استان سمنان به دلیل موقعیت و امکانات مناسب طبیعى و وسعت کافى، جایگاهى مناسب براى حیات وحش به شمار مى‌آید. قسمت‌هاى شمالى استان که سردسیر است و بارندگى نسبتاً زیاد دارد، منطقه‌اى جنگلى و کوهستانى با پوشش گیاهى خوب است. قسمت‌هاى میانى و منطقهٔ دشتى که نسبت به شمال استان بارندگى کم‌ترى دارد نیز از پوشش گیاهى مناسب برخوردار است. قسمت جنوبى شامل کویر نمک است با بارندگى بسیار کم و پوشش گیاهى بسیار محدود. در این مناطق، زمینه‌هاى مساعد طبیعى و اقلیمى براى ایجاد زیستگاه حیات‌وحش فراهم است.
با توجه به تنوع آب و هوایى استان مى‌‌توان انواع حیوانات وحشى کمیاب، پرندگان، خزندگان و پستانداران را به صورت پراکنده در قسمت‌هاى شمالى (کوهستانى) و قسمت‌هاى میانى (دشتى) و قسمت‌هاى جنوبى (کویرى) مشاهده کرد
بیشترین گونه جانوران وحشى اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان و آبزیان که در سطح استان مشاهده مى‌شوند عبارت‌اند از : کل، بز، میش، گورخر، یوزپلنگ، پلنگ، آهو، جبیر، مرال، (گاو کوهى)، شوکا، خرس، سمور، موش خرما، گربه وحشى، گرگ، روباه، کفتار، خوک وحشى، خرگوش، گورکن، کرکس، باز، عقاب، شاهین، دلیجه، حواصیل، مرغابى، تیهو، غاز، آنقوت، باقرقره، لک‌لک، جوجه خور، نوک دراز، فاخته، بلدرچین، دارکوب، کاکلى، قمرى، چنگر، ماهى قزل‌آلا، ماهى سیاه.
از گونه‌هاى جانورى فوق که در سطح استان مشاهده مى‌شوند، تعدادى از قبیل کل، بز، میش، قوچ، پلنگ، خرس قهوه‌اى، خوک وحشى، کبک، تیهو، عقاب، کرکس در مناطق کوهستانى و دشتى استان و تعدادى نیز نظیر گورخر، یوزپلنگ و خزندگان در مناطق جنوبى و کویرى که محیط‌هاى مناسبى جهت زیست آنهاست، ادامهٔ حیات مى‌دهند.
در استان سمنان سه منطقهٔ حفاظت شده وجود دارد که این مناطق از لحاظ ضرورت حفظ و تکثیر نسل جانوران وحشى و حفظ و احیاء رستنى‌ها و وضع طبیعى آن‌ها داراى اهمیت خاص هستند و تحت حفاظت قرار گرفته‌‌اند. این سه منطقه عبارت‌اند از:
منطقهٔ حفاظت شدهٔ خوارتوران در جنوب شرقى شاهرود که از نظر وسعت بزرگ‌ترین منطقهٔ حفاظت شدهٔ ایران محسوب مى‌شود و مساحت آن برابر با ۰۰۰‚۰۰۶‚۱ هکتار است. حیوانات عمدهٔ منطقه عبارت‌اند از : کبک، تیهو، هوبره، باقرقره، خرگوش، تشى، گرگ، شغال، کفتار، قاراکل (قره‌گل)، پلنگ، گورخر، آهو، جبیر، کل، بز، قوچ و میش.
اهمیت این منطقه به دلیل وجود نوعى گورخر معروف به نام گورخر ایرانى است که چه از نظر تعداد و چه از نظر نوع و گونه، نه تنها در ایران، بلکه در جهان بى‌مانند است.
منطقهٔ حفاظت شدهٔ خوش ییلاق که در شمال شرقى شهرستان شاهرود با مساحتى برابر ۱۵۶ هزار هکتار قرار گرفته است. حیوانات وحشى این منطقه عبارت‌اند از : کبک درى، تیهو، قرقاول، هوبره، ابیا، خرگوش، تشى، گرگ، شغال، روباه، خرس قهوه‌اى، قاراکل (قره‌گل)، گربهٔ جنگلى، یوزپلنگ، گورخر، مرال و آهو.
در حال حاضر بهره‌بردارى از حیات‌وحش تنها بهره‌بردارى از گوشت و پوست حیوانات نست، بلکه با گذشت زمان این قبیل ارزش‌ها هر چه بیشتر جاى خود را به ارزش‌هاى زیبایى شناختى، گردشگاهى، آموزشى، پژوهشى و ورزشى داده است. از این رو، وضعیت طبیعى حیات‌وحش استان سمنان را باید به مثابه یکى از جاذبه‌ها و ابزارى در جهت توسعهٔ صنعت ایرانگردى و جهانگردى مورد توجه و بررسى قرار داد.
