چک چک یا زیارتگاه پیر سبز ، یکی از مهمترین زیارتگاه های زرتشتیان جهان است که در 43 کیلومتری شرق اردکان در استان یزد واقع شده است. زرتشتیان در استان یزد زیارتگاه های متعددی دارند و نزد ایشان ارزش آن ها با هم برابری می کند اما به دلیل موقعیت جغرافیایی و شکل منطقه، زیارتگاه چک چک از معروفیت بیشتری برخوردار بوده و هرساله میزبان هزاران نفر از مردم کشورمان و سایر نقاط جهان است.
برای ورود به زیارتگاه، به نشانه احترام، باید کفش ها را از پا درآورد و کلاه بر سر نهاد. قبل از ورود به زیارتگاه تابلوهایی وجود دارد که نشان می دهد برای ورود به زیارتگاه باید پاک بود، همانطور که در دین اسلام نیز ورود بانوانی که دارای شرایط خاص هستند به مساجد ممنوع است، در این مکان نیز نکات فوق باید رعایت گردد. در داخل زیارتگاه که به شکل دهانه غار است تنه درخت چنار کهنسالی وجود دارد. کف زیارتگاه با سنگ مرمر پوشیده شده و از بخشی از سقف قطرات آب چکه چکه بر زمین می ریزد و احتمال نام گذاری این محل نیز شاید از همین رو باشد. چند شعله شمع بطور دائم در زیارتگاه روشن است و محلی برای سوزاندن عود یا چوب مقدس وجود دارد. همانند بسیاری از زیارتگاه های سایر ادیان، تصاویری از بزرگان دین زرتشتی زینت بخش محوطه کوچک زیارتگاه است. سقف زیارتگاه سنگی است. در کف محوطه ظرف هایی برای جمع آوری آب گذاشته اند که بخشی از آن جهت تبرک به زائرین اهدا می شود و بخشی دیگر نیز به مصرف خوراکی می رسد. همه ساله در 27 خرداد ماه زرتشتیان از سراسر جهان در این مکان گرد هم می آیند و به دعا و نیایش می پردازند. هرچند که در میان عموم شهرت یافته که این مراسم حج زرتشتیان است اما به واقعیت نزدیک نیست. در مجموعه چک چک ساختمان های متعددی مشاهده می گردد. از آنجا که مجموعه چک چک با شهر اردکان فاصله زیادی دارد، این ساختمان ها جهت اسکان و پذیرایی از زائران ساخته و استفاده می شوند. ساخت و نگهداری مجموعه چک چک توسط زرتشتیان داخل و خارج از کشور تامین گردیده و می گردد.
موقعیت جغرافیایی:
استان یزد، شهرستان اردکان، " 2 5 ' 20 ْ32 شمالی و " 31 ' 24 ْ54 شرقی. ارتفاع از سطح دریا 1730 متر.
دسترسی:
شهر اردکان 110 کیلومتر با نائین و 55 کیلومتر با یزد فاصله دارد. چک چک در 43 کیلومتری شرق اردکان واقع شده و جاده آن دوطرفه با آسفالت قابل قبول است. درصورتیکه وسیله نقلیه شخصی ندارید می توانید از یزد، میبد یا اردکان خودرو کرایه تهیه نمایید. برای رسیدن به زیارتگاه، لازم است از پله های متعدد و سربالایی با شیب زیاد بالا رفت، لذا صعود و متعاقباً بازگشت از زیارتگاه برای بیماران قلبی عروقی، سالمندان و بیماران با آرتروز پیشرفته زانو مناسب نمی باشد.
امکانات رفاهی:
از اردکان تا چک چک هیچگونه امکانات رفاهی وجود ندارد.
نزدیکترین پمپ بنزین در فاصله 43 کیلومتری است.
در زیارتگاه چک چک فروشگاه یا رستوران موجود نیست.
سرویس بهداشتی نسبتاً قابل قبول است. توالت فرنگی جهت بیماران و بازدیدکنندگان خارجی وجود ندارد.
آب آشامیدنی موجود است اما ترجیحاً آب بهداشتی با خود همراه داشته باشید.
آنتن دهی تلفن همراه قابل قبول است.
با هماهنگی با مسئول زیارتگاه می توانید شب را در چادر در محوطه اطراق کنید.
نزدیکترین هتل ها در اردکان و میبد هستند.
برای ورود به زیارتگاه نیازی به تهیه بلیط نیست.
بروشور موجود نیست.
امنیت منطقه:
منطقه اردکان از ضریب امنیتی بالایی برخوردار است. هرچند در زمان های غیر فصل و خلوت، توصیه می شود به علت خلوتی جاده، شب هنگام در مسیر رفت یا برگشت نباشید.
بهترین زمان بازدید:
به علت موقعیت کویری، طبیعی است که ماه های خرداد، تیر، مرداد و شهریور گرمای هوا آزاردهنده است. در زمان اجرای مراسم عمومی زرتشتیان ( 27 خرداد ماه ) بازدید صرفاً با کارت دعوت میسر است. بهترین زمان بازدید ماه های فروردین، اردیبهشت، مهر و آبان است.
توضیحات:
در داخل زیارتگاه نوشته ای تحقیق گونه به دیوار نصب شده که توسط آقای رستم بلیوانی، رئیس سابق انجمن زرتشتیان شریف آباد یزد تهیه گردیده است که بدون هیچگونه اظهار نظر و داوری متن نوشتار در ذیل می آید.
{ به طوری که در اسناد تاریخی و مذهبی و دیوان خاضع و سینه به سینه محلی به یادگار مانده، در دوران سلطنت یزدگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی چون اوضاع ایران رو به وخامت می رفته، یزدگرد سوم فکری اندیشیده که خاندان خود را از مدائن به یزد که منطقه نسبتاً امنی بوده است کوچ دهد. از این رو به دستور وی شهری با استحکامات آن روز ( حصار و برج و خندق ) برای محافظت تهیه و خاندان خود را از مدائن به یزد کوچ داده است. و امکان دارد اسم یزد از یزدگرد به یادگار مانده باشد. شاید آثار برج و بارو به جا مانده در محله یزاران بقایای شهر فوق الذکر باشد.
یزدگرد دو پسر به نام های هرمزان و اردشیر و پنج دختر به نام های شهربانو، پارس بانو، مهربانو،نیک بانو و نازبانو داشت. نام همسرش کتایون بود و خدمه ای به نام مروارید داشت. یزدگرد پس از شکست از مسلمانان به خراسان گریخت و در آنجا به دست آسیابانی کشته شد. با شایع شدن خبر مرگ یزدگرد، خانواده وی در یزد با یکدیگر وداع نموده و هر یک به سمتی از اطراف یزد متواری گردیدند.
هرمزان و شهربانو، پسر و دختر بزرگ یزدگرد در حین فرار دستگیر و به عربستان به غلامی و کنیزی برده می شوند.
پارس بانو و مهربانو به سمت شمال غربی یزد متواری شدند. این دو در حدود ارجنان از هم وداع نموده ، مهربانو به سمت عقدا گریزان بوده است که بر اثر بی غذایی و رنج راه در عقدا فوت می کند. وی را در گوشه باغی در عقدا دفن می کنند که اکنون به مزرعه مهر معروف است و مردم آن سامان آن را محل مهربانو می نامند و برای وی شمع روشن می کنند. پارس بانو در سمت غربی عقدا به زرجوع رسیده در کوهی غایب می شود. شکاف سنگیِ زیارتگاه را محل غایب شدن پارس بانو می دانند. در گذشته لباس مقنعه مانندی در شکاف سنگ ظاهر بوده که آن را برای تبرک کنده و حفظ نموده اند.
نیک بانو ( چک چک ) با مروارید ( هریشت ) در بیابان وداع نموده به سمت کوهی در 37 کیلومتری شرق اردکان رفته که اکنون کوه چک چک نامیده می شود و در این کوه غایب می گردد. آثار لباس مقنعه مانندی در شکاف کوه وجود داشته که آن را برای تبرک کنده اند. این محل، امروز، زیارتگاه زرتشتیان جهان است. در زیارتگاه درخت چنار تنومندی هست که بیش از هزار سال قدمت دارد. گفته می شود این درخت همان عصای نیک بانو ( پیر سبز ) بوده است که با آن به شکاف کوه زده است و پس از آن براثر رطوبت آب شیرینی که از شکاف کوه می چکد، سبز شده است.
مروارید ( هریشت ) نیز در کوهی در 17 کیلومتری اردکان در کوهی که امروزه هریشت نامیده می شود، غایب گردیده است. و این مکان نیز از زیارتگاه های زرتشتیان است.
نازبانو ( نارکی ) به سمت جنوب یزد متواری شده در کوه تیجنگ غایب شده و آثار زیارتگاه در آنجا موجود است.
اردشیر پسر کوچک یزدگرد به همراه مادرش کتایون به سمت خرابه های شرقی یزد متواری شدند. کتایون در پشت حصار یزد که اکنون در خود شهر یزد واقع شده و به ستی پیر معروف است پناه برده و در آنجا در چاهی غایب شده است که اکنون این محل زارتگاه است. اردشیر نیز در شرق یزد در کوهی غایب گردیده که این مکان نیز به زیارتگاه ( نارستانه ) معروف است.}
توضیحی در مورد درختان مقدس (پیر ) ها:
بسیاری از مسجدها و امام زاده ها و در مورد زرتشتیان، پیر ها، در کنار چنارهای عظیم بنا گشته اند و در بسیاری از روستاها و محلات شهرها، بر درخت های چنار دخیل می بندند و از آنها انتظار معجزه دارند. این معجزات معمولاً برای بچه دار شدن، رهایی از بیماری، رونق کسب و کار و محصول یافتن زمین است.
بر اساس مردم شناسی تطبیقی می توان باور داشت که در اعصار بسیار کهن، گمان بر آن بوده است که ارواح مردگان پرقدرت قبیله یا خدایان یا پری ها در آنها می زیستند یا این درخت ها مظهر آنان بودند. برای تقدس این درختان سترگ، در دوره اسلامی، توجیهی تازه یافته اند و برای آنکه ستایش ایشان برخلاف سنت های اسلامی نباشد، اغلب به این نتیجه رسیده اند که در پای این درختان، بزرگمردی، امامزاده ای یا مقدسی به خاک سپرده شده است.
این درختان مقدس در گوشه و کنار ایران نیز هست. مثل پیر چک چک، چنار امام زاده صالح و بی بی شهربانو ها. این بی بی شهربانو ها، یک مضمون اسطوره اش این است که ایزدبانو از دست دشمنانش فرار می کند، حالا شده شهربانو یا بی بی . عین این داستان که برای بی بی شهربانو هست، در یزد و دیگر جاهای ایران هم دیده می شود. این یک مضمون پری هاست، پری هایی که می آیند روی زمین و بعد زیرِ زمین پنهان می شوند، پری های شهید شونده اند. این ها کهنه ترین شکل های شهادت الهه های نباتی است که بعد ایزدان نباتی شهیدشونده جای آنها را می گیرند.
اره باز هست
درود بر شما:
ضمن سپاس از راهنمود های شما، آیا آتشکده چک چک همه روزه پذیزای افراد میباشد یا خیر چون مسیر بنده برای دیدن این اثر تاریخی طولانی است میخواهم از باز بودن آن اطمینان کسب کنم.
با سپاس.
استادیار ادیان
با سلام
خوب بود در حیطه تخصص خودتان اظهار نظر می کردید. ربط دادن نیک بانو به پری ها و… پایه علمی ندارد. اطلاعات نادرست ذهن مخاطب را مخدوش می کند. ذکر منابع هم فراموش نشود.
سلام اگه بخوام از مراسم زرتتشتیان در ۲۷ خرداد بازدید کنم چکار باید بکنم??
بسیار عالی بود متشکرم.به امید دیدار
سلام فقط برای خانومها این قانون نیست مردان هم باید پاک باشند لطفا این عقاید خرافی را کنار بگذارید این یک امر طبیعی است
با سلام
اینجانب در روز جمعه ۲۴ مهر ماه از سمت یزد و از طریق جاده ای که به سمت طبس میرود و با طی یک جاده طولانی خاکی به زیارتگاه پیر چک چک رسیدم و از فضای معنوی آن بویژه از خواندن نکات اخلاقی منقول از گاتها لذت بردم.متاسفانه احساس کردم بسیاری از همکیشان مسلمان بنده مسائل معنوی و اخلاقی را خوب رعایت نمیکنند و حرمت آن مکان مقدس را خوب پاسداری نمیکنند که البته در زیارتگاههای خودمان هم نسبتا همینطور هستند!
به نظر میرسد که از آب پاکی که در آن مکان است به روش بهتری (که کمتر هدر رفت داشته باشد) میتوان برای مقاصدی که هموطنان زرتشتی در نظر گرفته اند استفاده شود. در باغچه جلوی پلکان درب ورودی زیارتگاه گیاهانی را دیدم که خاکشان خشک بود و بهتر است مقداری از آین آب و یا با آبیاری از جای دیگر به آنها بهتر رسیدگی شود، هرچند که خوشبختانه هیچ گیاهی خشک و یا پژمرده نبود و شاید در لحظه ای که بنده آنجا را دیدم بصورت موقتی بوده است.
در مجموع آرزویم این است که مکارم اخلاقی و رفتاری صادقانه هم میهنان زرتشتی برای ما نیز درس یادآوری اخلاق و معرفت باشد. جامعه امروز ما به کلمات خوب (کلمات طیبه) که در آئین زرتشت هم فراوان است بیش از پیش نیازمند است.
درود برشما خاندان کوروش کبیر؛؛و ممنون از متن جالبتون.
خیلی اطلاعات جدید کثب کردم و دوست دارم ک این مراسم هارو بیشتر ببینم و بدانم ودوست دارم ک شعار من هم کردار نیک پندار نیک رفتار نیک باشد و من فقط از جاهای ک تو خود یزد هست دیدن کردم و دوست دارم بیشتر اشنا شوم و من هم افتخار میکنم ک یک ایرانیم و در ایران زاده شده ام ممنون از متن جالبتون
من همراه با خانواده فروردین ٩۴ از این مکان دیدن کردم چیزی که نظرم را جلب کرد ابی بود که از کوه چک چک میکرد ونیز محل روشن کردن شمع که نمادی از گلهای نیلوفر تخت جمشید بوددقیقا با ١٢گلبرگ که در وسط محراب قرار داشت .به نظر من این مکان مقدس هست وتوسط نیروهای الهی محافظت می شود وخوشحالم که از این عبادتگاه دیدن کردم
من عید امسال ٩۴ از زیارتگاه پیر سبز(چک چک)بازدید کردم خیلی جالب بود وسط کویراین اب بیش از هزار سال جریان داره و خشک نشده واین نشان دهنده این است که هماننده چناردوهزارساله روستای چم یا چنار این زیارتگاه همه اینها توسط یک نیروی ماوراطبیعه حفظ می شوند و واقعا مقدس هستند و جای اندیشیدن دارند
ba salam man esalatan bakhtiyari hastam dos daram bishtar ba zartosht ashna besham nemidonam az koja shoro konam lotfan rahnemaim konin
با درود به روح پاک نیک بانو شاهزاده ایرانی ما به صورت گروهی از این مکان مقدسو روحاانی بازدید کردیم واطلاعاتی کسب کردیم واقعا مکانی زیبا وروحانی بود
دوردبر شما:راهنمای برای اطلاعات بیشترمقالاتی در این موضوع چک چک……
سلام
من بعنوان فردی که چندین سال درباره باورها و رسومات زرتشتیان تحقیق کرده باید بگم که زرتشتیان افراد بسیار فرهنگ دوستی هستند و به هرکسی که بخواد درباره باورهای اونها با دید مثبت جلو بره روی خوش نشان خواهند داد
یکی از زیباترین مراسم هم میهنان زرتشتی ما جشنی است که تقریبا ۲۳ شهریور ماه در تخت سلیمان برگزار میکنند
از همین طریق میخوام از تمام دوستان زرتشتیم که تابحال تو انجام پژوهش ها به من کمک کردن تشکر کنم و ازشون سپاسگذارم که همچنان پاسدار بسیاری از آداب و رسوم کهن ایران زمین هستند.
سلام
من بعنوان فردی که چندین سال درباره باورها و رسومات زرتشتیان تحقیق کرده باید بگم که زرتشتیان افراد بسیار فرهنگ دوستی هستند و به هرکسی که بخواد درباره باورهای اونها با دید مثبت جلو بره روی خوش نشان خواهند داد
یکی از زیباترین مراسم هم میهنان زرتشتی ما جشنی است که تقریبا ۲۳ شهریور ماه در تخت سلیمان برگزار میکنند
از همین طریق میخوام از تمام دوستان زرتشتیم که تابحال تو انجام پژوهش ها به من کمک کردن تشکر کنم و ازشون سپاسگذارم که همچنان پاسدار بسیاری از آداب و رسوم کهن ایران زمین هستند.
عالی بود من رشتم مدیریت جهان گردی هست .این مطلب عالی و مطلوب بود ممنون
عالی بود من رشتم مدیریت جهان گردی هست .این مطلب عالی و مطلوب بود ممنون
سلام من کرمی هستم اصفهان رضا۲۷ خرداد با چند تا از دوستان میخاهیم به چکچک برویم مثل اینکه نوشته اید در طول اجرای مراسم امکان وارد شدن نیست اگه اینطوره لطف کنید به ما بگید که این مسیر طو لانی را نرویم درود به همه کسانی که ایین پارسی را زنده نگه میدارند تشکر
چطور میشه با زرتشتیان صمیمیتر شد و از مراسماتشون از نزدیک دیدن کرد؟
چطور میشه با زرتشتیان صمیمیتر شد و از مراسماتشون از نزدیک دیدن کرد؟
درودبرشمایکبارازآنجادیدن کردم وعظمت وجلال آنجامراشیفته ودرعمق وجودم رخنه کرده شایدهمان بازگشت به خویشتن باشدویادآورآنچه درذات من بوده
درودبرشمایکبارازآنجادیدن کردم وعظمت وجلال آنجامراشیفته ودرعمق وجودم رخنه کرده شایدهمان بازگشت به خویشتن باشدویادآورآنچه درذات من بوده
من هم زردتشتی شدم با دیدن این مکانها
واقعا زیبا .من از چکچک دیدن و زیارت کردم .یکی از ارزوهام اینکه در زمانی که مراسم در اونجا هست منم از نزدیک باشم ودر مراسم شرکت کنم.هرچند من مسلمان هستم ولی همه ما ززتشتی هستیم.دوستون دارم.مارو هم دعا کنید
درود بر شما من تابحال چندین بار از این مکان بازدید نموده ام اما اطلاعات زیادی در مورد تاریخچه آن نداشتم که اطلاعاتم بیشتر شد یک بار هم هفته آخر خرد اد به آنجا آمدم میخواستم مراسم مذهبی شما را ببینم اما اجازه ورود ندادند درصورت امکان راهنمایی کنید
سپاسگذارم
درود بر شما من تابحال چندین بار از این مکان بازدید نموده ام اما اطلاعات زیادی در مورد تاریخچه آن نداشتم که اطلاعاتم بیشتر شد یک بار هم هفته آخر خرد اد به آنجا آمدم میخواستم مراسم مذهبی شما را ببینم اما اجازه ورود ندادند درصورت امکان راهنمایی کنید
سپاسگذارم