آتشکده آناهیتا (معبد آناهیتا)

آتشکده آناهیتا یا معبد آناهیتا; آناهید یکی از چهار عنصر مقدس آب و آتش و هوا و خاک است.در معنی می توان گفت که پاک و با عفت و با تقوی است که ارمنیان درست آن را تلفظ میکنند . این زیارتگاه پس از آذرگشسب از بزرگ ترین مکانهای باستانی و مقدس ایران بوده است که از دوره شاهنشاهی اشکانی ( پارتیان ) باقی مانده است.نیایشگاه آناهیتا بنای تاریخی که امروزه در شهر کنگاور واقع شده‌است. کنگاور در میانه راه امروزی همدان کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفته‌است. این بنا با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخره‌ای و مشرف به دشت گنگاور ساخته شده‌است. آناهیتا فرشته و نگهبان آب و فراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان دارای مقام بلند و ارجمندی بوده‌است. این بنا دارای ۲۲۰ متر درازا و ۲۱۰ متر پهنا و کلفتی دیوار محیطی آن به ۵/۱۸ متر می‌رسد.فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستون‌های سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون ۵۴/۲ متر است. وردی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبههٔ جنوبی تعبیه شده و در جبههٔ شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته‌است. معدن سنگ چهل مران در ۲ کیلومتری باختر این بنا قرار دارد و اکنون سنگ‌های نیمه تراش میان ستون و سنگ‌های نما در سطوح معدن از همان زمان باقی مانده‌است. قدمت این بنا را به دورهٔ اشکانی و ساسانی نسبت داده، نشانه‌ها و واژه‌های دوره ساسانی بر روی سنگ‌ها حک گردیده‌است.

نیایشگاه آناهیتا بنای تاریخی که امروزه در شهر کنگاور واقع شده‌است. کنگاور در میانه راه امروزی همدان کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفته‌است. این بنا با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخره‌ای و مشرف به دشت گنگاور ساخته شده‌است. آناهیتا فرشته و نگهبان آب و فراوانی و زیبایی و باروری در نزد ایرانیان دارای مقام بلند و ارجمندی بوده‌است. این بنا دارای ۲۲۰ متر درازا و ۲۱۰ متر پهنا و کلفتی دیوار محیطی آن به ۵/۱۸ متر می‌رسد.فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستون‌های سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون ۵۴/۲ متر است. وردی بنا به وسیله پلکان دو طرفه در جبههٔ جنوبی تعبیه شده و در جبههٔ شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته‌است. معدن سنگ چهل مران در ۲ کیلومتری باختر این بنا قرار دارد و اکنون سنگ‌های نیمه تراش میان ستون و سنگ‌های نما در سطوح معدن از همان زمان باقی مانده‌است. قدمت این بنا را به دورهٔ اشکانی و ساسانی نسبت داده، نشانه‌ها و واژه‌های دوره ساسانی بر روی سنگ‌ها حک گردیده‌است.

سبک معماری بنا شیوه پارتی است. این بنا بر روی تپه طبیعی با حداکثر ارتفاع ۳۲ متر نسبت به زمین های اطراف ساخته شده است. در گوشه شمال غرب این بنا امامزاده و مسجدی برپاست.
نقشه بنای کنگاور به شکل چهار ضلعی و به ابعاد ۲۰۹*۲۲۴ متر است که هر ضلع آن به شکل دیواری به ضخامت ۱۸متر است که بر روی آن ردیفی از ستون های قطور قرار گرفته است. این دیوارها با لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده اند که نمای بیرونی آنها به وسیله قطعات سنگی تراشیده شده بصورت خشکه چین پوشش داده شده است در ضلع جنوبی بنا ، پلکان دو طرفه ای به درازای ۱۵۴متر ایجاد شده است. تعداد سنگ های پله در پلکان شرقی ۲۶ پله و در پلکان غربی ۲۱ پله می باشد. ولی با توجه به ارتفاع دیوار که ۸/۲۰متر از آن باقی مانده است. بطور یقین تعداد پله ها بیشتر از این بوده است ، در بخش شمال شرقی بنا نیز دو ردیف موازی سنگ ها تراشیده بکار رفته که بر وجود یک ورودی به عرض ۲متر در این بخش از بنا دلالت دارد.

در مرکز بنا صفه ای با جهت شرقی غربی ساخته شده است که ۹۴متر درازا و ۹/۳۰متر پهنا و بین ۳متر تا ۵متر ارتفاع دارد. این صفه از لاشه سنگ های بزرگ که حداقل یکی از سطوح آن صاف بوده ساخته شده است و نمای آن با ملات گچ پوشیده شده که برخی از سطوح پائین دیوار نشانی از آن باقی نمانده است.
بر روی دیوارهای این بنا به جز فاصله بین دو رشته پلکان جنوبی ، یک ردیف ستون قرار گرفته است این ستون ها کوتاه و قطورند. فاصله ستون ها از محور تا محور ۴۷۵سانتی متر است. بلندی هر ستون شامل پایه ، ساقه و سرستون می باشند ۳/۵۴متر و قطر هر یک از ساقه ستون ها که استوانه ای شکل می باشند ۱۴۴ سانتی متر است. گیلوئی زیر پایه ستون به بلندی ۶۰سانتیمتر است که احتمالاً گیلوئی چوبی روی سرستون هم که طی آتش سوزی سوخته و اثری از آن باقی نمانده است نیز ۶۰سانتیمتر داشته که مجموعاً با فریز زیرین و زبرین به ارتفاع ۴۷۵ سانتی متر می رسیده است.
نسبت قطر ستون و ارتفاع آن ۳ به ۴ و قطر و ارتفاع سرستون و پایه ۱ به ۳ است که این قاعده بر خلاف سنت و نسبت های ستون سازی یونان در عهود آرکائیک و کلاسیک است.

سبک دوریک در معماری یونان عهد آرکائیک که نمونه بارز معماری و حجاری آن معبد پوزئیدون بوده و دارای ستون های است که ارتفاع آنها چهار برابر قطرشان است. طرح اغلب ستون ها استوانه ای و گرد است و دارای پایه های مدور وارونه بر مکعبی است که اطلاق نام دوریک را بر سبک خود نپذیرفته اند.

اندازه یک واحد ستون در کنگاور متشکل از پایه + سر + میان ستون برابر ۳۵۵ سانتی متر است و این اندازه فاصله بین دو ستون و دو برابر قطر پایه ستون است.
ستون های آپادانا در مقایسه با ستون های کنگاور کشیده و بلند هستند و مزین به عناصر گل و برگ و خطوطی در حجم های هندسی و حیوانی اند.
در معبد آناهیتای کنگاور ستون بندی در یک ردیف است. ستون ها در این مکان بر خلاف آپادانای داریوش و پاسارگاد ساده و بدون تزئین اند و کوتاه و قطور ، چون غیر از یک ردیف گیلوئی(بالشتک) چوبی سقف دیگری را چون آپادانا تحمل نمی کنند به مثابه نرده ها و حفاظ تزئینی لبه ایوان از دو جنبه معماری – حجاری زینتی قابل بررسی و توجه اند.