کوه های رشته کوه دنا

نام فارسی :  کوه های رشته کوه دنا

حوض دال 4350، کِرُسمی 4260، حِراغوبی 4300، حِراشرقی 4310، ماش 4400، بن رو 4250،برج آسمانی 4435، قاش مستان 4550، مورگل 4420 متر.

موقعیت جغرافیایی :رشته کوه دنا بخشی است از سلسله جبال زاگرس که از ناحیه شمال غربی به جنوب شرقی امتداد پیدا کرده است. این رشته به طول تقریبی 70 کیلومتر مرز مشترک استان های اصفهان از سمت شمال و شرق و کهکیلویه و بویراحمد از سمت غرب و فارس از سمت جنوب غربی می باشد.

شمال رشته دنا ییلاق عشایر قشقایی است که در بهار و تابستان در آنجا اسکان دارند و در پاییز هر سال کوچ کرده پس از عبور از دشت ارژن به سوی قیر و کارزین و کازرون می روند. جنوب غربی این رشته، منطقه ییلاقی عشایر بویراحمدی است که در فصول پاییز و زمستان کوچ کرده و به سوی بهبهان مهاجرت می نمایند.

در طول رشته 70 کیلومتری دنا در حدود 40 قله بالای 4000 متر و چند برفچال و یخچال کوچک و بزرگ به خصوص در جناح شمال شرقی آن مشاهده می شود.

رشته دنا، از شمال به جنوب دارای چند قسمت مختلف می باشد که عبارتند از :

قپه های شمالی دنا، قپه های مرکزی و قپه های جنوبی. حدود تقسیم بندی هر یک از این بخش ها توسط گردنه های مرتفعی است که قلل مهم آن را به یکدیگر متصل می سازند.

ارتفاعات مورد بحث در این مقوله در قسمت قپه های مرکزی و بسیار مرتفع دنا قرار دارند که در شرح صعود تناسب و اتصال هر یک به دیگری به صورت شرح داده شده است. از میان قپه های مرکزی ارتفاعات مورگل از سمت شمال به قلل مرتفع تُل گردل و اهرام لوکوره در قپه های جنوبی دنا و قللی چون نِوِل، پازن پیر، برج، قلم، برف کرمو منتهی می شوند. آبادی های زیادی در اطراف رشته کوه دنا قرار دارند که از مهمترین آنها باید از بخش سی سخت شهرستان یاسوج در قسمت غربی خط الرأس، آبادی های پاتاوه باک، آب سپا و در قسمت های شرقی منطقه، کُمر و کاکان و ناحیه بزرگ شهید و بخش بزرگی خفر در جناح شمال شرقی رشته نام برد. آبادی آب ملخ در شمالی ترین نقطه و روستای کمر در جنوبی ترین نقطه رشته دنا قرار دارند.

بررسی توپوگرافی قله : حوض دال یا به قولی بیژن، قله ای مرتفع است که از جناح غربی در پی دشت مرتفعی به دیواره های تنگ بزکش و از قسمت شمالی توسط گردنه دشتک به قله 4260 متری کرسمی و از آنجا به قلل ماش و سه قپه آسمانی دنا متصل می گردد. امتداد خط الرأس این قلل از جنوب شرقی با تشکیل قلل بیژن سی چانی به گردنه بیژن و سپس به قپه های جنوبی منتهی می شود و از سراسر جناح های شرقی توسط یال هیا بزرگی به منطقه رودخانه ماربر محدود می شود.

ویژگی های خاص : در جناح شمالی این قله برفچال های کوچکی وجود دارد که به واسطه هوازدگی دارای ستون های یخی کوچک بسیار زیبا و یک غار موسوم به غار یخ می باشد.

مسیر صعود به قله : از آنجایی که حوض دال را می توان از مسیرهای تنگ بُزکش، یال یابو سقط کرده و گردنه بیژن صعود نمود با بررسی این راه ها ساده ترین و در دسترس ترین آنها یعنی راه بیژن را انتخاب می کنیم و سپس برنامه ریزی صعود را بر اساس عبور از خط الرأس حوض دال تا سه قپه طرح ریزی می نماییم. برای صعود این خط الرأس بهترین زمان ممکن را انتخاب کرده، از طریق جاده اصفهان، شهرضا و سمیرم با دور زدن جناح شمالی دنا در کوهپایه های کل قدویس و باک از جاده ای که از هر نقطه آن دنا دیده می شود خود را به آبادی کوچک سی سخت و خانه کوهنورد می رسانیم. شبی را در میان مردم خوگرم سی سخت با گوش فرادادن به نقل قول هایشان از دنا به سر برده و صبح خیلی زود توسط وسیله نقلیه از طریق جاده خاکی گردنه بیژن ارتفاع می گیریم. جاده از تنگه مشهور بشو گذشته و در امتداد راه تاریخی پادنا که از منطقه خفر تا به کهکیلویه منتهی می شود به پیش می رویم. از کنار چشمه مشهوری میگذریم وسپس در دامنه قله صخره ای سی چانی با یال های پرشیب آن از وسیله نقلیه پیاده شده وارد دره بزرگی در سمت شمال می شویم (1). از مسیر پاکوب مشخصی در سینه کش تند دره بالا می رویم. راه از میان بوته های شقایق و لاله های واژگون ویژه فارس می گذرد. هوا از لطافت عجیبی آکنده است و برف های کوچک و بزرگی از دامنه سی چانی فروریخته و در حفره های یال ها مدفون شده اند. هر چه ارتفاع بیشتر می شود، برسردی هوا نیز افزوده می گردد. از کنار چند چشمه کوچک می گذریم. مسیر به سمت چپ منحرف می شود و ما به یکباره بر بلندای دیواره ای بزرگ برفراز سی سخت قرار میگیریم (2). مسیر به صورت پاکوب و راه ساخته شده ای در می آید که دامنه یال های بیژن را بریده، به سوی شمال غربی تراورس می کند. این راه مسیر عشایر است. آنها هر ساله در اواسط بهار برای تعلیف دام های خود این راه را تا زیر قله حوض دال طی کرده از آن استفاده می کنند. از برفچال بسیار کوچکی که زبانه آن تا نزدیکی راه به پایین کشیده شده عبور کرده و به دشت بسیار زیبایی در زیر قله حوض دال می رسیم (3). سراسر آن پوشیده از گل و گیاه است. هوای پاک، آسمان آبی رنگ و پرواز شاهین ها برفراز قله های دنا دیدنی است.

به جانپناه قرمز رنگ پی دنی در کنار چشمه مصفای آن، که گویا به تازگی سر از درون برف ها خارج ساخته می رسیم. قله حوض دال با چند نوار برفی کوچک و قله ای سرخ رنگ دیده می شود. باد در آن بالاها غوغا می کند. استراحت کوتاهی کرده سپس از مسیری با شیب تند به سوی حوض دال صعود می کنیم، بر شیب مسیر هر لحظه افزوده می شود. وزش باد فزونی می گیرد و مناظر اطراف بهتر دیده می شوند و ما گام بر قله 4350 متری می نهیم. سه قپه آسمانی دنا در شمال و قله های نوک تیز نِوِل در جنوب به خوبی دیده می شوند. برفچال، یال های شمالی قله را احاطه کرده اند و در سمت غرب می توانیم رشته های درهم و برهمی را که تا خوزستان ادامه یافته ببینم. از قله به سمت شمال از گردنه و مرتع بزرگ دشتک عبور می کنیم و در پی یک سربالایی ملایم و به فاصله نزدیکی از قله حوض دال گام بر قله 4260 متری کرسمی می گذاریم. سپس در امتداد خط الرأس مجدداً از گردنه کوتاهی عبور کرده و با پشت سر گذاشتن یک شیب تند به قله حرا غربی به ارتفاع 4300 متر می رسیم. مقداری به سوی شرق، بر قله حرا شرقی با ارتفاع 4310 متر که بر فراز رودخانه وهلی قرار گرفته است پا می گذاریم. قله حرا شرقی از مناظر زیبایی برخوردار است. از فراز آن به راهی که تا اینجا آمده این نگاه می کنیم. قله حوض دال با زیبایی تمام خودنمایی میکند.

قله های هرمی شکل سی چانی و بیژن به نحو زیبایی جلوه گرند و در دوردست های شرقی کوهستان آق داغ به ارتفاع 3023 متر دیده می شود. دشت های بسیار گسترده آباده و اقلید در دوردست به چشم می خورند. دامنه ها سبز شده اند و زندگی عشایر در آنها جریان دارد.

قله حرا را به سوی گردنه 4000 متری شمالی آن پشت سر می گذاریم. هرم عظیمی ذوزنقه ای قله 4400 متری ماش در بالای سر ما سایه انداخته است. شب سردی را در این مکان سپری می کنیم (4)، صبح زود از طریق یال جنوبی با عبور از تکه مسیری سنگلاخی به لبه جنوبی و سپس در حالی که باد شدیدی می وزد از سینه کش تند آن بالا رفته به قله ماش می رسیم.

دیدار برج های عظیم و آسمانی سه قپه و هرم برای همیشه اثری عمیق از کوه های دنا در اذهانمان باقی مگذارد. گویی از آنها فیلمبرداری کرده ایم. از طریق راهی که به قله رسیدیم دوباره کمی به عقب برگشته از طریق مسیر شن اسکی تندی در ضلع شمال غربی قله به طور مستقیم به سوی لکه برفی در زیر آن فرود می آییم. سپس بر روی لبه یال به سوی گردنه کوچکی سرازیر شده و از آن سوی دیگر به طرف قله مرتفع تپه مانند کپیری ارتفاع می گیریم. راه با ملایمت هر چه تمامتر بالا می رود و پس از مدت زمان کوتاهی به قله 4250 متری کپیری منتهی میگردد. قله درست در زیر برج آسمانی سه شاخه قرار دارد.

پس از استراحتی کوتاه مسیر را به صورت مستقیم به سوی برفچال کوچکی که بر فراز برج و تا قله آن امتداد یافته ادامه می دهیم. این راه با برفکوبی و کمی سنگ نوردی به قله 4435 متری برج آسمانی می رسد. باد سردی می وزد منظره قپه های شمالی دنا چون قزل قله و قاش مستان و اهرام لوکوره، و در جنوب مسیری که در طی امروز و دیروز به زیر پای آوردیم دیده می شود.

یخچال بزرگی در جناح شمالی قله و در کف آن قرار دارد. کمی به سمت شمال و از لابه لای صخره ها به آرامی مسیر شن اسکی تند را در کنار برفچال کوچکی به سمت غرب با شیبی تند ارتفاع کم کرده خود را به نوار سنگلاخی و خاکی بزرگی می رسانیم که سراسر جناح دیواره های غربی خط الرأس دنا را پوشش داده و برفراز دیواره های کوتاه و بلند آن از سه قپه آسمانی در ارتفاع متوسط 40000 متری تا زیر قله شمالی مورگل امتداد می یابد. مسیر را تراورس کرده با دور زدن کامل برج عظیم صخره ای قزل قله مسیر را به سوی تک قله زیبای بن رو به ارتفاع 4200 متر در جناح جنوبی مرتفع ترین قله دنا یعنی قاش مستان ادامه می دهیم و پس از مدتی بر فراز آن قرار می گیریم.

با استراحتی کوتاه در این نقطه مسیر را در پیش گرفته این بار با پی گیری تراورس خاکی از جناح شمالی فی مابین دو قله بن رو و قاش مستان عبور کرده خود را به گردنه شمالی قله می رسانیم. با اینکه امروز مسیرزیادی را پشت سر گذارده ایم لیکن از دیدار این همه قلل زیبای دنا خسته نیستم.

گردنه شمالی قاش مستان علی رغم سوز سردیخچالی که بر روی آن جریان دارد مکان نسبتاً مناسبی برای اتراق امشب ما به شمار می رود. در حالی که به استراحت می پردازیم که منظره دیواره جنبی مورگل را که در مقابل ما قراردارد یک آن از یاد نمی بریم. صبح نه چندان زود پس از جمع آوری باقی مانده وسایل از طریق سینه کش سنگلاخی با شیب ملایم و با دور زدن یک تکه تیغه ساده صخره ای گام بر بلندترین قله دنا یعنی قاش مستان می گذاریم. دیدن برج ها و ستیغ های ستبر دنا لذت بخش است. مسیری را که در روزهای گذشته پیموده ایم در میان این قلل به چشم می آید.

مجدداً بر روی گردنه شمالی بازگشته این بار مسیرمان را به درون دره یخچالی بین مسیرمان را به درون دره یخچالی بین قاش مستان و مورگل در پیش گرفته به پایین سرازیر می شویم. پس از مدت زمانی که به جانپناه دنا در زیر یک تکه قله مخروطی کوچک و در پشت قله صخره ای قبله می رسیم. مسیر فرود از این نقطه تا آبادی خفر در مسیری پاکوب به سوی جنوب ادامه یافته است با تراورس چند یالچه کوچک سرانجام به آبادی زیبای خفر که در پای ستیغ های دنا آرمیده می رسیم.

وضعیت قله در زمستان : خط الرأس دنا به دلیل قرار گرفتن در منطقه ای که کیلومترها اطراف آن خالی از هر گونه ارتفاعی است شدیداً در معرض وزش بادهای غری است. وزش این بادها به خصوص در فصل زمستان تشدید می شود و صعود به قله از طریق مسیرهای تابستانی به علت سقوط بهمن مقدور نمی باشد. لیکن یال صخره ای موسوم به یابو در سمت چپ دره بزکش و گرده بزکش برای دستیابی به حوض دال مطمئن تر می باشد. بهمن در بیشتر اوقات جانپناه دنا را به کام خود فرو می برد و تنها راه صعود به حوض دال از طریق یال غربی آن به طور مستقیم می باشد.