زابل

الف : تقسیمات کشوری

شهرستان زابل با مساحت 15197کیلومتر مربع در شمال شرقی استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته و فاصله مرکز شهرستان تا مرکز استان 213 کیلومتر است . این شهرستان دارای تعداد 6 مرکز شهری و 5 بخش – 17 دهستان و 885 آبادی دارای سکنه است .
ب- عوارض طبیعی

( ارتفاعات ، رودخانه ها ، قنات ، چاه و چشمه ها(اعم از فصلی و غیر فصلی ) سرچشمه رودخانه و منتهی به ارتفاعات این شهرستان کوه خواجه وقله رستم است که در غرب زابل قرار دارد . و رودخانه هیرمند و شیله از رودخانه های این شهرستان می باشد.

ج: منابع تامین آب و حوزه آبریز و شبکه رودخانه ها

آب این شهرستان ازطریق — حلقه چاه — رشته قنات —رشته چشمه با میزان آبدهی —–میلیون متر مکعب ورودخانه های هیرمند و–بامیزان آبدهی متوسط سالانه3هزارمیلیون مترمکعب تامین می شود.

د- اقلیم

شهرستان زابل دارای اقلیم بیابانی گرم و خشک می باشد . میانگین بارش سالانه در این شهرستان 6/59 میلی متر و متوسط دمای آن در سال 82 از 49 الی 5/9- درجه سانتی گراد در تغییر است .

هـ: پیشینه تاریخی و گردشگری

( تاریخچه و وجه تسمیه نامگذاری ،اماکن و آثار تاریخی ،آداب و رسوم ،مشاهیر و شخصیت های تاریخی )شهرستان زابل در قدیم سیستان و نیمروز خوانده می شد. محلی که امروززابل نامیده می شود بیش ازآن زمینهایی باتپه هایی ازماسه های روان ورسوبات دریایی بود که قسمتی ازآن درمسیررودخانه قرارداشت باکم شدن آب رودخانه بروسعت خشکی های اطراف آن افزوده شد وبااتصال این منطقه به روستای حسین آباد، آبادی بزرگی تشکیل گردید .بعدهاتاسیس پادگان نظامی براهمیت آن افزود. در سال 1314شمسی بر طبق تصویب نامه هیات وزیران ، آن آبادی را زابل نامیدندودر سال 1316 شمسی به مرکزسیستان تبدیل شد.ازارتفاعات مهم این شهرستان کوه خواجه وقلعه رستم است که درغرب زابل قراردارد.دربراراین کوه تصویری ازرستم پهلوان که گرزی دوسردردست دارد،نقش بسته است .دردامنه های جنوبی آن نیزویرانه های بناهای منسوب به دوره اشکانیان بر جا مانده که در زمان خود بسیار با شکوه بوده است . زابل امروزی شهری نسبتاتوسه یافته و مجهز به انواع خدمات مورد نیاز جامعه شهری است .از میراث فرهنگی این شهرستان می توان به آثارزیراشاره کرد: شهرسوخته – قلعه رستم –قلعه رمرود-کوه خواجه –دهانه غلامان –قلعه سام – آتشکده کرکوک –قلعه خان ملک –تپه کنیز- تخت شاه – بی بی دوست –آتشکده کهک –میل قاسم آباد- میل نادر-زاهدان کهنه –برج افغان –چاه نیمه –سدزهک –سدکهک –سد سیستان –تالاب هامون –آسیابهای بادی- قلعه کندر.

زبان و مذهب
مردم شهرستان زابل به لهجه محلی تکلم می کنند و لهجه های زابل و بلوچی و… نیز رایج است . در این شهرستان 89/99 درصد جمعیت آن را مسلمانان شیعه /سنی/تشکیل می دهند.
جمعیت نیروی انسانی

الف : جمعیت

جمعیت شهرستان زابل در سال 1375 حدود 334561 نفر بوده این رقم در سال 1382 به 375071نفر رسیده است .تغییرات جمعیت در سال 1382 نسبت به سال 1375 ،برابر 64/1 درصد بوده است .
ب- نیروی انسانی

بر اساس برآورد انجام شده در سال 1382جمعیت فعال این شهرستان *(استان)241923نفر، جمعیت شاغل 225353 نفر به ترتیب روستایی و شهری 1084974و 1065034بوده و ترکیب اشتغال به ترتیب کشاورزی صنعت و خدمات 28و8/24و2/47 درصد می باشد.بر همین اساس نرخ بیکاری 2/19 درصد بوده که نسبت به سال 1375(نرخ بیکاری 9 درصد بوده )،113درصد رشد داشته (2/10 درصد افزایش یافته است )
هـ : فرهنگ و گردشگری

تعداد سینماهای فعال شهرستان زابل از 1 سالن سینما در سال 1375 به 1 سالن در سال 1382 رسیده همچنین تعداد کتابخانه های عمومی طی عمیق سالها از 4 باب به 5 باب رسیده است . از نظر سالن سخنرانی و نمایش حدود 75 درصد رشد/کاهش داشته و از 4 سالن در سال 1375 به 7 سالن در سال 1382 رسیده و تعداد مراکز فرهنگی ثابت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از 5 مرکز در سال 1375 به 5 واحد در سال 1382 رسیده است .
موزه های مهم

اماکن سیاحتی تاریخی و مراکز توریستی با ذکر جاذبه های گردشگری

1- آثار باستانی شهر سوخته
2- کوه خواجه
3- دهانه غلامان
4- قلعه مچی و آسیاب های بادی
5- قلعه رستم
6- کنسولگری قدیم انگلستان
7- ثلعه سه کوهه

شخصیت ها ،مشاهیر تاریخی و فرهنگی

صنایع دستی

1- پشتی و گلیم بافی
2- قالی بافی
3- توتن سازی
4- تولید ابزارآلات موسیقی
5- سوزن دوزی
6- کلوچه و نان پزی
امور تولیدی و اقتصادی

الف : منابع آب و خاک

در سال 1382 حجم آب های زیر زمینی در شهرستان زابل – میلیون متر مکعب بوده که معادل – درصد کل آب های زیر زمینی استان می باشد . همچنین کل منابع آبهای سطحی در این شهرستان 96 میلیون متر مکعب بوده که حدود 50 میلیون متر مکعب از این آب ها برداشت شده است
ب : کشاورزی و منابع طبیعی و دامپروری

در سال زراعی 83-1382 سطح زیر کشت محصولات زراعی و باغی شهرستان زابل بالغ بر 25861 هکتار است که 1/16 درصد از سطح کشت زیر کشت استان را تشکیل می دهد . از این مقدار 56/1 درصد به کشت باغات و 1/16 درصد به زراعت های سالانه اختصاص دارد . محصولات عمده زراعی شهرستان غلات ، محصولات جالیزی و نباتات علوفه ای می باشد . طی همان سال ، 118 واحد صنعتی پرورش و نگهداری دام و طیور در سطح شهرستان فعال بوده است . همچنین میزان تولید شیر ، گوشت قرمز ، گوشت مرغ و عسل به ترتیب 37 ، 1/7 ، 3 و – هزار تن بوده است . لازم به ذکر است این شهرستان دارای 316 واحد پرورش ماهی با تولید 108هزار تن می باشد .

ج : جنگل و مرتع

در سال 1382 شهرستان زابل ، 474595 هکتار مرتع وجود داشته و مقدار علوفه قابل برداشت از این مراتع صفر تن بوده است . مساحت جنگل های طبیعی شهرستان 11000 هکتار و مساحت جنگل های مصنوعی نیز 1633 هکتار می باشد .

هـ : ذخایر آبی

آب آشامیدنی شهرستان زابل از طریق رودخانه هیرمند با میزان آبدهی 388 لیتر در ثانیه تأمین می شود . حجم مخازن آب 30750 متر مکعب و طول آبرسانی 32000 متر و طول شبکه توزیع 387000 متر با لوله های با قطر 700-75 میلی متر است . میزان آب قابل تأمین سرانه 186 لیتر و سرانه مصرفی آن 116لیتر در شبانه روز است .