عقرب دم پهن آفریقایی

نام فارسی :  عقرب دم پهن آفریقایی نام علمی:  Androctonus australis  نام انگلیسی: North african fat tailed scorpion

عقرب دم پهن آفریقایی بومی خاورمیانه و ایران نیست ولی در مناطق ماسه ای و ریگزارهای ایران گزارش شده است. این عقرب بومی آفریقای شمالی و بویژه صحرای بزرگ آفریقا است که احتمالا توسط دخالت انسانی به خاورمیانه منتقل شده است و با شرایط اقلیمی این منطقه سازگار شده است. پراکندگی جهانی این عقرب در شمال آفریقا، الجزایر، لیبی، مصر، تونس، موریتانی، سومالی و در خاورمیانه ایران، عراق، عربستان سعودی، افغانستان، هند و پاکستان است. در خاورمیانه به ندرت یافت می شود. این عقرب از خانواده بوتیدائه است. در خانواده دم پهن ها دارای بزرگترین ابعاد اندامی است و دارای گسترده ترین پراکندگی در این گونه است. رنگ کلی بدن زرد رنگ است که در قسمت پشتی دارای نوارهای عرضی تیره است. در ناحیه انتهایی دم قهوه ای تیره است. آخرین بند چنگال دارای رنگی تیره تر نسبت به بندهای دیگر است. شایان ذکر است رنگ بندی عقرب بسته به محل زندگی می تواند تفاوت داشته باشد و رنگ زرد عنوان شده عمومیت دارد. دارای موهای سیاه رنگ پراکنده ای در قسمت خلفی اندامی است.

عقرب دم پهن آفریقایی از نظر ابعاد یک عقرب متوسط است. عقرب بالغ تا 10 سانتیمتر رشد میکند و دارای دمی بسیار پهن و قدرتمند است. در مناطق خشک استپی و ماسه زارها، کوهستانهای خشک و فلات های مرتفع  زیست میکند. این عقرب مناطق مرطوب رای برای زندگی انتخاب نمیکند. از این رو در نوار ساحلی قابل مشاهده نیست. علاقه زیادی به حفر سوراخهای بزرگ ندارد از این رو در مناطق روستایی در لای آجرها و درز دیوارها پنهان می شود. به راحتی از شیبهای عمودی بالا می رود و عقربی شب فعال است. از حشرات، خزندگان کوچک، پستانداران کوچک و در بعضی موارد از سایر عقربها تغذیه می کند. در حالت دفاع و حمله از نیش و چنگالها با هم استفاده مینماید. این عقرب یکی از خطرناکترین عقرب های شناخته شده است. سم قوی آن هرساله باعث مرگ بسیاری از افراد می گردد. سم این عقرب بیشتر حاوی نئوروتوکسیک neurotoxic است. همچنین کاردیوتوکسیک cardiotoxic، میوتوکسیک myotoxic و هموتوکسیک hemotoxic با درصد کمتری در زهر آن وجود دارد. عقرب دارای رفتاری خشن و هجومی است.

ترجمه لغوی ترکیب واژه Androctonus australis به معنای کشنده جنوبی است. برخلاف بسیاری از بندپایان و خزندگان مناطق بیابانی و ماسه ای که در هنگام توفانهای شن برای محافظت از خود سوراخی در زمین حفر میکنند و یا در زیر ماسه ها یا تحته سنگهای پناه میگیرند، این عقرب به خوبی میتواند در برابر این توفانها از خود مقاومت نشان دهد و استقامت کند بدون آنکه دچار آسیبی گردد. مقاومت این عقرب در برابر توفان به دلیل بافت منحصر بفرد اندام خلفی آن است. بافت خلفی عقرب به صورت زرهی به قطر 10 میکرو متر و طول 80 میکرو متر سرتاسر اندام خلفی را پوشانده است.