پارک ملی توران

نام انگلیسی :  khartouran national park     نام فارسی :  پارک ملی توران

منطقه خارتوران در منتهی الیه شرق استان سمنان ود ر250 کیلومتر ی جنوب شرق شهرستان شاهرود در مجاورت استان خراسان واقع شده است. روستای رضا آباد با جمعیتی بالغ بر 63 خانوار و 320 نفر ( سال 1377) در این منطقه ودر مجاورت تپه های ماسه ای قرار دارد و توسط دو جاده خاکی به طول 35و50 کیلومتر به احمداباد در جنوب ومزینان در شمال ارتباط دارد .
 پوشش گیاهی این منطقه و تپه های ماسه ای حاشیه ان بعلت چرای بی رویه و بوته کنی شدید بشدت تخریب شده بطوریکه حدود 850 هکتار از تپه های ماسه ای اطراف روستا کاملاً بدون پوشش گیاهی گردیده است و به صورت تپه های ماسه ای فعال روستا را تهدید می نماید ، این مسائل و مشکلات دیگر نیاز به انجام عملیات تثبیت شن را درمنطقه ضرور ی می نماید.

منطقه خارتوران شاهرود با یک میلیون و ‪ ۴۰۰هزار هکتار وسعت بزرگترین ذخیره‌گاه زیست کره کشور است و گونه‌های نادر جانوری و گیاهی را در خود جای داده است.
منطقه خارتوران در منتهی الیه شرق استان سمنان ودر250 کیلومتری جنوب شرق شهرستان شاهرود در مجاورت استان خراسان واقع شده است. که به روستای اسب کشان آخرین روستای استان منتهی میگردد.

خارتوران را آفریقای ایران لقب داده‌اند. ذخیره‌گاه زیست کره توران با مساحت 1،470،640 هکتار بزرگترین ذخیره گاه زیست کره ایران است که بعد از سرنگتی آفریقا واقع در کشور تانزانیا دومین منطقه بیوسفر جهان به شمار می آید که در فاصله 140 کیلومتری جنوب شرقی شهر شاهرود و 28 کیلومتری جنوب شرقی مرکز بخش بیارجمند و درشمال مرکزی کویر ایران واقع است. این منطقه در حد فاصل 3 سلسله کوه به نام های شترکوه در غرب با ارتفاع 2281 متر، و کوه قلعه بالا در شمال غربی با ارتفاع 2265 متر و کوه پیغمبر با ارتفاع 2411 متر قرار گرفته است. منطقه خارتوران با کویر شنزار و پستی و بلندیهای جذاب شن های روان کویر مرکزی هم مرز است و در شرق، این منطقه به روستای طرود و سهل و کوه کفتری و از آنجا به شرق بیارجمند محدود می شود. منطقه خارتوران به دلیل وجود ویژگیهای منحصر به فرد، پوشش گیاهی خاص، عوارض جغرافیایی پست و بلند اقالیم و غیره باعث به وجود آمدن یک اکوسیستم متنوع و مملو از گیاهان، جانوران و حشرات شده است. در حال حاضر می توان این منطقه را به عنوان یکی از ذخیره گاههای ژنی کشور دانست.

پستانداران ذخیره گاه زیستکره خارتوران شامل گرگ، شغال، روباه معمولی، کفتار، یوزپلنگ، کاراکال، پلنگ، گربه وحشی یا دشتی، جبیر، آهو، پازن، (زیر گونه ایرانی) قوچ وحشی و گورخر (زیرگونه ایرانی) است. هوبره، زاغ بور، بحری، دلیجه، کبک، تیهو، بلدرچین، عقاب دشتی، چاخ لق، کبوتر چاهی، یاکریم، شاه بوف، سبزه قبا هندی، دم جنبانک ابلق، سنگ چشم دم سرخ و گنجشک معمولی از جمله پرندگان این منطقه هستند. انواعی گوناگونی از رده خزندگان در این منطقه به چشم می‌خوردکه شامل راسته لاک‌پشت‌ها و نیز خانواده آگاماها، سمندرها و اسکینک ها است. از دیگر خانواده خزندگان می توان به بزمجه ها اشاره کرد. همچنین از راسته مارها در ایران هفت خانواده و کلا 72 گونه مار شامل 63 گونه خشک‌زی و 9 گونه دریایی در آبهای جنوب وجود دارد. با تمام این اوصافی که ذکر شد منطقه خارتوران را باید دشت فراموش‌شده در ایران دانست.

حیات وحش

ذخیره‌گاه زیستکره توران از تنوع جانوری بالایی برخورد‌ار میباشد. این ذخیره‌گاه میزبان یکی از نادرترین گونه‌های جانوری یعنی یوزپلنگ آسیایی است ‌که در حال حاضر تنها محدود به مناطق خاصی از ایران می باشد. در مورد رفتار شناسی و زیست شناسی این گونه تحقیقات زیاد‌ی توسط پروفسور شلر صورت گرفته است. لازم به ذکر است که این گونه تحت حمایت صندوق تسهیلات جهانی محیط زیست (GEF) قرار د‌ارد.

از جانوران شاخص این منطقه می توان به گورخر ایرانی (طبق آخرین سرشماری در سال ۱۳۹۰ تعداد ۱۶۹ راس گورخر شمارش شد)، یوزپلنگ آسیایی، پلنگ، جبیر، آهو، کل و بز، قوچ و میش، کفتار، کاراکال، جربیل، هوبره، زاغ بور، حواصیل، باقرقره، انواع پرندگان شکاری از قبیل عقاب طلایی، شاهین، بحری، انواع ‌سارگپه، د‌لیجه، شاه بوف، انواع خزندگان مانند آگاما، بزمجه، مارجعفری، مارشاخد‌ار ایرانی، کفچه‌ مار، گرزه مار و از حشرات هم می توان به پروانه‌های ‌روز پرواز مهاجر ازخانواد‌ه Papilionidae اشاره‌ کرد.