نطنز هفتاد روستا دارد. به قول اورانسکی زبان شناس روس، در روستاهای طار، طرق، کشه،و چیمه مردم هنوز به زبان راجی(گویشی از فارسی قدیم)حرف می‌‌زنند.مردم نطنز، همیشه در پرورش گل و باغ سازی،مشهور بوده اند. به علت ارتفاع زیاد و نزدیک بودن به کویر، هوای نطنز بسیار تمیز و نفس کشیدنی است. در کوه های اطراف نطنز(کرکس) ، قلعه ای هست به نام قلعه وشاق که پناهگاه اسماعیلیه بوده است. این قلعه بالای صخره قرار گرفته و دسترسی به آن برای افراد معمولی غیر ممکن میبوده که به نقل قولها آمده رفتن به بالای آن بتوسط غٌل و زنجیر بوده.
زبان : زبان مردم نطنز یکی از گویشهای قدیمی زبان پارسی میبوده ، که در بخشهایی دیگر استان اصفهان مانند خوانسار و … بدان تکلم می شود و اگر از سوی بخش کویری نطنز بدان سوی دشت کویر یعنی سمنان برویم باز این زبان با گویش و لهجه ای متشابه رایج میباشد ، و چنانچه اگر کتابت صحیح را معیار زبان شناسی قرار داده باشیم گویش شمیرانی و همچنین مازندارانی و…با کمی تغییرات بهمین منوال بوده ، ولیکن طریقه تلفظ کلمات از سوی روستائیان تا به امروز موجب گشته که از لحاظ ظاهر و سریع الهجه بودن(مانند مازنی ها)پنداشته شود که گویی فرقی بین این زبانها است ، بهمانصورت که اگر سری به روستاهای نطنز بزنیم در بخشهای مختلف آن شاهد خواهیم بود که مردم در تلفظ کلمات و بیان جملات هر کدام بنحوی کش و قوس های خاصی در تلفظ کلمات داده ، بطور مثال: کلمه "کوی" که در پارسی قدیم بمعنای منزل و سرای یا خانه میبوده هر کدام از روستاهای نطنز به شیوه ای آنرا تلفظ نموده در ابیانه به آن "کیا" گفته میشود در کشه "کیه" تلفظ میشود و در بیتند(بیدهند)"کی ی" و در کالیجان "کویه" ،در چیمه"کی یه" این تفاوت موجب شده تا هرکدام از اهالی روستاهای نطنز در صحبت با زبان ولایتی با یکدیگر به محل و روستای هم پی برده ! .
مراسمها : پنجشنبه بازار که از اعصار گذشته در قصبه مرکزی نطنز برگذار میگشته،محلی بوده برای دادوستد که این سنت تا به امروز کماکان ادامه داشته ، که میتوان زیبائی خاصی را از حضور روستائیان مشاهده نمود.دیگر مراسم مرسوم در نطنز همان مراسمهای رایج در ایران بوده منتها با یک ویژه گیهای خاص مثلاً بیشتر در گذشتها که مراسم عروسی در روستاها برگزار میگردید با یک شوروحال خاصی بود بطوریکه چند روز طول میکشید مانند مراسم حنابندان،طبقکشی و… ، مراسم مذهبی مانند بلندکردن نخل در روز عاشورا و دور چرخاندن آن میباشد که همچو دیگر نقاط است و از دیگر مراسم رفتن به زیارت
امامزادگان و اهل قبور در شبهای "برات" است که به شب نیمه شعبان گفته میشود یعنی در بعدازظهر روز چهاردهم ماه شعبان اهالی بر سر قبور رفتگان خود خیرات و نذورات گذاشته .
لباس : در مورد لباس مردم نطنز باید گفت که امروزه بجز ابیانه(آخرین روستای واقع در رودخانه برزرود)که بخش عمده ای از فرهنگ گذشته خود را هنوز حفظ داشته،دیگر نقاط به صورت معمول بوده ، البته بغیر از لباس از دیگر نکات که هنوز در ابیانه حفظ مانده خانه ها با دروپنجره های قدیمی آن است ،بطورکلی مردم ابیانه بنا به هر عللی تا امروز در حفظ آنچه که مربوط به فرهنگ گذشته است از دیگر نقاط سرآمد داشته بطوریکه ما در گویش زبانی نیز این اختلاف را شاهدیم تاجائیکه گویش فرس قدیم در ابیانه هنوز رایج بوده که به گفتهً بعضی زرتشتیان یزد آن را فهم کرده .
صنایع دستی : یکی از صنایع موجود در مرکز نطنز چینی آن است که هنوز بروش دستی تولید میگردد ، همچنین یکی دیگر از مشاغل گذشته نطنز حلاجی یا همان پارچه بافیست ، که هنوز بعضی از این دستگاه های قدیمی موجود میباشد . ریسندگی و قالی بافی یکی دیگر از کارهای دستی مناطق نطنز است که دومی یعنی قالی بافی آن هنور در روستاها رایج بوده و تولیدات آن به بازار فرش کاشان گسیل میگردد ، شیلونگری یکی از کارهای قدیمی موجود در بازار نطنز بوده . بازار شهر نطنز شامل دو قسمت می باشد که محله قدیمی آن که به پشت بازار معروف است روزگاری بازار قصبه مرکزی نطنز بوده،که در آن آهنگری ،شیلونگری(قفلسازی)،نجاری و خراطی از کارهای متداول آن عصر بوده ، که تا همین اخیراً پیرمردهای بازمانده از آن دوران با غیرت و صلاوت به کار خود ادامه میدادند .
نظرات بسته شده است.