تنگ الله اکبر، شیراز

نام فارسی:  تنگ الله اکبر نام انگلیسی: Allah-Akbar canyon

تنگ الله اکبر در موقعیت جغرافیایی N293807 E523342 در استان فارس واقع است. این تنگ را باید دروازهٔ جلگهٔ شیراز نامید و چون مشرف بر شهر شیراز است و دورنماى فرحبخش جلگه و منظره دل‌انگیز این شهر را بهتر از هر جاى دیگرى مى‌نمایاند، از همان قدیم‌‌الایام مورد توجه مسافران داخلى و خارجى بوده و حتى در ادبیات و اشعار شعراى این شهر نیز مقامى در خور یافته است. هر مسافر تازه‌وارد، هنگام ورود به شیراز از بالاى تنگ، منظرهٔ بدیع و دل‌‌انگیز شیراز را مشاهده کرده و با اعجاب و تحسین عبارت «اللّه‌اکبر» را بر زبان مى‌آورد و از این‌ رو نام این تنگ به تنگ الله اکبر معروف شده است.

دروازه قرآن یکی از دروازه‌های به جای مانده از دوره‌های قدیم در شیراز است که امروزه به عنوان یکی از آثار تاریخی این شهر به حساب می‌آید. دروازه قرآن در شمال شرقی شهر شیراز در تنگ الله اکبر میان کوه چهل مقام و کوه باباکوهی قرار دارد و در واقع در خروجی شیراز بسمت شهر مرودشت واقع شده‌است. این دروازه در ابتدا در زمان عضدالدوله دیلمی ساخته شد و قرآنی در آن جای داده شد تا مسافران با گذر از زیر آن متبرک شوند. در دوره زندیه کریم خان زند این دروازه را بازسازی کرد و اتاقی به بالای آن افزود و دو جلد قرآن بزرگ نفیس، به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری، در اتاقک بالای آن جای داد.

این قرآن‌ها، که به «قرآن هفده من» معروف‌اند، اکنون از دروازه قرآن به موزه پارس انتقال یافته‌اند. دروازه قرآن در دوره قاجاریه به علت وقوع چندین زلزله دچار صدمات زیادی شد که محمد زکی خان نوری آنرا تعمیر نمود. این بنا در گذشته طاق قران نیز نامیده شده‌است. روزهای اول هرماه مردم از شهر خارج شده و از زیر این طاق عبور می‌کرده‌اند. درسال ۱۳۱۵ این بنا به دستور رضاخان، تخریب شد. دروازه قرآن در سال ۱۳۲۸ شمسی با همت یکی از بازرگانان شیراز به نام حاج حسین ایگار معروف به اعتماد التجار، با فاصله کمی از دروازه کهن ساخته شد. دروازه جدید در اندازه بزرگ تر، شامل دهانه قوس تیزه دار و دو ورودی کوچک بر روی جرزهای دو طرف و اطاق مستطیل شکلی بر فراز آن برای گذاشتن قرآن ساخته شد. در این بنا، آیاتی از قرآن را به خط ثلث و نسخ دور تا دور در دروازه قرآن نگاشته‌اند ؛ در پیشانی شمالی این طاق آیه: «انّ هذا القران یهدی للتی هی اقوم». (سوره اسراء، آیه ۹) و بر پیشانی جنوبی و سمت شهر شیراز آیه: «قل لئن اجتمعت الانس و الجنّ علی…». (سوره اسراء، آیه ۸۸) و در گوشه غربی طاق آیه: «انّا نحن نزّلنا الذّکر» و ادامه آیه در گوشه شرقی: «و انّا له لحافظون» (سوره حجر، آیه ۹) نوشته شده‌ است.