سمنان

موقعیت جغرافیایی استان

استان سمنان با وسعتی برابر با 96816 کیلومتر مربع از شرق به استان خراسان،از شمال به استانهای مازندران و گلستان، از غرب به استان تهران و قم و از جنوب به استان اصفهان محدود شده است. شهرستانهای استان عبارتنداز: سمنان، دامغان، شاهرود و گرمسار، مرکز این استان شهرستان سمنان با 100000 نفر نفوس در 220 کیلومتری مرکز کشور قرار گرفته فاصله زمینی آن با آبهای آزاد خلیج فارس و دریای خزر به ترتیب 1600 و 200 کیلومتر میباشد. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، استان دارای 4 شهرستان، 12 بخش،16شهر و28 دهستان میباشد.

جمعیت استان:

جمعیت استان بر اساس سر شماری سال 1381 بالغ بر 558000 نفر تخمین زده میشود که 5/73 درصد در مناطق شهری و 5/26 درصد در مناطق روستایی سکونت دارند.

جغرافیای تاریخی استان سمنان:

استان سمنان در دوران باستان، از تقسیمات شانزده گانه اوستایی بود. در تمام دوره حکومت مادها و هخامنشیان، این استان جز ایالت بزرگ پارت به شمار می رفت. این ایالت پیشرفت زیادی در طی دوره ساسانیان داشته است. سمنان در دوره های بعد از اسلام جز سرزمین تاریخی قومس(کومش) به شمار می آمد. این استان در گذشته شاهد جنگها، شکستها و پیروزیهایی بود. جاده ابریشم از وسط این استان می گذرد.

شهرستان سمنان:

در جنوب سلسله جبال البرز د ر دشتی وسیع با شیب تند از شمال به طرف جنوب ساخته شده و شامل شهرهای سمنان، مهدیشهر، شهمیرزاد و سرخه میباشد. شهر سمنان در شرق شهر گرمسار ،در غرب شهر دامغان و از شمال به استان مازندران و شهر فیروزکوه و از جنوب به کویر محدود شده است. این شهر در مسیر تهران و استان خراسان میباشد که هم مسیر جاده ای و هم مسیر شبکه راه آهن وجود دارد. از بنای تاریخی مهم آن میتوان مسجد جامع، حمام حضرت (موزه)، مسجد امام، دروازه ارگ، بازار سرپوشیده شیخ علاءالدوله، کاروانسرای نوشیرانی و شاه عباسی آهوان، لاسگرد و قلعه سارو و مقبره پیغمبران را نام ببریم.

در شمال این شهر مهدیشهر و شهمیرزاد قرار دارد که عشایر سنگسری تامین کننده قسمت مهمی از گوشت و لبنیات کشور به شمار میروند و از نظر آب و هوا، این مناطق سرسبز و خرم با آب و هوای خنک ودلچسب است که خود شهرهای یاد شده دارای مناطق خوش اب و هوای دیگری نیز میباشد.

دروازه ارگ سمنان :

این دروازه در تقاطع خیابانهای آیت الله طالقانی و شیخ فضل الله نوری سمنان واقع شده است که یکی از آثار تاریخی و با ارزش و زیبای سمنان می باشد. دروازه ارگ در زمان سلطنت ناصر الدین شاه قاجار از سال 1300 تا 1305 هجری قمری (1258 تا 1263 هجری شمسی) بنا شد. بنای اصلی د روازه ازآجر به ارتفاع بیش از 7 متر ساخته شده است. یکی از شاهکارهای این بنای تاریخی، سر در جالب توجهی است که در آن تصویر تاریخی نبرد رستم و دیو سپید به طوری خیره کننده روی کاشی هفت رنگ منقوش است. درهای دروازه ارگ از الوار قطوربا گل میخهای آهنی است. بعد از انقلاب اسلامی، این بنا از سوی سازمان میراث فرهنگی استان، مرمت و بازسازی شد.

مسجد جامع سمنان:

مسجد جامع سمنان یکی از کهن ترین آثار تاریخی به جامانده از دوران اسلامی این شهر می باشد که در واقع نشانگر رشد و نبوغ هنر معماری مردم این شهر به شمار میرود. این اثر تاریخی طبق متون تاریخی به قرن سوم هجری تعلق دارد. بنای اولیه مسجد از آثار دوران اسلامی است که در دوره سلجوقی، ایلخانی و تیموری گسترش یافت. این یادمان تاریخی شامل چندین فضای معماری است. صحن، ایوان بزرگ، مقصوره غربی و سه شبستان شمالی، جنوب و شرقی. ایوان بزرگ 21 متر ارتفاع دارد و از آثار خواجه شمس الدین علی بالیچه سمنانی وزیر شاهرخ تیموری است.

منار مسجد جامع:

منار مسجد جامع سمنان یکی از زیباترین منارهای تاریخی استان به شمار میرود که در گوشه شمال شرقی مسجد جامع قرار دارد. ارتفاع این منار ازسطح زمین 20/31 متر میباشد و از روی بام به ارتفاع 2 متر کتیبه ای با طرح و نقش بسیار زیبا از آجر و با خط کوفی تزئین شده است.

مسجد امام خمینی(ره):

این مسجد در مرکز شهر سمنان واقع شده است. این مسجد دارای چهار در بزرگ از چهار سمت میباشد. درهای شمال جنوبی و شرقی دارای هشتی (معمولابه شکل دالان و دهلیز) هستند. بالای درهای شمالی و شرقی، تزئینات مقرنس کاری گچی زیبا پشت بغلهای کاشی کاری شده وجود دارد. در هشتی های شمالی، جنوبی و شرقی تاقهای آجری گنبددار با تاقنماهای متعدد کاشیکاری شده مشاهده می شوند. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این مسجد بیشتر مورد توجه بوده و بوسیله سازمان میراث فرهنگی نسبت به تعمیر و باز سازی آن اقدام شده است.

غار دربند مهدیشهر:

این غار یکی از بزرگترین غارهای استان است که که در 3 کیلومتری جنوب شهمیرزاد ودر شمال مهدیشهر واقع شده و مشرف به دره سرسبز و خرم دربند است. مدخل غار به ارتفاع 35/1 متر و عرض 75/2 متر است. پس از عبور از دهانه و مدخل غار وارد دالانی به طول 24 متر و عرض متوسط 3 متر میشویم. فضای داخلی غار نسبتا ساده، بصورت تالاری بیضی شکل است به طول 91 متر که عریض ترین قسمت آن 36 متر وبلندترین نقطه سقف آن به 20 متر می رسد. از این نظر یکی از زیباترین و تماشایی ترین غارهای ایران به شمار میرود. بلندترین ستون استالاگمیت با ارتفاع 12 متر و با قطر متوسط 85/2 متر میباشد.

حمام پهنه و گرمابه حضرت:

این حمام بین مسجد جامع و امامزاده یحیی در سمنان واقع شده است. در سال 856 هجری قمری در زمان سلطنت ابوالقاسم بابرخان پادشاه تیموری و به دستور وزیر وی خواجه غیاث الدین بهرام سمنانی ساخته شده است. این حمام در سال 1312 هجری قمری در زمان سلطنت مظفرالدین شاه و به دستور حاج ملا علی حکیم الهی دانشمند معروف،نسبت به تعمیر و تجدید بنای آن اقدام شد. یکی از قسمتهای جالب توجه این حمام،سر در زیبا و کاشیکاری شده آن است ودر بالای در ورودی اشعاری به خط نستعلیق خوانا و استادانه نوشته شده است. این حمام از موقوفات مسجد جامع است و سازمان میراث فرهنگی استان در سال 1373 پس از باز سازی آن را به عنوان موزه مردم شناسی بازگشایی کرد.

کارونسرای شاه عباسی لاسگرد-سمنان

این کاروانسرا در روستای لاسگرد(لاسجرد) سمنان واقع شده است و ساختمان آن مربوط به زمان شاه عباس اول صفوی میباشد. این کاروانسرا دو ایوانی است که اطراف آن را 24 حجره احاطه نموده است. د و ایوان در شرق و غرب ساختمان وجود دارد که به حجره ها متصل شده است.

قلعه های سارو سمنان:

این قلعه ها در ده کیلومتری شمال شرقی سمنان در نقطه ای کوهستانی بنام سارو واقع شده است. بر اثر گذشت زمان قلعه شمالی تا اندازهای ویران شده و خالی از سکنه است. قلعه جنوبی آن ظاهرا سه طبقه بوده است که طبقه اول آن جای چارپایان و طبقه دوم محل سکونت رعایا و خانواده آنان و طبقه سوم که دارای معبد، حمام و آبدارخانه بود محل سکونت سربازان مدافع و بزرگان قلعه بود.

شهمیرزاد:

شهمیرزاد در 24 کیلومتری شمال سمنان قرار دارد. این شهر با جاذبه های طبیعی منحصر به فرد یکی از مناطق جالب گردشگری در سمنان می باشد. مهمترین ویژگی این شهر آب و هوای مطبوع و خنک این منطقه در فصول بهار و تابستان می باشد. محیط طبیعی و سر سبز شهمیرزاد و محصور بودن کامل آن در میان کوه و آب وهوای مناسب و تمامی عوامل که در رشد درختان سردسیری و خصوصا گردو موثر است، سبب شده است که منطقه شهمیرزاد به عنوان یک قطب مهم گردوی ایران از سوی فائوشناخته شود. باغ بزرگ گردوی شهمیرزاد در مساحتی معادل هفت میلیون متر مربع میباشد.

یوز پلنگ آسیایی:

یوز پلنگ ارزشمندترین گونه جانوری ایران است. یوزپلنگ که از خانواده گربه سان میباشد تیزروترین جانور جهان است و سرعت حیرت آور آن به 100 کیلومتر در ساعت میرسد. اغلب از آهو، جبیر، قوچ، میش و خرگوش تغذیه می کنند. ذخیره گاه زیستکره توارن یکی از مهمترین زیستگاههای این حیوان ارزنده است. با توجه به جمعیت کم آن،چنانچه تمهیدات جدی در خصوص حفاظت و تکثیر و پرورش آن صورت نگیرد خطر انقراض نسل آن وجود دارد.

پرندگان:

گونه های پرنده مهم و شاخص موجود در منطقه عبارتند از: هوبره، زاغ بور،بازهای شکاری، انواع گنجشک سانان، اغلب پرندگان بومی منطقه اند. در بین گونه های یاد شده دو گونه هوبره و زاغ بور از جایگاه و اهمیت ویژه ای بر خوردار میباشند.

هوبره:

پرنده ایست ازخانواده هوبره، از نظر ظاهری به بوقلمون شباهت دارد. گردن و دم خرمایی رنگ و دراز دارد. پرنده ایست نیمه مهاجر که در ذخیره گاه زیستکره توران تخم گذاری و جوجه آوری میکند و دارای مهاجرت داخل منطقه ای است.

زاغ بور:

پرنده ایست از خانواده کلاغ، پر و بالش بطور کلی نخودی مایل به صورتی است که بالها و دمش متمایل به سیاه است و کمتر پرواز میکند. بومی ذخیره گاه زیستکره توران است و در منطقه تخم گذاری و جوجه آوری میکند.