کلیسای گریگوری استفان، همدان
کلیسای گریگوری استپان یا کلیسای گریگوری استفان در قسمت شرقی تپهٔ هگمتانه در محلهٔ قدیم ارامنه قرار دارد. این کلیسا در سال ۱۶۷۶ میلادی توسط جمعی از ارامنه اصفهان و نیز مهاجران و تجار ارمنی روسیه که در همدان ساکن شدند، ساخته شدهاست. داخل کلیسای گریگوری چهار ستون مدور وجود دارد که با قوسهای جناغی به یکدیگر متصل شدهاند. این کلیسا در سال ۱۹۳۲ میلادی (۱۳۱۱ خورشیدی) بازسازی و مرمت شد.
اطراف محراب کلیسا نیز به وسیلهٔ گچ پوشیده شده بود که در حال حاضر از آن لایهبرداری شدهاست. نمای داخلی کلیسا آجری است. در نمای بیرونی خشت نیز به کار رفتهاست و دارای طاقنماهایی با قوس هلالی برای تزئین است. برج ناقوس این کلیسا به شکل مدور با بهرهگیری از سبک گنبدهای رک بنا شدهاست.
در قسمت شرقی تپه هگمتانه همدان، در محلهٔ ارامنه، دو کلیسا وجود دارد. کلیسای قدیمیتر همین کلیسای گریگوری استپان و متعلق به مذهب پروتستان است و کلیسای جدیدتر به نام کلیسای حضرت مریم به مذهب ارتدوکس تعلق دارد.
بخش ورودی کلیسا فضایی است چند وجهی با شش ستون سنگی رفیع به ارتفاع چهار متر که ناقوس خانه با 5/3 متر ارتفاع با کنبد مخروطی شکل (هشت وجهی) در بالای آن قرار دارد که در مجموع پیشخوان ورودی را تشکیل می دهند. دو عدد ناقوس جهت فراخوان مومنان به دعا و نیایش در گذشته در اتاقک ناقوس وجود داشته که هم اکنون در موزه نگهداری می شود. تالار اصلی کلیسا به ابعاد 11*25/20 متر جهت گردهمایی ارامنه برای اجرای مراسم مذهبی احداث شده است.
تالار بدون ستون و با سقف آهنگ چوبی به شکل کلاله دار است که 8/70 متر ارتفاع دارد و در جبهه شرقی تالار ، سکو و محراب باقوس جناغی قرار دارد که با چهار پله از کف تالار قابل دسترسی است. در طرفین محراب دو اتاقک به ابعاد 2*50/2 مترمربع که محل اجرای مراسم مذهبی است وجود دارد و کف تالار با آجرهای به ابعاد 5*19*19 سانتی متر مفروش شده و مصالح مورد استفاده در ساخت دیوارها از سنگ لاشه و آجر با ملات گل و گچ است. نور موردنیاز از طریق 16 پنجره مشبک با قوس جناغی که به طور قرینه در بدنه دیوارهای شمالی، جنوبی و غربی تعبیه شده تامین می شود.
کلیسا دارای سه در است که در اصلی از زیر برج ناقوس خانه واقع در ضلع غربی و دو در دیگر یکی در وسط ضلع شمالی و دیگری در ضلع جنوبی تعبیه شده که در جنوبی به حیاط خلوت و در شمالی به صحن حیاط اصلی کلیسا منتهی می شود. فضای داخلی کلیسا عاری از هرگونه تزیینات وابسته به معماری است ولی تابلوهای تمثال حضرت مسیح (ع)، مریم مقدس و وارطان مامیکونیان سردار بزرگ لشگر ارمنستان سطوح بدنه را مزین کرده است.
از جمله شخصیت های برجسته مذهبی آرمیده در کلیسا می توان به عالیجناب دریزنیک وارتاپت کارکسیان (1922-1862م) نایب خلیفه ارامنه جلفای اصفهان و رهبر دینی ارامنه همدان و اراک و کشیش درخاچاطور و چند شخصیت مهم دیگر اشاره کرد.از آثار برجسته دیگر می توان به حوضچه سنگی غسل تعمید با کتیبه سنگی مربوط در منتهی الیه دیوار شمالی کلیسا یاد کرد.
با سلام از این کلیسادیدن کردیم خیلی زیبا بود من را به یاد کلیسای جلفای اصفهان انداخت.
ولی متاسفانه من دیدم که از ساختمان این کلیسا جهت بخش مدیریت استفاده میشد.کهاز فضای معنوی آن کاسته بود.
مدیریت محترم میراث فرهنگی ساختمانی جهت این آقایان مدیر بسازید تا اینها مدیریت کنند