موقعیت جغرافیایی- سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان با ۱۷۹۵۵۷۹ کیلومتر مربع مساحت، پس از استان خراسان بزرگترین استان‌کشور است و شهرستان‌های آن عبارتند از: ایرانشهر، چابهار، خاش، زابل، زاهدان، سراوان و نیک شهر. شهرزاهدان مرکز استان است. این استان از دو ناحیه سیستان و بلوچستان تشکیل شده است و در سمت شرق باکشورهای پاکستان و افغانستان مرز مشترک دارد. در قسمت جنوب با دریای عمان و از قسمت شمال و شمال‌غرب با استان خراسان و در قسمت غرب با استان کرمان و استان هرمزگان همجوار است.
این استان در سال 1375، حدود 722579نفر جمعیّت داشته است که از این تعداد 12/46 درصد در نقاط‌شهری و 75/52 درصد در نقاط‌روستایی سکونت داشته و بقیه غیرساکن بوده‌اند.
استان سیستان و بلوچستان از نظر موقعیت طبیعی در اواخر دوران سوم زمین‌شناسی در اثر جنبش‌های‌کوه‌زایی از دریا جدا شده و از آن پس ابتدا با رسوبات آهکی از نوع دریایی و سپس از رسوباتی با مواد نسبتاًدرشت و نرم روی هم انباشته شده است. قسمت جنوبی استان که به مکران معروف است، یکی از مناطق درحال فرونشستن تدریجی است و علّت آن نیز ضخامت زیاد رسوبات رس ماسه‌ای دوران سوم است. ارتفاعات‌استان به دوران دوم و سوم زمین‌شناسی تعلّق دارد و سنگ‌های آن اغلب آهکی و گچی است.
بعضی از کوه‌های‌این استان (مانند: آتشفشان تفتان) به اواخر دوران سوم و اوایل دوران چهارم تعلّق دارد. ارتفاعات سیستان وبلوچستان جزو رشته کوه‌های مرکزی ایران و شامل ناهمواریهای شرق چاله لوت و ارتفاعات دیواره شرقی وجنوبی چاله جازموریان است. پهنای کوهستان‌ها از شمال به جنوب افزایش می‌یابد و در فاصله ایرانشهر -کوهک به بیشترین حد خود می‌رسد. این ناهمواریها شامل دو قسمت کوه‌های سیستان و کوه‌های بلوچستان‌است.
آب و هوا – سیستان و بلوچستان
منطقه سیستان و بلوچستان با توجه به موقعیت جغرافیایی، از یک طرف تحت تأثیر جریان‌های جوی‌متعدد و از طرفی دیگر تحت تأثیر فشار زیاد عرض‌های متوسط قرار دارد که مهّم‌ترین پدیده مشهود اقلیمی آن‌گرماست. پدیده قابل توجه در وضعیت هواشناسی این منطقه، بادهای شدید موسمی، طوفان شن، رگبارهای‌سیل‌آسا، رطوبت زیاد و مه صبحگاهی است. این استان دارای تابستان‌های گرم، طولانی و زمستان‌های کوتاه‌است. سردترین شهر استان، زاهدان و گرم‌ترین شهر آن ایرانشهر است. نواحی ساحلی دریای عمان به علّت‌رطوبت ناشی از مجاورت با دریا، آب و هوای گرم و رطوبت نسبتاً بیشتری دارد.
استان سیستان و بلوچستان یکی از خشک‌ترین استان‌های کشور محسوب می‌شود. میزان بارندگی از شرق‌به غرب استان افزایش می‌یابد و در نواحی ساحلی استان میزان رطوبت نسبی بسیار بالاست. استان سیستان وبلوچستان از جهات مختلف در معرض بادهای موسمی و فصلی است که اهم این جریانات بادی عبارتند از :
باد120 روزه سیستان (لوار)، باد قوس، باد هفتم (گاوکش)، باد نم بی یا باد جنوب، باد هوشاک، بادهای مرطوب وموسمی اقیانوس هند، باد شمال یا گوریچ و باد غربی یا گرد.
تاریخ و فرهنگ – سیستان و بلوچستان
استان سیستان و بلوچستان به لحاظ خصوصیات طبیعی و پیشینه اسکان، از دو منطقه کاملاًمتمایز سیستان و بلوچستان تشکیل شده است. سیستان امروزی قسمت شمال استان است. مورخین بنای‌سیستان را به گرشاسب یکی از نوادگان کیومرث نسبت داده‌اند. ناحیه مذکور به دلیل موقعیت خاص استراتژیکی‌و جغرافیایی در تمام دوران تاریخی از اهمیّت به سزایی برخوردار بوده است. کتیبه‌های بیستون و تخت جمشیدسیستان را یکی از ممالک شرقی داریوش ذکر کرده‌اند. نام سیستان از "سکا" که یکی از اقوام آریایی بود، گرفته‌شده است. "سکاها" در حدود سال 128 پیش از میلاد سیستان را به تصرف خود در آورده‌اند. در عصر ساسانیان‌تا قرن اوّل اسلام ولایت سیستان موقعیت ممتازی به دست آورده بود.
در زمان اردشیر بابکان، سیستان جزو متعلقات دولت ساسانی به شمار می‌آمد و در سال 23 هجری قمری،اعراب مسلمان به این سرزمین دست یافتند و سرانجام در زمان معاویه مردم این خطه به اطاعت کامل اعراب درآمدند. اولین فرمانروای معروف این سرزمین "یعقوب لیث صفاری " بود. سیستان تا چند قرن تحت سلطه امرای‌صفاری باقی ماند. صفاریان، سامانیان، غزنویان و سلجوقیان هر یک مدّتی این سرزمین را تحت سلطه خودداشته‌اند. در زمان مغولان، خرابی‌های زیادی در سیستان بوجود آمد.
در سال 914 هجری قمری، شاه اسماعیل صفوی سیستان را تصرف نمود و در زمان حکومت نادرشاه،اختلاف‌های داخلی سبب خرابی‌های زیادی در این سرزمین شد. قدیمترین نام بلوچستان "مکا" است و به مرورمکران تبدیل شده است. مکران به قسمت جنوبی بلوچستان گفته می‌شود. کلمه بلوچستان نیز از زمانی به این‌سرزمین اطلاق شد که بلوچ‌ها در آن سکونت اختیار کردند.
طبق آثار بدست آمده از تپه‌های بلوچستان، تاریخ این سرزمین به 3000 سال پیش از میلاد می‌رسد. در زمان‌خلافت خلیفه دوم، این سرزمین به وسیله اعراب فتح و یکی از سرداران عرب به حکومت آن منصوب شد. درسال 304 هجری قمری، بلوچستان به وسیله دیلمان فتح شد. سلجوقیان، بلوچستان را اشغال نمودند وبلوچستان تابع کرمان شد. بعد از حکومت نادر، بلوچستان اسماً جزو ایران بود و حکومت محلی مستقلی‌نداشت. در زمان محمّد شاه قاجار ناحیه ایرانشهر به تصرف وی درآمد، پس از آن رفته رفته تمامی نواحی‌ساحلی بلوچستان زیر سلطه حکومت مرکزی قرار گرفت.
مجموعه اقوام ساکن در استان سیستان و بلوچستان همراه با سنن و شیوه‌های خاص زندگی، به تنهایی یکی‌از جاذبه‌های بی نظیر و چشمگیر منطقه است. دو ایل مهّم «براهویی و بلوچ» در منطقه سیستان و بلوچستان‌زندگی می‌کنند. نحوه معیشت و زیست، الگوهای سکونت، سنت‌ها و آداب و رسوم و سرانجام ایل راه‌ها ازجمله جاذبه‌های فرهنگی و دیدنی این شیوه زندگی است. گروهی از دانشمندان و سخن‌سرایان به ایالت سیستان‌منسوب‌اند که به آنان سنجری و سگزی گویند. شعرای به نام سیستان عبارتند از: «ابوالحسن علی بن جولوغ فرخی‌گزی»، «ابوالفرج سجزی»، «قاضی احمد» و «ابوسعید سگزی». در دوران طلایی سیستان مشاهیری از آن‌برخاسته‌اند که عبارتند از: فرخی سیستانی، یعقوب لیث و رستم.
منابع طبیعی
وسعت استان و تنوع آب و هوایی ،موجب بروز تنوع در پوشش گیاهی و غنای منابع طبیعی تجدید شونده گردیده است. حدود 55 درصد از کل مساحت استان معادل 000/250/10 هکتار را مراتع در برگرفته است که 300 هزار هکتار مراتع خوب، 750 هزار هکتار مراتع متوسط و 2/9 میلیون هکتار مراتع فقیر و خیلی فقیر می‌باشد. وجود تالاب هامون و امکان تولید علوفه نی و بونی در سطح 000/150 هکتار با تولید متوسط حداقل 6 تن در هکتار علوفه خشک (در مواقع غیر خشکسالی) از سرمایه‌های مهم منطقه به شمار می‌رود. در استان بیش از 1200 گونه گیاهی که حدود 70 گونه آن دارای ارزش دارویی و صنعتی می‌باشد شناخته شده است. از جمله می‌توان گونه‌های کهور، کنار، بنه، بادام، جش و گز روغن را نام برد. مساحت جنگل‌های استان که عمدتاً نیمه متراکم و کم تراکم هستند قریب به یک میلیون هکتار می‌باشد. همچنین حدود 3/6 میلیون هکتار را بیابان و شنزار در بر گرفته است.
نظرات بسته شده است.