وضعیت آب و هوایی گاوخونی
گوسن دانشمند فرانسوی و سایر همکارانش با تهیه آمارهای مربوط به دما و بارندگی و رطوبت نسبی هوا روشی را جهت تعیین شدت و طول مدت خشکی ابداع کردهاند که اصول آن مبتنی بر ترسیم دیاگرامهای باران دمایی و تعیین ضریب خشکدمایی میباشد. در این روش با ثبت میزان بارندگی بر حسب میلیمتر و معدل دما بر حسب درجه سانتیگراد، نقاطی را که معدل دما در ماههای مختلف سال را منعکس میکنند، به یکدیگر متصل کرده و منحنی سالیانه دما را به دست میآوردند. همچنین با اتصال نقاطی که میزان ماهیانه بارندگی در ماههای مختلف سال را نشان میدهند، منحنی سالیانه بارندگی را به دست میآورند و مجموع آن دو را با منحنی باران دمایی مینامند.
در صورتی که باشد، محیط از نظر زیستی خشک میباشد. از نقطهای که دو منحنی دما و بارندگی با یکدیگر تلاقی میکنند، منحنی بارندگی از آن پس در زیر منحنی دما قرار میگیرد، محیط خشک محسوب میشود. این قسمت از نمودار طول مدت خشکی و شدت آن را نشان میدهد. چنانچه باشد، آب و هوای منطقه مرطوب و اگر باشد، ماه مذکور یا فصلی که این وضعیت را داراست، نیمهخشک محسوب میشود.
در ایستگاه هواشناسی ورزنه که نزدیکترین ایستگاه هواشناسی محدودهی تالاب گاوخونی است، بررسیها نشان میدهند که تقریباً در تمام مدت سال منحنی بارندگی پایینتر از منحنی درجه دما قرار میگیرد و به صورت است، بنابراین آب و هوای آن از نوع خشک است .
تالاب گاوخونی از نقاط گرم و کویری ایران محسوب میشود و دامنه نوسانات درجه دما در این منطقه قابل ملاحظه میباشد، به نحوی که بر اساس آمار هواشناسی منطقه درجه دمای متوسط روزانه در ماههای مختلف سال بین 83/1 تا 9/28 درجه سانتیگراد تغییر میکند و حداقل دمای متوسط ثبت شده آن 6/6- و حداکثر آن 4/37 درجه سانتیگراد است. در مجموع پنج ماه از سال دارای درجه دمای متوسط روزانه بیش از 20 درجه سانتیگراد و پنج ماه از سال دارای دمای کمتر از 10 درجه سانتیگراد میباشد.
طبق آمار هواشناسی موجود (1995 – 1987) متوسط میزان بارندگی سالیانه در مجموع به 83 میلیمتر میرسد، در حالی که در محدودهی تالاب گاوخونی میزان بالقوه تبخیر سالانه حدود 3000 تا 3200 میلیمتر برآورد شده است . این امر بر بیلان آبی تالاب اثر گذاشته و در نهایت با وجود تامین بخشی از آب آن توسط رودخانه زایندهرود (که البته مقدار ناچیزی است) موجب منفی شدن بیلان آب و کاهش وسعت آن شده است. بیشترین میزان بارندگی مربوط به زمستان و اوایل بهار میباشد. اما در تابستان کمترین میزان بارندگی ثبت شده است .
همچنین بیشترین مقدار رطوبت نسبی هوا در ساعتهای اولیه روز میباشد که با نزدیک شدن به اواسط روز از مقدار آن به میزان قابل ملاحظهای کاسته شده و دوباره با گذشت زمان در اوقات عصر افزایش مییابد. بیشترین رطوبت نسبی ثبت شده مربوط به ساعتهای اولیه روز (74 % ) و کمترین مقدار آن در اواسط روز (16 %) میباشد .