیتهای گردشگری طبیعت کویر

طرح و اجرا:
شبکه زیست محیطی خراسان جنوبی

توجیه طرح :
قسمت زیادی از کشور ما دارای بافت طبیعی بیابانی و کویری است که عامل اصلی محرومیت در این مناطق می باشد . دوری از مراکز بزرگ تجاری و صنعتی ، بیکاری ، خشکسالی و کمبود منابع آبی ، ناامنی و ترانزیت قاچاق و مواد مخدر و …. باعث بروز بسیاری مشکلات اجتماعی و رخداد ناهنجاری در اینگونه مناطق است در حالیکه یکی از مهمترین عوامل رشد و پیشرفت این مناطق در کشور ما بنام اکوتوریسم کویر همچنان ناشناخته است .
توریسم (جهانگردی) می تواند یکی از پایه های اصلی توسعه جوامع ، خصوصا جوامع توسعه یابنده باشد . اطلاق اصطلاح «صنعت بدون دود» به صنعت توریسم خود گویای نقش بی ضرر آن در رشد جوامع است . پرواضح است که توریسم تمامی شاخص های توسعه پایدار از جمله اشتغال ، شاخص های توسعه اقتصادی ، ارتقاء سطح فرهنگی از طریق میادلات فرهنگی ، حفاظت از میراث تاریخی ، فرهنگی و طبیعی ، حفاظت محیط زیست و … جوامع را بدون نیاز به سرمایه گذاری های سنگین ، بهبود می بخشد .
توریسم دارای شاخه های گوناگونی است که از آن میان می توان به توزیسم تاریخی و فرهنگی ، ورزشی ، تفریحی و اکوتوریسم (طبیعت گردی ) اشاره کرد . از بین شاخه های یاد شده اکوتوریسم در جهان کنونی رو به گسترش است . بر اساس برآورد (World Tourism Organization W.T.O) در حالی که رشد عمومی صنعت توریسم برای نخستین دهه آینده (۲۰۰۰-۲۰۱۰) بین ۳/۴ تا حداکثر۷/۶ درصد پیش بینی می شود ، یافته های موجود حاکی از آن است که بیشترین سهم این رشد مربوط به بخش اکوتوریسم بوده و به طور کلی بین ۱۰ تا ۳۰ درصد آن را شامل خواهدشد . بدین ترتیب انتظار می رود تا یک دهه دیگر شمار طبیعت گردان ، که اکنون هفت درصد از کل مسافران جهان را تشکیل می دهند ، به بیش از بیست درصد برسد.
به تأکید W.T.O رشد اکوتوریسم آنچنان شتابناک است که انتظار می رودقرن آینده ، قرن اکوتوریسم باشد . به طور کلی سرمایه گذاری انجام شده در بخش اکوتوریسم بالغ بر ۱ تا ۳۰ درصد رشد خواهد داشت .
در قسمتهای بیابانی و خشک کشورهای توسعه یافته با بهره گیری از سیستمهای کشاورزی و آبیاری فوق مدرن ، تأسیس مراکز مهم صنعتی و کارخانه های بزرگ ، اشاعه ورزشهای بیابانی چون کویرنوردی ، رالی ، پیستهای موتور سواری و برگزاری تورهای بیابان گردی ، تحول عظیمی ایجاد شده است .
در کشور ما نیز چندسالی است که بحثهای بیابان زدایی و گردشگری ، گسترش بیشتری پیدا کرده و حرکتهای خوبی در این زمینه آغاز شده است و در صورتیکه مسئولین برنامه ریزیهای جامعی جهت این موضوع انجام دهند ، خواهیم توانست در آینده نزدیک شاهد پیشرفت و ترقی مناطق محروم بیابانی در کشور عزیزمان باشیم .

بیان موضوع طرح :
تیم عملیاتی – تحقیقاتی شبکه زیست محیطی استان خراسان جنوبی یکی از حرکتهای مردم نهاد در زمینه کشف و شناسایی استعدادهای گردشگری کویرهای ایران است که مدتهاست برنامه های متعددی را در زمینه برگزاری تورهای کویرنوردی ، اجرای برنامه های تحقیقاتی – شناسایی مناطق کویری ، برنامه های تحقیقاتی اکوسیستمهای کویری و عکاسی و فیلم برداری مستند از کویر و علی الخصوص برپایی سه همایش کویرنوردی و جذابیتهای کویر با همکاری سازمانهای مختلف دولتی و مردم نهاد ، بانجام رسانیده است .
با توجه به استقبال شدید شرکت کنندگان در همایشهای قبلی و اظهار رضایت از کیفیت و اجرای برنامه ، شبکه زیست محیطی خراسان جنوبی با همکاری سازمانهای مختلف دولتی از جمله دفتر سازمان ملل در ایران ، استانداری خراسان جنوبی ، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری ، اداره کل حفاظت محیط زیست ، کمیته مبارزه با مواد مخدر ، نیروی انتظامی ، اداره کار و امور اجتماعی ، اداره کل منابع طبیعی و … در صدد برپایی چهارمین همایش ملی کویرنوردی و جذابیتهای گردشگری کویر در مناطق کویری خراسان جنوبی می باشد .

هدف طرح :
بسط و گسترش فعالیتهای فرهنگی – ورزشی – گردشگری در مناطق مختلف کویرهای استان و کشور ، معرفی محرومیتها و فقر اقتصادی و فقرفرهنگی این مناطق، شناساندن بافت کویری این نواحی با معرفی جذابیتهای طبیعت کویر ( شنهای روان ، ریگزارها ، دقها ، جنگل طاق ، نیزارها ، نمکزارها و …) ، تاریخ و مردم شناسی کویر ، حیات وحش و گیاهان کویر ( هوبره ، زاغ بور ، نبکا ، قیچ و ….) ، مطرح سازی امنیت کویرهای استان و توانمندی مسئولین و نیروی محترم انتظامی در کنترل و تأمین امنیت این مناطق ، آشنایی مردم محلی با صنعت گردشگری و کسب درآمد و اشتغال زایی براین اساس ، مبارزه با مواد مخدر و فرهنگ قاچاق با استفاده از پتانسیلهای بومی و حرکتهای مردم نهاد و خودجوش برای رسیدن به جامعه عاری از اعتیاد ، ارتقاء فرهنگ زیست محیطی علی الخصوص در بین مردم بومی و کویرنشینان در جهت حفظ و صیانت از مناطق طبیعی و جذابیتهای کویر ، همچنین جلوگیری از شکار بی رویه و نابودی حیات وحش و اکولوژی زیبای کویر

شرایط موجود :
دور بودن منطقه از مراکز مهم شهری و پایتخت ، عدم استفاده صحیح و بهینه از پتانسیلها و توانمندیهای کویر ، همچنین دورماندن و عدم توجه مسئولین به مسائل و مشکلات محیط زیست ، کشاورزی و دامپروری ، معیشت و اوضاع نابسامان اقتصادی ، گسترش بیکاری ، فقر فرهنگی و در نتیجه گرایش مردم بومی و حاشیه نشین کویر به قاچاق سوخت ، مواد و استعمال مواد مخدر در بین تعدادی از مردم این نواحی شده است .

وضعیت در پایان طرح :
انتظار می رود موارد زیر در پایان طرح به عنوان بازده بدست آید :
– آشنایی با مناطق کویری استان و همچنین شناسایی نیروهای مردمی کویر به منظور بسط و گسترش فعالیتها
– شناسایی منابع ، امکانات و استعدادهای بالقوه مردم کویر در زمینه های مختلف
– تأثیر اجرای همایش و بازدید بر مردم منطقه و آشنایی بیشتر آنها در زمینه های مختلف فرهنگی ، اقتصادی ، کشاورزی و…
– استفاده از نظریات ، پیشنهادها و راهکارهای سازنده نیروهایی که سابقه فعالیت در مناطق مشابه کویری را در سایر مناطق کشور داشته اند .
– زمینه سازی و جلب اعتماد برای جذب اعتبار و انجام فعالیتهای علمی – تحقیقاتی – فرهنگی – ورزشی و ….. در مناطق بیابانی استان
– کم رنگ شدن فعالیت سوداگران مواد مخدر و گرایش به مصرف آنها
– آشنایی مردم و شرکت کنندگان در همایش با جذابیتهای گردشگری کویر لوت ، جذب توریست و برپایی تورهای مختلف به مقصد استان خراسان جنوبی
– افزایش درک مردم نسبت به مسائل زیست محیطی و هدف از حفاظت محیط زیست
– آشنایی نزدیک مسئولین و مردم با مشکلات مردم این مناطق و برنامه ریزی دقیقتر در جهت رفع آنها
– ایجاد امنیت بیش از پیش با وجود شرکت چند صد نفر شرکت کننده در همایش ، اقامت و راهپیمایی در کویر
– اطمینان مردم از توانایی نیروی انتظامی در برقراری امنیت مناطق کویری مختلف استان و در نتیجه رشد سفر به این مناطق ( توسعه گردشگری )

چالشها و رهیافت های طرح :
چالش ۱- دور بودن قسمتی از مناطق اجرای برنامه از مرکز استان
رهیافت ۱- استفاده و هماهنگی با نهادهایی مانند ( اتوبوسرانی ، نقلیه ارگانها و سازمانهای دولتی )
چالش ۲- مشکلات تغذیه در کویر و تفاوت سلیقه
رهیافت ۲- بخاطر هماهنگی بهتر تیم و تدارکات مطابق با شرایط کویری ، مواد غذایی مورد نیاز هر نفر بطور جداگانه و بسته بندی در اختیار فرد مورد نظر قرار می گیرد .
چالش ۳- ناپایداری امنیت با توجه به ازدحام جمعیت و خطر برخورد با اشرار
رهیافت ۳- با هماهنگی نیروی محترم انتظامی و قرارگاه تاکتیکی سلمان منطقه از چند روز قبلتر پاکسازی و کنترل شده و در تمام مدت یگان ویژه محل کمپینگ را ساپورت می نمایند .
چالش ۴- حوادث غیر مترقبه و پیش بینی نشده بهنگام پیاده روی تیم در مسیرهای صعب العبور
رهیافت ۴- تیمی متشکل از موتورهای تریل افراد شرکت کننده را در حین پیاده روی در شنزارها ساپورت می نمایند تا ارتباط بین کمپینگ و نفرات پایدار بماند .
چالش ۵- ناشناخته بودن قسمتهای زیادی از کویرهای استان جهت اجرای برنامه
رهیافت ۵- تیم عملیاتی – تحقیقاتی شبکه زیست محیطی خراسان جنوبی با حمایت ارگانهای دولتی زیربط اقدام به شناسایی و پیمایش مسیرهای مختلف نموده و مسیر نهایی و مناسب انتخاب می گردد .

ملاحظات طرح :
۱- در پایان همایش ارزشیابی از نحوه برگزاری و افراد شرکت کننده صورت گیرد . این مهم به منظور حذف ایراد در برگزاری و …. در برنامه های آینده خواهد بود .
۲- به لحاظ تدابیر امنیتی حضور نیروهای نظامی و انتظامی در طول برگزاری همایش کاملاً ضروری می باشد .
۳- انتخاب و تعیین مسیر ، محل و چگونگی اجرای برنامه توسط کادر اجرایی همایش متشکل از باتجربه ترین کویرنوردان کشور صورت می گیرد .
۴- مسئول مستقیم طرح شبکه زیست محیطی خراسان جنوبی می باشد اما در بخشهای مختلف همکاری ، مشورت ، حمایتهای مالی ، اجرا ، امنیت ، ساپورت ، ترابری ، هماهنگی ، اطلاع رسانی و ….. سازمانهای ذیل شرکت خواهند داشت :
استانداری خراسان جنوبی ، شهرداری بیرجند ، اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری ، اداره کل حفاظت محیط زیست ، اداره کل منابع طبیعی ، فرماندهی نیروی انتظامی ، فرماندهی قرارگاه سلمان ، اداره کل راه و ترابری ، اداره کل تربیت بدنی ، هیئت کوهنوردی ، اداره کل کار و امور اجتماعی ، کمیته مبارزه با مواد مخدر ، سایت اینترنتی کویرهای ایران و دفتر سازمان ملل متحد در جمهوری اسلامی ایران
۵- ۳۵۰ نفر از علاقمندان به کویر ، پیشکسوتان ، محققین ، تشکلهای زیست محیطی کشور ، نمایندگان استانها ، هیئتهای ورزشی ، اساتید دانشگاه ، منتخبین همایشهای قبلی و …. از سراسر کشور در این برنامه حضور خواهند داشت .

نحوه اجرا :
شب اول :
ورود میهمانان – استقبال و پذیرایی – اقامت میهمانان
صبح روز دوم :
ورود باقی میهمانان – استقبال – صرف صبحانه – برپایی جلسه همایش در محل آمفی تئاتر با حضور مسئولین استان و کلیه میهمانان داخلی و خارجی ، مطبوعات و خبرگزاری ، کویرنوردان برجسته کشور ، محققین و … – خوش آمدگویی و سخنرانی – توجیه اهداف برنامه و طرح – اجرای کلاس آموزشی – توجیهی کویرنوردی
ظهر روز دوم :
حرکت با اتوبوس به سمت روستای کویری خور – پیاده روی در صحرا – بازدید از جنگل طبیعی طاق – بازدید از نیزار طبیعی و سرچشمه رودشور کویرلوت – صرف نهار و غذای محلی – استراحت – بازدید از گله شترها و پرندگان کمیاب کویر – بازدید از زندگی کویرنشینان و چادرها – پیاده روی در کویر با حضور فرهیختگان ، صاحبنظران ، اساتید دانشگاه ، مسئولین و …. با ساپورت کامل نیروهای انتظامی و اکیپ امداد
شب دوم :
اقامت کمپینگ در محل آبگرم کویری لوت – صرف شام – برپایی شب شعر و جشن آتش و کویر – رصد آسمان پرستاره و زیبای لوت – استراحت
روز سوم :
صرف صبحانه – حرکت با اتوبوس به سمت جلگه ماژان – بازدید از فعالیتهای کشاورزی و زندگی روستانشینان در کویر – آشنایی با مصائب و مشکلات زندگی در کویر – راهپیمایی در دق زیبای اکبرآباد – مسابقه رالی اتوموبیل در دق اکبرآباد ماژان – بازدید از شنهای روان منطقه اکبرآباد – نمایش زیبای تیم موتورسواران با هدف آشنایی شرکت کنندگان با ورزشها و مسابقات نوین کویری – صرف نهار و استراحت – بازگشت به بیرجند
شب سوم :
بازدید از نمایشگاه عکس کویر و تجهیزات کویرنوردی – اجرای مراسم اختتامیه – اهدای جوایز و یادبود – تشکر و قدردانی از شرکت کنندگان – بازدید از ابنیه تاریخی ، موزه و بازار بیرجند – نظافت ، صرف شام و استراحت – پایان برنامه