غار آوزا، کرمانشاه

نام انگلیسی:  Avza Cave    نام فارسی :  غار آوزا

موقعیت

غار آبزا در استان کرمانشاه، در 60 کیلومتری شمال شرقی شهر کرمانشاه، و در نزدیکی روستای چشمه سهراب واقع است.

معرفی

غار آبزا در سینه صخره سنگ​های عمودیِ دره وسیعی که از ژرفای آن رودخانه دینور می​گذرد، واقع است. رودخانه دینور از انشعاب​های رودخانه گاماسیاب است.

جنس سنگ​های آهکی تشکیل دهنده کوه​های این منطقه به گونه​ای است که بر اثر فرسایش تعدادی غار کوچک در دیواره​های دو طرف دره پدید آمده است.

این منطقه از موقعیت جغرافیایی ویژه​ای برخوردار است و به دلیل قرار گرفتن بر سر راه گردنه پاطاق، که از ورودی​های بین النهرین و آسیای صغیر به داخل ایران است، در معرض تهاجم قرار داشته است. از این جهت ساکنان باستانی منطقه با استفاده از این غارها و ایجاد تغییرات در آن​ها، سکونتگاه​هایی تسخیرناپذیر برای خود ایجاد کرده​اند.

در بین سکونتگاه​های باستانی منطقه، غار آوزا دارای موقعیتی ویژه است. دهانه غار در ارتفاع 300 متری و در پای دیواره​ای قرار گرفته است و از بالای غار چشمه​ای دائمی و آبشار مانند از جلو دهانه فرو می​ریزد. شاید به همین دلیل، غار را در گویش محلی آوزا (زاینده آب) نامیده شده است.

دهانه غار در دیواره​ای با شیب منفی قرار گرفته است. برای سهولت رسیدن به غار یک ردیف جای پا به ابعاد 20×20 سانتی متر و با فاصله​های 5/0 متر از هم داخل سنگ کنده شده، تعداد این پله​ها حدود 200 عدد است و یکراست به پای غار می​رسند. رسیدن به بالای دیواره غار بدون استفاده از وسایل فنی غیر ممکن است.

در داخل صخره، پای غار، و به ارتفاع 5 متر بالاتر از آن راهرویی به ابعاد 100×80 سانتی متر و با سقف منحنی داخل سنگ کنده و در آن پله​هایی به ارتفاع 50 سانتی متر، به صورت یکپارچه، از سنگ بریده شده است. این راهرو یا تنوره با شیب 60 درجه به یک چاه استوانه​ای به قطر 80 سانتی متر و ارتفاع 5/1 متر ختم می​شود. بدنه داخل تنوره دارای تعدادی جای دست و پا برای گذر و رسیدن به فضای جلوی غار است.

جلوی دهانه تنوره محل نگهبانی و جلوگیری از ورود افراد بیگانه

 است. دسترسی به دهانه دست ساز ورودی اصلی بدون استفاده از پله به علت داشتن شیب منفی و 5 متر ارتفاع غیر ممکن است، گویا غار دارای نردبانی ریسمانی بوده که بعد از ورود ساکنان، آن را بالا می​کشیده و در پاگرد، که ابعاد آن 90×80 سانتی متر است، قرار می​داده​اند و به این طریق از ورود بیگانه جلوگیری می​کرده​اند.

برای احداث سکونتگاه، کف و بدنه سنگی غار را به هر شکل ممکن با ابزار بریده و تعدادی اتاق به اندازه​ها متفاوت، که همگی به هم راه دارند، به وجود آورده​اند. مساحت کل اتاق​ها حدود 300 متر مربع است.

در سقف و بدنه اتاق​ها شیارهایی به عمق 1 تا 2 سانتی متر و به طور ممتد و موازیِ هم، که از ابتدای سقف شروع می​شوند و تا پای دیوارها ادامه می​یابند، کنده شده​اند. موقع رها شدن قطرات آب یا چکه از سقف در هنگام بارندگی، بنا به قانون جاذبه مولکولی، قطره آب از سقف جدا نمی شده بلکه در طول شیار به علت شیب مناسب می​لغزیده و در آخر به جوی دورتادور کف اتاق می​ریخته و در نتیجه از چکه آب و خیس شدن کف اتاق​ها جلوگیری می​شده است.

ساکنان غار برای تأمین آب مورد نیاز، زیر آبشار را سنگ بری کرده و مخزنی به ابعاد 5×4 متر، که بخش بیرونی آن دیواری از سنگ و ساروج است، احداث کرده​اند. ضخامت پایین دیوار 80 سانتی متر و ضخامت بالای آن 60 سانتی متر است و بدنه داخلی مخزی با چند لایه ساروج، غیر قابل نفوذ شده است. حجم ذخیره آب مخزن به حدود 50 متر مکعب می​رسد.

دو محل نگهبانی به ابعاد 100×80 سانتی متر و ارتفاع 1 متر در نزدیکی غار ساخته شده​اند.

نخستین موقعیت در نزدیکی مخزن آب و دیگری 50 متر دورتر از آن و در محلی واقع است که دسترسی به آن مشکل است. از این دو محل تمامی منطقه از کوه دالخانی سنقر گرفته تا کوه اَمروله صحنه و دشت حاصل از آبرفت گاماسیاب قابل کنترل بوده است.

جاذبه​های گردشگری

غار آوزا، از غارهای باستانی کشور، قبلاً محل زندگی و سکونت غارنشینان بوده است. مشاهده و بررسی شیوه انتقال آب​های سقف اتاق​های غار، که حاصل آب​های فرورو در فصل​های باندگی اند، از شاهکارهای معماری غار و انتخاب محل آب انبار که با وزش نسیم آبشار چشمه را به داخل آن هدایت می​کرده، نیز یک شاهکار دیگر از معماری غار است.