(اراکی: گربه تکنه) (بلوچی: جَج: دجوک) (ترکی: کیرپی) (ترکمنی: قوین کرفی) (خراسانی: خارجی جی) (کردی: شوژی، ژوشک، ژوژو) (کرمانی: جوجه تیغی) (لری: گُوابِه) (مازندرانی: آرمجی، تیغ پشت، سارتشی)
خارپشت‌ها بدنی نسبتاً گرد دارند که سطح پشتی آنها پوشیده از خارهای انبوه، بلند و تیز است، ولی در زیر بدن موهای نرمی دارند. این حیوانات در پهلوها ماهیچه‌هائی دارند که به آنها امکان می‌دهد تا در هنگام خطر و یا خواب زمستانی به شکل گلوله‌ای از خار درآیند و بدین وسیله صورت، شکم یا پاهای خود را که آسیب‌پذیرند می‌پوشانند. در موقع افتادن از بلندی نیز خارها مانند یک بالش ضربه را می‌گیقرد. در مناطق سردسیر به مجرد سرد شدن هوا، اغلب خارپشت‌ها به خواب زمستانی فرو می‌روند. در موقع خواب زمستانی تغییراتی در ترکیب خون آنها ایجاد می‌شود و متابولیسم بدن کاهش می‌یابد. در خارپشت اروپائی ضربان قلب که در حالت عادی 188 بار در دقیقه است، در زمان خواب زمستانی به 20 بار در دقیقه می‌رسد. درجه حرارت بدن نیز به شدت کاهش می‌یابد و معادل حرارت محیط می‌شود (معمولاً از چهار درجه پایین‌تر نمی‌آید). در این شرایط حیوان در حالتی شبیه بی‌هوشی، زمستان گذرانی می‌کند. در خارپشت‌ها حس شنوائی و بویایی بسیار قوی است. خارپشت‌ها جانوران مقاومی هستند، برخی از آنها مانند خارپشت گوش بلند قادر است به مدت 10 هفته بدون آب و غذا زندگی کند. همچنین در مقابل سموم مقاومت زیادی دارند.
تغذیه: خارپشت ها همه چیزخوارند. معمولاً از حشرات و سایر بی‌مهرگان و مهره‌داران کوچک مانند موش، جوجه پرندگان، مارمولک، مار، لاشه حیوانات و همچنین میوه‌ها تغذیه می‌کنند. در منطقه ترکمن‌صحرا تعدادی خارپشت در حال خوردن هندوانه مشاهده شدند. خارپشت برای شکار مار به آرامی به آن نزدیک می‌شود و به طور ناگهانی به او هجوم می‌برد. با خارهای سیخ شده مار را به زمین فشار می‌هد، با دندان‌هایش مهره‌های پشت مار را می‌شکند و شروع به خوردن آن می‌کند. در اسارت از غذاهای انسان از جمله شیر و تخم‌مرغ خام نیز تغذیه می‌کند.
ارزش اقتصادی: خارپشت‌ها پستاندارانی بسیار مفیدند و در کنترل آفات، به ویژه حشرات و لارو آنها نقش عمده‌ای دارند. آنها با کندن زمین، بچه موش‌ها و دیگر جوندگان مضر را در لانه‌هایشان شکار می‌کنند، در اسارت بسیار مطیع‌اند. بعضی از روستایان برای از بین بردن مار و عقرب، این حیوانات را در منازل خود نگهداری می‌کنند. تقریباً اکثر خارپشت‌های بالغ بین خارهای خودشان کنه‌های زیادی دارند، در اسارت گاهی نوزادان ناتوان خود را کشته و می‌خورند.
وضعیت فعلی: دشمن طبیعی خارپشت‌ها، جغد، سایر پرندگان شکاری و گاهی رودک، سمور و روباه هستند. همه ساله تعداد زیادی خارپشت در اثر تصادف با اتوموبیل از بین می‌روند. به عللی از قبیل شبگرد بودن، استفاده از انواع غذاهای گیاهی و حیوانی، مقاومت در مقابل سموم و داشتن خواب زمستانی، در حال حاضر خطری جدی نسل آنها را تهدید نمی‌کند.
از خانواده خارپشت‌ها تا کنون چهار گونه در ایران شناسایی شده است.
جالب است ممنون درس تفکر و پژوهش مرا نجات دادید