بیابانهای استان قم از جنبه خاکشناسی

تشریح خاکهای منطقه:

خاکهای منطقه مورد مطالعه در دو واحد فیزیوگرافی به شرح ذیل مشخص شده و تقسیم بندی می شوند.

– مخروط افکنه های آبرفتی و واریزه ای Alluvio- Collvial lans

– دشتهای آبرفتی دامنه ای و رودخانه ای Piedmont and river Alluvial plains

مخروط افکنه های آبرفتی و واریزه ای:

این واحد دارای چهار خاک به شرح ذیل است:

الف- خاک خور آباد:

در طبقه بندی جزو خاکهای Sandy skeletal, mixed, Hyperthermic, Typic Torriothents است. خاکی است کم عمق به رنگ قهوه ای تا قهوه ای تیره (10 YR3.5/3) با بافت خیلی سبک Loamy sand و بدون ساختمان و به صورت تک دانه ای (Al) بر روی طبقه محدود کننده ای با بیش از 75 درصد سنگریزه(c) قرار گرفته است. تشریح پروفیل خاک مذکور که در یک کیلومتری غرب روستای لنگرود قرار گرفته است به شرح ذیل است.

A1: 20-0 سانتی متری

رنگ خاک در حالت خشک قهوه ای کمرنگ 10YR 6/3 و در حالت مرطوب قهوه ای تا قهوه ای تیره 10YR3.5/3 با بافت خیلی سبک Loamy sand همراه با 40 درصد سنگریزه و بدون ساختمان و به صورت تک دانه ای است. پایداری ذرات خاک در حالت خشک سست و اسیدیته آن 1/8 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع 89/0 میلی موس بر سانتی متر است. حدفاصل این افق با افق زیرین مشخص (Abrupt) است.

C1 : 20-40 سانتیمتری

دارای 70 درصد سنگریزه و بافت خیلی سبک Loamy sand ( با توجه به این میزان سنگریزه بافت خاک gravel loamy sand می باشد) است. اسیدیته آن 1/8 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع 61/0 میلی موس بر سانتیمتر است.

حد فاصل این افق با افق زیرین تدریجی Gl ad ual

C2 : +40 سانتیمتری

با بیش از 75 درصد سنگریزه و سنگ

– حدود تغییرات:

عمق خاک بین 40-20 سانتیمتر و میزان سنگریزه سطحی از 50 تا 80 درصد تغییر متغیر می باشد.

– مشخصات ظاهری:

پستی و بلندی: دارای کمی پستی و بلندی و فرسایش آبی با شیب 5-2 درصد است.

سنگریزه: حدود 80-50 درصد سنگریزه در خاک سطحی و بیش از 75 درد در خاک زیرین است.

زهکش طبیعی: دارای زهکش طبیعی خیلی مناسب است.

گیاهان بومی: گون، خار زرد

استفاده از اراضی: بایر

مواد اولیه تشکیل دهنده: مواد آبرفتی

شوری و قلیائیت: عموماً بدون شوری و قلیائیت می باشد.

در طبقه بندی اراضی برای آبیاری جزو اراضی درجه 4 محسوب می گردد.

ب- خاک لنگرود:

در طبقه بندی جزو خاکهای Fine loamy, Carbonatic, Hyperthermic, Typic calciorthids می باشد. خاکی است خیلی عمیق برنگ قهوه ای مایل به زرد تیره (10YR 3.5/4) با بافت سبک Sandy loam و ساختمان فشرده ( افق AP ) بر روی افق برنگ قهوه ای مایل به زرد تیره(10YR 3/4) با بافت سنگین Clay loam و ساختمان فشرده همراه با مقدار نسبتاً زیاد پودر آهک (افق Cca) بر روی افقی برنگ قهوه ای مایل بزرد تیره (10YR 3.5/4) با بافت سبک Sandy loam و ساختمان فشرده (c) قرار گرفته است.

پروفیل شاهد آن در یک کیلومتری شمال روستای لنگرود قرار گرفته و دارای مشخصات زیر است.

افق Ap- 0-12 سانتی متری

رنگ خاک در حالت خشک قهوه ای مایل به زرد روشن (10YR 6/4) و در حالت مرطوب قهوه ای مایل بزرد تیره 10 YR 3.5/4 و بافت سبک Loamy sand همراه با ده درصد سنگریزه و ساختمان فشرده که پایداری ذرات خاک در حالت خشک کمی سخت است. اسیدیته آن 8 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 42/1 میلی موس بر سانتیمتر است. حد فاصل این افق و افق زیرین مشخص clear است.

افق c1: 12-32 سانتیمتری

رنگ خاک در حالت مرطوب قهوه ای مایل به زرد تیره 10 YR 4/3 و بافت سبک Sandy loam و ساختمان فشرده که پایداری ذرات خاک در حالت مرطوب شکننده است. اسیدیته آن 4/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 8/4 میلی موس بر سانتیمتر می باشد. حد فاصل این افق و افق زیرین تدریجی Gradual است.

افق C2Ca 90-32 سانتیمتری:

رنگ خاک در حالت مرطوب قهوه ای مایل به زرد تیره (10YR 3.5/4) و بافت متوسط Loam و ساختمان فشرده همراه با مقدار نسبتاً زیاد پودر آهک که پایداری خاک در حالت مرطوب سخت است. اسیدیته آن 6/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 4-6 میلی موس بر سانتیمتر می باشد. حد فاصل این افق و افق زیر مشخص clear است.

C3Ca 5/1-90 سانتیمتری:

رنگ خاک در حالت مرطوب قهوه ای مایل به زرد تیره (10 YR 3/4) و بافت سنگین Clay loam و ساختمان فشرده همراه با مقدار نسبتاً زیاد پودر اهک که پایداری ذرات خاک در حالت مرطوب سخت است. اسیدیته آن 6/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 16 میلی موس بر سانتیمتر است و حد فاصل این افق و افق زیرین تدریجی Gradual است.

C4 135-115 سانتیمتری:

رنگ خاک در حالت مرطوب قهوه ای مایل به زرد تیره (10YR 3.5/4) و بافت متوسط Loam با ساختمان فشرده که پایداری خاک در حالت مرطوب شکننده است. اسیدیته آن 7/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 12 میلی موس بر سانتیمتر می باشد. حد فاصل این افق و افق زیر مشخص clear است.

C5 165-135 سانتیمتری:

رنگ خاک در حالت مرطوب قهوه ای مایل به زرد تیره (10YR 3.5/4)و بافت سبکSandy loam و ساختمان فشرده که پایداری ذرات خاک در حالت مرطوب خیلی شکننده است. اسیدیته آن 7/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 1/10 میلی موس بر سانتیمتر می باشد.

حدود تغییرات:

– بافت خاک سطحی از سبک Sandy loam تا متوسط Loam متغیر است.

مشخصات ظاهری:

– پستی و بلندی: عموماً بدون پستی و بلندی و یا کمی فرسایش آبی و شیب ملایم 2-0 درصد است.

سنگریزه: حدود 15 درصد سنگریزه در سطح زمین و خاک سطحی موجود است.

زهکش طبیعی: زهکش طبیعی اراضی مناسب است.

گیاهان بومی: اسپند- کهکورک- گون

استفاده از اراضی: آیش و درختکاری

مواد اولیه تشکیل دهنده: مواد آبرفتی

شوری و قلیائیت: با کمی شوری و بدون قلیائیت می باشد.

این خاک دارای یک واحد مجزا به شرح ذیل است:

خاک لنگرود با بافت سبک، شیب ملایم (2-0 درصد) کمی سنگریزه و شوری که در طبقه بندی اراضی برای آبیاری جزء اراضی درجه دو محسوب می شود.

نتایج تشریح پروفیل در صفحه بعد عنوان شده است.

ج- خاک امامزاده حسن:

در طبقه بندی جزء خاکهای Fine loamy.Mixed, calcareous, Hyperthemic, Typic Torriorthems می باشد. خاکی است خیلی عمیق به رنگ قهواه ای تیره ( 10YR 3.5/4) با بافت سبک Sandy loam و ساختمان فشرده همراه با کمی سنگریزه ( افق AP) برنگ قهوه ای مایل به زرد تیره (10YR 4/4) با بافت سنگین Sandy clay loam و ساختمان فشرده با کمی رشته های گچ (افقC) که بر روی افقی به رنگ قهوه ای مایل به زرد تیره (10YR 3/4) با بافت شنی Sandy تا خیلی سبک Loamy sand و ساختمان تک دانه ای فشرده (C) قرار گرفته است.پروفیل شاهد آن در 5/2 کیلومتری شمال شرقی روستای لنگرود قرار گرفته و دارای مشخصات ذیل است.

افق Ap 20-0 سانتیمتری:

رنگ خاک در حالت مرطوب قهوه ای تا قهوه ای تیره (10YR 3.5/3) با بافت سبک Sandy loam همراه با 15 درصد سنگریزه و ساختمان فشرده که پایداری ذرات آن در حالت خشک نرم است. اسیدیته آن 6/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 1/3 میلی موس بر سانتیمتر است. حد فاصل این افق و افق زیرین مشخص clear است.

افق C1 50-20 سانتی متری:

رنگ خاک در حالت مرطوب قهوه ای مایل به زرد تیره (10YR 3.5/4) و بافت سبک Sandy loam و ساختمان فشرده با کمی رشته های گچ که پایداری ذرات خاک در حالت مرطوب شکننده است. اسیدیته آن 9/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 1/3 میلی موس بر سانتیمتر میباشد. حد فاصل این افق و افق زیری مشخص Abrupt است.

افق C2: 115-50 سانتیمتری:

رنگ خاک در حالت مرطوب قهوه ای مایل به زرد تیره (10YR 4/4) و بافت سنگینSandy clay loam و ساختمان فشرده با کمی رشته های گچ که پایداری ذرات خاک در حالت مرطوب شفت است. اسیدیته آن 8/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 1/4 میلی موس بر سانتیمتر است. حد فاصل این افق و افق زیری کاملاً مشخص Abrupt است.

افق C3 : 130-110 سانتیمتری

به صورت تک دانه ای با بافت شنی Sandy که اسیدیته آن 8/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 5/2 میلی موس بر سانتیمتر است.

افق C4 : 160-130 سانتیمتری:

رنگ خاک در حالت مرطوب قهوه ای مایل به زرد تیره (10YR 3/4) و بافت خیلی سبک Loamy Sand و ساختمان فشرده که پایداری ذرات خاک در حالت مرطوب شکننده است. اسیدیته آن 6/7 و قابلیت هدایت الکتریکی عصاره اشباع خاک 6/5 میلی موس بر سانتی متر است.

حدود تغییرات:

بافت خاک سطحی از Sandy loam تا Sandy clay loam تغییر می کند در بعضی قسمتها خاک زیری محتوی 40-15 درصد سنگریزه است.

مشخصات ظاهری:

زهکش طبیعی اراضی مناسب، گیاهان بومی شامل کهورک- خارشتر و آفتاب پرست است. در حال حاضر اراضی به صورت آیش گندم و جو، جالیز و درختکاری می باشد. مواد اولیه تشکیل دهنده مواد آبرفتی است.

این خاک شامل سه واحد مجزا به شرح ذیل است:

1- خاک امامزاده حسن با بافت سطحی سبک، شیب 2-0 درصد، کمی سنگریزه و شوری که در طبقه بندی برای آبیاری جزء اراضی درجه دو محسوب می شود.

2- خاک امامزاده حسن با بافت سطحی سبک، شیب 2-0 درصد، سنگریزه نسبتاً زیاد، کمی شوری که در طبقه بندی اراضی برای آبیاری جزو اراضی درجه دو محسوب می شود.

3- خاک امامزاده حسن با بافت سنگین، شیب 2-0 درصد، سنگریزه نسبتاً زیاد و کمی شوری و پستی و بلندی که در طبقه بندی اراضی برای آبیاری جزو اراضی درجه دو محسوب می شود.