آران و بیدگل

شهرستان آران و بیدگل با جمعیتی بیش از 80 هزار نفر ، با دو بخش مرکزی و کویرات . با سه دهستان و پانزده روستا در شمالی ترین نقطه اصفهان واقع شده است . این شهرستان با وسعت 6051 کیلومتر مربع از شمال به دریاچه نمک و استانهای سمنان و قم ، از غرب به شهرستان کاشان ، از جنوب به نطنز و از شرق به اردستان محدود و از طریق دو جاده اصلی به کاشان و شبکه راه های اصلی کشور مرتبط می شود. آب و هوای این منطقه گرم و خشک با تابستان های گرم و سوزان و زمستان های سرد و خشک بوده و حداکثر دمای هوا در تابستان به 48 درجه سانتیگراد و حداقل برودت هوا در زمستان به 7 درجه سانتیگراد می رسد .به لحاظ کویری بودن منطقه ، 1900 کیلومتر مربع ( 31 % درصد مساحت شهرستان ) در تپه های شنی قراگرفته که در اصطلاح محلی به آن بند ریگ می گویند . در اعماق و سطح زمینهای نواحی شمال شهرستان معادن غنی و فراوانی وجود دارد که مهمترین آنها حوزه های وسیع نفت و دریاچه نمک با وسعت 2000 کیلومتر مربع می باشد . و در حاشیه آن ، معادن خاک رس مرغوب . شن و ماسه نرم . کائولن . سولفات سدیم . سیلیس . باریت و خاکهای صنعتی وجود دارد که در صنایع نسوز و سرامیک سازی . شیشه . ریخته گری . مواد شویند ه. آلیاژها و صنعت پزشکی در داخل وخارج کشور کاربرد فراوانی دارد.نواحی مرزی آران و بیدگل به علت شرایط نامناسب خاک و کمبود آب رونق چندانی نداشته به ویژه با خشک بودن قناتهای منطقه ، اکثریت اهالی به قالی بافی روی آورده ، به طور ی که بر اساس سرشماری 1370 تعداد دارهای قالی شهرستان آران و بیدگل بیش ازده هزار دستگاه بوده است . آنچه درباره پیشینه آران و بیدگل می توان گفت این است که پس از ویرانی شهر باستانی سیلک (که تمدن 7 هزار ساله دار د ) د راثر حوادث و تحولات گوناگون ، آبادیهای کوچک و بزرگی به صورت قلعه و حصار پدید آمد و منطقه وسیعی به نام چهل حصاران شهرت یافت ، سپس هر یک از قلعه ها به مناسبتی نامگذاری شد . اصل واژه « آران » از » آرین » (نام دیگر قوم آریا ) و به معنای جایگاه مقدس ، مکان گرمسیر و … است. و « بیدگل » تغییر یافته ( بی بی گل) ،( ویگل) و (بی گل) می باشد . زبان مردم این شهرستان فارسی رایج اما دارای لهجه های متفاوتی است و زبان محلی آران و بیدگل در زمره زبانهای پهلوی قدیم به شمار می رود .در باره دین و آئین مردم آران وبیدگل تا زمان ظهور مکتب اسلام اطلاع چندانی در دسترس نیست اما قرائنی همچون آثار باقی مانده از آتشکده نیاسر و … د راطراف کاشان می تواند دلیلی بر زرتشتی بودن آئین مردم منطقه باشد اما آنچه مسلم است با طلوع خورشید اسلام ساکنان این منطقه از جمله اولین مناطق مرکزی بودند که به اسلام گروید ند و از همان قرون اولیه به خاندان رسالت و امامت عشق و علاقه ورزیده اند . قرار گرفتن آران وبیدگل در میان شهرهای مذهبی ری ، قم و کاشان و نیز مهاجرت واقامت سادات و علویان از حجاز و عراق به این مراکز و وجود بقاع متبرک و زیارتگاهها در این شهرستان از نشانه های آشکار گرایش به اسلام محمدی ، تشیع علیوی و مذهب جعفری بوده است . ساکنان کویر به طور عام و به ویژه اهالی آران و بیدگل مردمانی مهربان ، قانع ، میهمان نواز ، مقاوم و خدا جویند . از دسترنج خویش می خورند و همواره درامور خیر پیشقدم می باشند . حضور در زیارتگاهها وامام زاده ها ، زیارت اهل قبور و برپایی مجالس و محافل دینی از رسوم پسندیده مردم این منطقه است . سابفه تشیع و ریشه های عمیق اعتقادی مردم و ارتباط قوی و استوار آنان با علما ورهبران دینی در حوزه علمیه قم ، از مهم ترین عوامل زمینه ساز در ایجاد حرکتهای انقلابی بوده است . با آغاز نهضت بزرگ 15 خرداد ، این منطقه نیز دوره های سخت مبارزه و مقاومت را با سر بلند ی و افتخار پشت سر گذاشته و از آن پس با جانبازیها و رشادتهای کم نظیر خود نقش مهمی ایفا نموده است به گونه ای که شمار بالای شهداء ، مفقودین و ایثارگران شهرستان مؤید حماسه آفرینی های مردم این خطه است . آمار ایثارگری شهرستان بد ین شرح می با شد: تعداد رزمنده 500 نفر . تعداد شهید و مفقودالاثر 720 نفر . تعداد جانباز 1450نفر و تعداد آزاده 82 نفر است.وجود شخصیتهای بزرگ علمی ، فرهنگی و ادبی آران و بیدگل ، شاخصه مهم دیگری در بازیافت پیشینه و هویت مذهبی این شهرستان است . برپایی حوزه های درسی ، تربیت و پرورش اندیشه های دینی و مراودت و معاشرت عالمان شهرستان با بزرگان عصر خود ، موجب فراهم شدن فضایی معنوی و بستری مناسب برای رشد و شکوفائی اندیشه و استعداد طالبان معرفت بوده است . وضعیت علمی و آموزشی شهرستان از نظر آماری شامل 115 مدرسه . 2 دانشگاه ( پیام نور و مرکز آموزش جامع علمی کاربردی دکتر عظیمی آرانی ) ،2 حوزه علمیه برادران و 1 حوزه علمیه خواهران می باشد.تعداد دانشجویان این شهرستان در مقاطع مختلف به قرار زیر است :تعداد کل 5000 نفر (کاردانی 15% ، کارشناسی 60% ، کارشناسی ارشد 18% . دکترای حرفه ای 5%، دکترای تخصصی 2% ) است .

آثار و ابنیه تاریخی

همجواری شهرستان آ ران و بیدگل با تپه های سیلک (نخستین خواستگاه مدنیّت یا شهرنشینی در جهان) با سابقه ی 7000 سال که شهر نشینان سیلک را پس از ویرانی به آبادیهایی که بعدها به چهل حصاران عنوان یافت سکنی بخشید نشان از قدمت و سابقه ی دیرینه ی زندگی و حیات در این خطه ی کویری است.وجود آثار و ابنیه ی تاریخی فراوان از دوره های مختلف، بیانگر آن است که شهرستان آران و بیدگل ، شهری تاریخی و دارای آثار و ابنیه ی باقیمانده از آن دورانها می باشد. برخی از آثار به جا مانده به شرح ذیل می باشد:

نام بنا: بقعه ی حضرت محمّد هلال ابن علی(ع) قدمت: سلجوقی کاربرد: زیارتی تزئینات: کاشیکاری

جاذبه های گردشگری:

در کنار آثار و ابنیه ی تاریخی و جاذبه های طبیعی شهرستان کاشان ، که همواره پای میهمانان و گردشگران خارجی و داخلی را بدانجا می کشاند وجود طبیعت رازناک کویر و پهنه ی سفید پوش دریاچه ی نمک، به همراه قطاری از کاروانهای شتر در رمل های مواج ارگ بند ریگ در آران و بیدگل و همچنین وجود بقاع متبرکه و کاروانسراهایی از قبیل مرنجاب و آثار و ابنیه های تاریخی، همواره این شهر را میزبان گردشگران داخلی و خارجی قلمداد نموده است.

کاروانسرای مرنجاب در قلب کویر

کاروانسرای مرنجاب در موقعیت جغرافیایی ˚7 و ˚34 عرض جغرافیایی و ˚48 و ˚51 طول جغرافیایی ، در ارتفاع 810 متری از سطح دریای آزاد در حاشیه ی جنوبی دریاچه ی نمک واقع شده است. قلعه ی مرنجاب از دهستان کویرات شهرستان آران و بیدگل و در 50 کیلومتری شمال شرق مرکز این شهرستان قرار دارد. قلعه ی مرنجاب ، کاروانسرایی است در کویر که در مسیر راه ابریشم قرار دارد و کاروان ها برای سفر به خراسان،اصفهان، ری و بالعکس از این مسیر می گذشتند.در باره ی دلیل ساخت این قلعه و کاروانسرا در کنار دریاچه نمک نقل است، که شاه عباس با وجود ایجاد کاروانسرا و قلعه های متعدّد در سراسر کشور ، در این منطقه تاسیسات دفاعی تعبیه نکرده بود،چون تا آن زمان دشمنان به خاطر دریاچه ی نمک و گستره ی کویر، از این سوی به پایتخت هجوم نبرده بودند. حمله ی ازبکها و افغان ها از طریق دریاچه ی نمک به کاشان که تا اصفهان پیش رفتند، شاه عباس را به صرافت انداخت تا در سال 1012 قمری سرِِیعاً یک پایگاه نظامی در این منطقه ایجاد کند و جلوی تهدید را بگیرد.بالای کاروانسرا به شکل سنگرهای دیدبانی است و ذکر شده است که همیشه 500 سرباز مسلح در قلعه حضور داشتند و امنیت عبور کالا از چین به اروپا و بالعکس را در این منطقه تامین می کردند.

قنات کنار کاروانسرا که برکه ی بزرگی به وجود آورده است، آب شیرین دارد واین در کویر نمک و شوره زار یک معجزه است، معجزه ای بی مانند که رازش را هنوز نمی دانند.

دریاچه ی نمک

دریاچه ی نمک از شمال به دشت ورامین و از جنوب به شهرستان آران و بیدگل و از مشرق به سیاه کوه و از مغرب به استان قم محدود می شود.طول این دریاچه 80 کیلو متر و عرض آن حدود 30 کیلو متر است که مساحت آن بالغ بر 2400 کیلو متر مربع می باشد. ارتفاع این دریاچه از سطح دریا حدود 800 متر است که به وسیله ی گسل هایی که در سمت مشرق و مغرب روند شمال غربی- جنوب شرقی دارند و در جنوب به وسیله ی گسلی تقریبا شرقی – غربی محدود است که عامل تشکیل این دریاچه احتمالاً در اثر فرو نشستگی و بازی همین گسلها می باشد. وسعت و شکل این دریاچه ، متناسب با واردات آب و میزان بارندگی در فصول مختلف سال فرق دارد. در مواقع بارندگی وسعت آن زیاد، ولی در تابستان و پائیز وسعت آن کاهش می یابد. به این ترتیب سطح آب دریاچه در نوسان است.

رودهای مهمی که به این دریاچه وارد می شوند در سمت شمال و مغرب قرار دارند و عبارتند از: رود شور، رود کرج، جاجرود، حبله رود و قره سو.

املاح موجود در دریاچه ی نمک:

مهمترین ترکیباتی که در دریاچه ی نمک وجود دارد عبارتنداز: کلرید سدیم،سولفات سدیم، کلرید منیزیم، سولفات منیزیم و……..

مزایای دریاچه نسبت به آب دریا:

1- درجه ی شوری بسیار بالا(درجه ی شوری آب دریا در حدود35 گرم در لیتر و آب دریاچه ی کویر در حدود150 الی 200 گرم در لیتر متغیراست.)

2- درصد منیزیم بالا(در هر تن آب دریا13 کیلو گرم کلراید منیزیم وجود دارد در حالی که در آب دریاچه ی کویر این مقدار در حدود 6 تا 10 برابر متغیر است.)

3- وجود نمکهایی به صورت جامد

4- وجود محلول نمکهای غلیظ و اشباع

5- تفاوت ترکیب آب دریاچه و نمکهای جامد آن

6- متغیّر بودن ترکیبات در حواشی و میانه ی دریاچه

7- مرکزیّت دریاچه از لحاظ جغرافیایی در کشور