روستای نایبند

نام روستا: روستای نایبند نام لاتین: Nayband village

روستای نایبند در موقعیت جغرافیایی N3222 E5729 در استان خرسان جنوبی واقع است و در همسایگی بیابان لوت واقع است. روستای نای بند، در جنوب شهرستان طبس، در کنار جاده طبس- راور و تابع دهستان کویر با 105 کیلومتر فاصله از مرکز دهستان، روستای زنوغان، و 134 کیلومتر فاصله با نزدیکترین شهر، دیهوک، واقع شده است. تابستانهای بسیار گرم و آفتابی و زمستانهای معتدل به همراه وجود قنات‌ها وچشمه‌هایی که آب مورد نیاز روستا را تامین می‌کند، باعث می‌گردد اراضی این روستا همواره قابل کشت باشد. از درختان و گیاهانی که در این روستا به عمل می‌آیند انواع مرکبات، نخل، توت وانواع محصولاتی نظیرگندم، جو، سبزیجات و حبوباتی است که بیشتر برای تامین نیازهای عمومی خانوارها کشت می‌شوند.

بافت و نحوه استقرار ابنیه روستا که ساخت کالبدی ماسوله و ابیانه را در ذهن تداعی می‌کند، بر روی صخره سنگ بزرگی در دامنه کوههای نای بند و به صورت کاملا ارگانیک شکل گرفته و غالبا 2 طبقه هستند. بیشتر خانه‌ها دارای حد و مرز مشخصی نیستند و اغلب در استفاده از بسیاری فضاها نظیر: تنور خانه، توالت، آغل و فضاهای ورودی و حیاط مالکیت اشتراکی دارند. بسیاری از کوچه‌های روستا سرپوشیده و به شکل ساباط اند. سکویی برای نشستن نیز در آن به چشم می‌خورد که ظاهرا به عنوان فضای جمعی استفاده می‌گردد. هیچ انتظام خاصی در شکل گیری محلات یا کوچه‌های روستا وجود ندارد و بافت روستا از شیب طبیعی زمین پیروی می‌کند.

عمده‌ترین مصالح مورد استفاده در ساختمانهای این روستا، خشت و کاهگلی است که به سبب استفاده از شن‌های تیره رنگ این نواحی، خاکستری رنگ می‌باشند. از سنگ نیز به عنوان کرسی چینی و نوعی تحکیم در ابتدای دیوارها استفاده شده است. استفاده از سازه‌های مختلفی در ساخت منازل این روستا مرسوم است. برای پوشاندن سقف خانه ها، تیرهایی از جنس تنه نخل و پوششی از برگ درخت خرما، در بسیاری از منازل دیده می‌شود ولی استفاده از طاق و قوس نیز در بناهای اعیانی کاربرد داشته و در بهترین حالت، تذهیب یا یک نقاشی ساده زینت بخش سقف اتاق می‌گردد. به علت صخره‌ای بودن بستر روستا امکان گود برداری و حفر چاه وجود ندارد به همین علت، توالت‌های دو طبقه در این منطقه مرسوم است. طبقه اول این توالت‌ها تا 1 متر ارتفاع به عنوان انباره‌ای برای فاضلاب ساخته می‌گردد که در هنگام پر شدن انبـاره، با مخلوط کردن خاک و فاضلاب، از آن در مزارع اطراف استفاده می‌کنند.

یکی دیگر از مشخصه‌های بناهای این روستا، استفاده گسترده از کنگره‌های مثلثی شکل در نماها و جداره‌های ساختمانها می‌باشد. این کنگره‌ها که غالبا در جبهه‌های شرقی و جنوبی به وفور دیده می‌شوند، فرم خاصی از بادگیر بوده که در جهت بادهای مطلوب روستا ساخته شده و همچنین به عنوان فیلتری در برابر بادهای همراه با شن عمل می نماید. استفاده ازدیوارهای ضخیم خشتی با کمترین مقدار بازشو علارغم کاهش استفاده از نور طبیعی روز، باعث کاهش تبادل حرارتی ساختمانها و در نتیجه نوعی همسازی با اقلیم می‌گردد. با وجود طوفاهای شن و بارانهای موسمی شدیدی که مهمترین عامل فرسایش و تخریب روستا به حساب می‌آید و نیز مهاجرت عده زیادی از اهالی، این روستا هنوز مسکونی بوده وبا توسعه آن، بناهای جدیدی در قسمت شمال آن ساخته شده است.