|
منطقه حفاظت شده جنگلهای حرا در موقعیت جغرافیایی N2642 E5540 در استان هرمزگان واقع است. گونهٔ جنگلى حرا (مانگرو) از ویژگى‌هاى اکوسیستم سواحل جنوبى ایران است که به طور پراکنده، از تنگهٔ هرمز به سمت شرق و اقیانوس هند، در سواحل عمان، پدید آمده‌اند. این جنگلها در سواحل خلیج‌فارس، در اطراف بندر لافت، شمال جزیرهٔ قشم، بندر خمیر و در کانون‌هاى متراکم دیده مى‌شوند. ابوعلى‌سینا، دانشمند بزرگ ایرانى، درخت این جنگلها را حرا نامیده است.
جنگل حرا در اطراف جزیرهٔ قشم، در نوارى به عرض ۵۰ تا ۵۰۰ متر کشیده شده و محدوده‌‌اى برابر با ۱۵۰ کیلومتر و مساحتى معادل ۸۲۳۶ هکتار را در بر گرفته است. اگر آب‌هاى نواحى باتلاقى و مساحت نقاط خالى منظور نشود، مساحت واقعى این جنگل در حدود ۶۰۱۲ هکتار مى‌باشد. وسیع‌ترین قسمت جنگل‌هاى حرا در آب‌هاى بندر لافت و بندر پل در شمال غربى جزیرهٔ قشم، و در فاصلهٔ ۱۴۰ کیلومترى غرب بندرعباس قرار دارد.
این جنگل‌هاى ماندابى بر روى خاک‌هاى لجنى ناشى از رسوب خاک‌هاى حاصل از فرسایش سواحل رشد یافته‌اند و دائماً در معرض جزر و مد آب قرار دارند؛ به طورى که در زمان جزر، درختان و بستر لجنى آنها از آب بیرون آمده و به صورت جزایرى پراکنده نمایان مى‌شوند و در واقع مد، تمامى جنگل حرا به زیر آب رفته و ناپدید مى‌شود. اصولاً درخت حرا در نقاطى مى‌روید که در مواقع مد دریا به زیر آب بروند. در نقاط مرتفع‌تر بستر دریا از این گونه درخت مشاهده نمى‌شود.
درختان حرا آب شور دریا را شیرین کرده و از آن تغذیه مى‌کنند. این درختان یک دورهٔ رویشى منظم دارند و معمولاً در اواخر تیرماه و اواسط مردادماه به گل مى‌نشینند و میوه مى‌‌دهند. گل آنها زرد روشن است و میوهٔ آنها شیرین و گواراست. میوهٔ این درختان بادامى شکل است و پس از مدتى بر روى پایهٔ مادرى شکفته شده و دانهٔ آن جوانه مى‌زند و سپس به داخل آب مى‌افتد. جریان شدید امواج، بذر گیاه را به نواحى کم‌تحرک‌تر دریا مى‌برد. بذر حرا پس از تثبیت بر روى لایه‌هاى خاک دریا، رشد و نمو مى‌کند. در فاصلهٔ بین قشم و بندر خمیر، جریان امواج بسیار اندک است و بدین جهت، اکثر بذرها در همین نواحى رشد مى‌کنند.
درخت حرا که ارتفاع آن گاهى به ۴ متر مى‌رسد و قطر تنهٔ آن تا ۳۰ سانتى‌متر است، برگ‌هاى بیضوى‌شکل و کشیده با قاعدهٔ انتهایى بسیار باریک دارد. برگ حرا علاوه بر خاصیت خوش خوراکى براى دام، ارزش غذایى معادل یونجه و جو دارد. ریشهٔ آنها زانویى، هوایى و اسفنجى و معمولاً سطحى است. البته ریشه‌هاى این درخت بالاتر از سطح زمین قرار مى‌گیرند و در عمل تنفس شرکت مى‌کنند. ریشه‌هاى درخت حرا به علت تراکم زیاد نمک در آب دریا و اشباع خاک از آب دریا، معمولاً زیاد گسترده نمى‌شوند.
دامداران سنتى جزیرهٔ قشم از برگ این درخت براى تغذیهٔ دام و چهارپایان خود استفاده مى‌کنند. وسعت این جنگل نسبت به گذشته یک روند کاهش را نشان مى‌دهد. براى حفظ تعادل اکوسیستم و به منظور جلوگیرى از انهدام این جنگل‌هاى نادر جهان، در سال ۱۳۵۱ منطقهٔ مزبور حفاظت شده اعلام شده است.
در مناطق تحت پوشش حرا که در اصطلاح خور نامیده مى‌شود، عمق آب از ۳ متر تجاوز نمى‌کند و جنس خاک نیز بسیار شور است و بافت سنگین و قلیایى دارد. املاح موجود در خاک نیز عمدتاً از کلرید سدیم و کلرورهاى سدیم و منیزیم تشکیل شده‌اند. با توجه به کیفیت و جنس خاک تصور مى‌رود که درختان مزبور فقط در چنین شرایطى مى‌توانند رشد و نمو کنند.
مساعد بودن شرایط اکولوژیکى، این جنگلها را به زیستگاه بسیار مناسب پرندگان مهاجر در فصول سرد تبدیل کرده است. در سایر فصول نیز که پرندگان بومى محل مناسبى براى زیست نمى‌یابند، به این جنگلها پناه مى‌آورند. غیر از پرندگان آبزى و آبچر و مهاجر، خزندگان و ماهى‌ها و حتى برخى از بندپایان و دوکفه‌‌اى‌ها نیز در میان این جنگلها مشاهده شده‌اند. لاک‌پشت‌هاى سبز و عقابى و مارهاى دریایى سمى، از جمله جانداران ویژهٔ اکوسیستم جنگل‌هاى حرا (مانگرو)ى ایران هستند. حواصیل بزرگ هندى، حواصیل سبز و خاکسترى، فلامینگو، پلیکان، انواع سلیم، عقاب ماهیگیر، کفچه نوک، کاکایى و انواع دیگرى از پرندگان در اکوسیستم‌هاى حراى ایران زندگى مى‌کنند. نقش مهم دیگر این جنگلها، مناسب بودن بستر آنها براى تخم‌ریزى ماهیان خلیج‌فارس است.
جنگلهای مانگرو اکوسیتمهای کاملا ویژه ای هستند که اجتماعات گیاهی و جانوری آنها در ارتباط با شرایط خاصی می تواند شکل گیرد.جنگلهای حرا جنوب ایران در نوار ساحلی خایج فارس و دریای عمان آخرین پراکنش جنگلهای مانگرو در جنوب شرقی آسیا به شمار میروند. این جنگلها از یک یا گاهی دوگونه مانگرو تشکیل شده و فراوان ترین گونه آن حرا است که در منطقه حفاظت شده حرا به تنهایی حضور دارد. جذر و مد آب دریا در سواحل که بطور موزون و مستمر هر روز انجام می شود در شکل گیری تنوع حیات این اکوسیستم نقش اساسی دارد.منطقه حفاظت شده حرا که در تنگ خوران بین جزیره قشم ، سواحل حوزه بندر خمیر و در مصب و دلتای رودخانه مهران قرار گرفته از سال 1351 انتخاب و تحت حفاظت قرار گرفته است .
بندر خمیر در شمال غرب منطقه حفاظت شده مهمترین شهر اطراف منطقه محسوب می شود بنادر پل – لافت کهنه و لافت نو نیز آبادیهای مهم حاشیه این منطقه محسوب میشوند که پل در نوار ساحلی شمالی و بنادر لافت در شرق منطقه واقع شده اند. جاده اصلی بندرعباس به بندر خمیر از شمال منطقه عبور می کند و تمامی قسمتهای منطقه بویژه از طریق دو بندر لافت و پل توسط قایق قابل دسترسی است . این جنگلها نه تنها در سطح ملی حائز اهمیت هستند. بلکه دارای دو نوع ذخیرگاه زیستکره (MAB) و تالاب بین المللی نیز می باشند . این جنگلها با محیط زیست پویا ، ساز و کارهای پیچیده ، پرندگان نادر، آبزیان غیر متعارف ، کارکردهای مختلف ، ارزشها و زیباییهای سحرانگیز، خود پدیده های شگفت انگیزی می باشند که برای طیق گسترده ای از مردم از جذابیت های خاصی برخوردارند.قابلیتهای پژوهشی و آموزشی این نظام اکولوژیک استثنایی و منحصر به فرد همانقدر برای دانشجویان جذابیت دارد که دیدن غروب سحرانگیز جنگلهای نیمه شناور آن برای مردم عادی . این جنگلها کانون دیدنیهای غیر متعارف و حیرت آور است .
دیدن ماهی خزنده ، پرندگان نادر همچون اگرت بزرگ ، گیلان شاه و حواصیل هندی در کنار عقاب ماهیگیر، نوک قاشقی ، پلیکانها و فلامینگوها همیشه امکان پذیر نیست اما جنگلها همیشه بهار دریایی حرا همه این دیدنیها را یکجا به بازدید کنندگان خود سخاوتمندانه عرضه می کنند. بی دلیل نیست که امروز مناطق حفاظت شده در کل نوار ساحلی جنوب کشور و بویژه در عرصه مانگروها این میراثهای طبیعی بی همتا را برای نسل حاضر و اتی حفظ کنیم .
|
مطالب خوبی داردودریک کلام(عالی بود)