بیابانهای استان هرمزگان از جنبه خاکشناسی

الف- منابع و قابلیت اراضی استان هرمزگان

– تیپهای اصلی اراضی و مشخصات آنها

براساس مطالعات انجام شده و براساس استاندارد موجود مصوب تحقیقات خاک و آب،در استان هرمزگان تعداد 8 تیپ اصلی ویک مجموعه واحدهاونیزاراضی متفرقه مشخص وتعیین شده است که هریک ازتیپهای اصلی براساس مشخصات وقابلیت استفاده به اجزاءکوچکتری به نام واحد اراضی تقسیم شده واحدهای اراضی کوچکترین واحدترسیم نقشه درمطالعات ارزیابی منابع و قابلیت اراضی است. باتوجه به مطالب فوق تعداد 32 واحداراضی درقالب 8 تیپ اصلی درمنطقه شناخته شده ونیزدرحدود 12 واحد اراضی ازمجموعه واحدهاواراضی متفرقه موردشناسایی قرارگرفت.

– کوهها (Mountain)

این تیپ شامل بزرگترین عوارض وبیرون زدگیهاوسطوح تخریبی کره زمین است که درنتیجه حرکات تکتونیکی وکوهزایی درطی دورانهای مختلف زمین شناسی به وجودآمده اند.شیب عمومی آنهابیش از 25درصدوشیب جانبی آنهادرجهات مختلف متفاوت ونامشخص است. اختلاف سطح اراضی از(100) صدمتربیشتروعموماًبین 500 تا1500متریابیشتراست.

این تیپ بر اساس شکل ظاهری ونوع ماده تشکیل دهنده آن پوشش خاک وگیاه،شدت ونوع فرسایش به واحدهای مختلف اراضی تقسیم میشود. که درسطح استان 6 واحداراضی ازاین تیپ تشخیص داده شده است. عمق خاک دراین تیپ متفاوت وپوشش گیاهی متغییراست.وسعت این تیپ درسطح استان حدود56/24619 کیلومترمربع بوده ودرحدود 2/34درصدازاراضی استان راشامل می باشد.

-تپه ها (Hills)

تپه هانیزهمانندکوههابراثرحرکا ت تکتونیکی وتغییرشکل ظاهری وایجادچین خوردگیهایاتغییرشکل ارتفاعات براثرفرسایش ودرمدت زمانی طولانی به وجودآمده اند.شیب عمومی معمولاً به5تا25درصد و بعضا25تا40درصدمی رسد. شیب جانبی نامشخص درجهتهای مختلف واختلاف ارتقاع اراضی تپه ای بین500تا1500متر است.باتوجه به تفاوتهایی که تپه هاازنظر شکل ظاهری ومواد تشکیل دهنده باهم دارندبه6 واحداراضی تقسیم می شوند.درمجموع،وسعت این تیپ درحدود 43/19569 کیلومترمربع است که2/27 درصدازاراضی استان راتشکیل می دهد.

– فلاتها و تراسهای فوقانی (Plateaux and upper terrace)

این تیپ شامل سطوح قدیمی است که به دلیل فرسایش درطول زمان پستی وبلندی درآنهابه وجود آمده وشیب نسبتاملایمی دارنددرتیپ فلاتها وتراسهای فوقانی فرسایشی آبی کم تامتوسط وگاهی زیاد است.شیب عمومی این تیپ تا5درصدواختلاف ارتفاع معمولاکمتراز 25متراست.این تیپ براساس نوع موادتشکیل دهنده،پستی وبلندی ونیز شدت فرسایش ومیزان پوشش گیاهی به 5 واحد اراضی تقسیم میشوند و در مجموع حدود 06/7657 کیلومترمربع (65/10درصد) ازاراضی استان رادربرگرفته است.

– دشتهای دامنه ای (Piedmont plains)

این تیپ شامل دشتهایی است که درپای کوهستانهاومعمولا پس ازتیپ واریزه ها قراردارد که به وسیله مسیلهای موقتی وفصلی رسوبگذاری شده اندودارای شیب ملایم وپستی وبلندی کم می باشنددراین تیپ شیب عمومی1تا5درصدوبندرت از1درصدکمتراست شیب موثرعمومی کمتراز 5 درصد و اختلاف ارتفاع اراضی کمتراز5متراست. دراین تیپ سنگریزه بسیارکم است ومقدارآن از 15درصدکمتراست تیپ دشتهای دامنه ای دراستان با توجه به اختلاف ظاهری وموادتشکیل دهنده به 2واحد اراضی تقسیم می شود.خاک آن عمیق بابافت سنگین تامتوسط همراه باشوری کم است.وسعت این تیپ در حدود 89/2269کیلومترمربع است که 1/3درصدازاراضی استان را در بر می گیرد.

– تیپ اراضی پست (Low lands)

این تیپ شامل اراضی پست وسطح نسبتامقعری است که محل تجمع زه آب وبه صورت برکه های آبگیری است که آب اراضی اطراف رادرخودجذب می کندوازته نشست موادرسوبی بسیارریزآبهای پیرامونی به وجودآمده است. خاک این اراضی خیلی عمیق وبابافت ریزوشوری نسبتازیادهمراه است.خطرآبگیری ومحدودیت زهکشی ازویژگیهای این تیپ بوده وشیب آن معمولاً کمتراز5/0درصد است تیپ اراضی پست دراستان باتوجه به ویژگیهای ظاهری به دو واحداراضی تقسیم می شوند وسعت آن درحدود 06/1522 کیلومترمربع است که 1/2درصد از اراضی استان رادربرگرفته است.

-تیپ دشتهای سیلابی (Flood plains)

این تیپ شامل دشتهای سیلابی نسبتا مسطحی است با پستی و بلندی کم وشیب ملایم که از مواد رسوبی ریز سیلابها در طی ادوار گذشته به وجود آمده است. وجود تعداد بسیار زیادی آبراهه های کم عمق موازی از مشخصات بارز این تیپ است. خاک آن عمیق تا خیلی عمیق با بافت متوسط سنگین وشوری قلیائیت نسبتاً زیادی است. شیب عمومی آن حداکثرتا 5 درصد ولی معمولاً کمتر از 2 درصد است. اختلاف ارتفاع اراضی کمتر از 2 متر است. با توجه به ویژگیهای ظاهری و مواد تشکیل دهنده این تیپ به 4 واحد اراضی تقسیم می شود. وسعت آن درحدود 29/6397 کیلومترمربع است که 9/8 درصداز اراضی استان را شامل می شود.

– واریزه های سنگریزه دار(Gravelly Colluvial)

این تیپ شامل واریزه های سنگریزه دارباپستی وبلندی کم وشیب ملایم است که براثرحرکت مواد تشکیل دهنده ازقسمتهای مرتفع به پایین براثرجریان آب به وجودآمده است.این اراضی عموماً دارای سنگریزه وتعدادزیادی آبراهه کم عمق درمیان آنهااست.خاک این تیپ نیمه عمیق تاعمیق سنگریزه- داربابافت سبک تامتوسط است.شیب عمومی حدود5درصدوحداکثرتا15درصداس� �.باتوجه به شکل ظاهری وموادتشکیل دهنده آن به 5واحد اراضی تقسیم می شود که مجموعادرحدود38/3850کیلومترمربع وسعت و3/5 درصدازاراضی استان را در برگرفته است.

– آبرفتهای بادبزنی شکل سنگریزه دار(Gravelly Alluvial fans)

این تیپ شامل اراضی نسبتامسطح و سنگریزه داری است که هنگام ورود رودخانه های پرشیب و سنگریزه دار به دشتهای مسطح،درابتدای دشت رسوبگذاری شده اند. اراضی این تیپ عموما پراز سنگریزه های قلوه ای شکل است.خاک این اراضی معمولا کم عمق تا نیمه عمیق و سنگریزه دار و عموما مطبق وشیب عمومی آن،حداکثر به 5 درصد میرسد.این تیپ درحدود19/524 کیلومترمربع و7/0 درصداز اراضی استان شامل می شود که به 2 واحداراضی تقسیم می شود.

– مجموعه واحدها(تیپ مخلوط) (Complex)

تیپ اراضی مخلوط به اراضی اطلاق می شود که تیپ اصلی آنها مشخص باشد،ولی به علت مقیاس نقشه تیپهای اصلی قابل تفکیک ازهم نباشد.دراین صورت به عنوان مجموعه ای درروی نقشه باعلامت C نشان داده شده است.وسعت این اراضی درحدود71/3855 کیلومترمربع است که 4/5 درصد از اراضی استان را در بر می گیرد و به 9 قسمت تقسیم می شود.

– اراضی متفرقه

تیپ اراضی متفرقه به اراضی اطلاق می شودکه مشخصات آنهاباهیچ یک ازتیپهای اصلی همگن نباشد وآنهارادرروی نقشه باعلامت x نشان می دهند.وسعت این اراضی درحدود89/913 کیلومترمربع است و 3/1درصدازاراضی استان رادربرمی گیردوعموما بدون خاک هستند.

– تیپ اراضی ماندابی

که در حدود 71/809 کیلومترمربع از اراضی استان راشامل می شود و2/1 درصد از اراضی استان را در بر می گیرد.

ب- واحدهای اراضی منطقه

تیپهای اصلی اراضی براساس شکل ظاهری وموادتشکیل دهنده آن،پوشش گیاهی،نوع خاک،نوع استفاده, فرسایش، میزان شوری وقلیایی بودن، میزان سیلگیری وماندابی ونیزعمق آبهای زیرزمینی به اجزا، کوچکتری تقسیم می شوندکه به نام واحداراضی نامیده می شود. بر اساس نقشه ارزیابی منابع و قابلیت اراضی استان هرمزگان که توسط مؤسسه تحقیقات آب و خاک در مقیاس 1:250000 تهیه شده و مطالعه منابع اراضی و خاکشناسی استان هرمزگان از سری مطا لعات طرح جامع توسعه استان, واحدهای اراضی زیر تشخیص داده شده است.

-واحداراضی1.1

این واحداراضی کوههای نسبتا مرتفع تا مرتفع از مواد آهکی و دولومیتی و نیز آمیزه های رنگی تشکیل شده است که معمولاً بدون پوشش خاکی یا خاک کم عمق و نیز بدون پوشش گیاهی است. فقط بعضی دامنه های آن دارای پوشش بسیار کمی خاکهای سنگریزه دار که آن هم به صورت غیر یکنواخت دیده می شود.اغلب این واحدها دارای شیب زیادو پستی و بلندی است. به دلیل عدم وجود پوشش گیاهی فرسایش دراین اراضی زیاد و با محدودیت استفاده مواجه بوده و در نتیجه جزء اراضی بایر محسوب می شود.وسعت این واحداراضی درحدود1/2442 کیلومترمربع است که 4/3درصد از مساحت کل استان را دربرمی گیرد.

– واحداراضی 1.3

واحداراضی 1.3 دربرگیرنده کوههای نسبتا مرتفع تامرتفع با بیرون زدگیهای سنگی زیاد که اغلب متشکل از فیش وآمیزه های رنگی و مواد آهکی و در بعضی از قسمتها موادسنگی و کنگلومرای مارنی است. این واحداغلب بدون خاک یا با خاک خیلی کم عمق سنگریزه دار و غیر یکنواخت. بدون پوشش گیاهی یا دارای پوشش گیاهی بسیار اندک است. قسمتهایی ازاین واحداراضی معمولا به عنوان چراگاه فصلی و اتفاقی با قابلیت کم مورداستفاده قرار می گیرد.

این واحد نیز دارای شیب و پستی و بلندی زیاد بوده به همین جهت دارای پتانسیل فرسایش بالایی است درنتیجه می بایست برای جلوگیری ازفرسایش خاک چرای دام موردکنترل قرارگیرد.وسعت کل این واحداراضی که درحال حاضربه دلیل محدودیتهای مذکور جزءاراضی بایر است درحدود 70/9744 کیلومترمربع است که 5/13درصدازمساحت کل استان را در بر می گیرد.

– واحداراضی1.4

این واحد اراضی شامل کوههای نسبتا مرتفع تاکم ارتفاع و بریده بریده است که اغلب متشکل ازمارنهای آهکی و سیلیسی است در بعضی قسمتهای این واحد اراضی تشکیلات گچی وگنبدهای نمکی (تشکیلات هرمز)و ماسه سنگ و نیز کنگلومرا دیده می شود.

این واحداراضی معمولاً بدون پوشش خاک بوده یا با خاک کم عمق همراه با سنگریزه و عموما شور می باشد.در نتیجه دراین واحد اراضی اغلب پوشش گیاهی بسیاراندک بوده و معمولاً گیاهان مقاوم به شوری با تک درختهایی از قبیل بادام و کنار دیده می شود. برروی این واحد اراضی اغلب فرسایش بسیار زیادی است و به صورت خندقی و شیاری مشاهده می شود. درنتیجه منجر به محدودیتهایی دراستفاده ازآن می شود و جزءاراضی بایر به حساب می آید. وسعت کلی این واحد اراضی درحدود68/8190 کیلومترمربع است که 4/11درصد مساحت کل استان را دربرمی گیرد.

– واحداراضی 1.5

واحداراضی 1.5 شامل کوههای نسبتا مرتفع تا مرتفع است که از مواد آهکی و متامورفیکی (دگرگونی) تشکیل شده معمولاً به صورت بیرون زدگیهای سنگی و صخره هایی برونزد دارند و اغلب بدون خاک بوده و در صورت وجود بسیار کم عمق و گاهی نیمه عمیق سنگریزه دار است در این واحداراضی پوشش درختان جنگلی در حد کم تا نسبتازیاد و به صورت پراکنده و پوشش گیاهی نیز در حد کم تا متوسط مشاهده می شود.

به دلیل وجود پوشش گیاهی دراین واحداراضی اغلب دامداران از آن به عنوان چراگاه فصلی استفاده می کنند چون از قابلیت خیلی کمی برای چرای دام برخوردار است.این واحد اراضی دارای شیب و پستی و بلندی و در بعضی از قسمتها فاقد خاک است می توان با کنترل چرا و حفظ و احیاء پوشش گیاهی آن را مورد استفاده قرار داد.وسعت این واحد اراضی در حدود 64/174 کیلومترمربع است که 24/0درصد مساحت استان را در بر می گیرد.

– واحداراضی 1.6

واحد اراضی 1.6 کوههای کم ارتفاع تا نسبتا مرتفع را در بر می گیرد که اغلب از مواد کنگلومرایی، ماسه سنگ و فلیش تشکیل شده و در بعضی قسمتها نیز دارای مقداری گچ است خاک این واحد بسیار کم عمق تا کم عمق غیر یکنواخت بوده و معمولاً همراه با سنگریزه ها دیده می شود که معمولا پوشش گیاهی آن بسیار کم بوده چرای آن نیز غیر اتفاقی است.

همچنین نیز به دلیل پستی و بلندی و شیب زیاد دارای فرسایش نسبتا بالایی است واغلب قابلیت بسیار کمی برای چرای اتفاقی در بعضی قسمتها دارد و با عملیات احیاء پوشش گیاهی در جهت جلوگیری از فرسایش خاک می توان ازآن استفاده کرد اما در حال حاضر جزء اراضی بایر قلمداد شده و استفاده بسیار کمی به صورت چرای اتفاقی در بعضی قسمتها دارد. وسعت این واحد اراضی در حدود 83/2140 کیلومترمربع است که 3 درصد از کل مساحت کل استان رادربر می گیرد.

– واحد اراضی 1.7

این واحداراضی کوههای مرتفع تا قلل تیز را در بر می گیرد که از مواد آهکی و سنگهای دگرگونی تشکیل شده که در دامنه های جنوبی دارای شیب بسیار تندو فاقد خاک،اما در دامنه های شمالی اغلب دارای خاک خیلی عمیق تا کم عمق همراه با سنگریزه و با بیرون زدگیهای سنگی است.

در قسمتهای شمالی این واحد پوشیده از درختان جنگلی با تراکم خیلی کم تا نسبتا زیاد است و دردامنه های جنوبی به دلیل شیب زیاد هیچ گونه پوشش گیاهی دیده نمی شود.به همین دلیل فرسایش درآن بسیار شدید است . در راستای حفظ منابع آب وخاک در دامنه های شمالی می بایست ازقطع درختان جلوگیری کرده و بااحیا پوشش گیاهی جلو تخریب و فرسایش را گرفت.ازاین واحداراضی می توان به عنوان زیستگاه وحش استفاده کرد.وسعت این واحد اراضی درحدود 60/1926 کیلومترمربع است که 7/2 درصد کل مساحت استان را دربر می گیرد.

– واحداراضی 2.1

واحداراضی 2.1 شامل تپه های نسبتا مرتفع با بیرون زدگیهای سنگی متشکل از سنگهای آهکی و نیز آمیزه های رنگی و فلیش است.این واحد اراضی اغلب بدون خاک یا خاک خیلی کم عمق و در بعضی نقاط غیر یکنواخت است.به دلیل شیب زیاد و پستی و بلندی اغلب بدون پوشش گیاهی یا بندرت پوشش گیاهی خیلی کمی در بعضی دامنه ها و دره ها مشاهده می شود به همین دلیل فرسایش درآن بسیار زیاد می باشد. وسعت این واحد اراضی در حدود 13/476 کیلومتر مربع است که 6/2 درصد از کل مساحت استان را در بر می گیرد.

– واحد اراضی 2.2

شامل تپه های متشکل از مواد کنگلومرای، اغلب با قلل مدور با خاک خیلی کم عمق تا کم عمق غیر یکنواخت و سنگریزه دار با پوشش گیاهی کم. از محدودیتهای مهم این واحد اراضی کمی عمق خاک و وجود سنگرزه زیاد، شیب و پستی و بلندی و فرسایش نسبتاً زیاد می توان اشاره کرد. در حال حاضر قابلیت کم برای چرای اتفاقی و فصلی دارد. برای اصلاح آن علاوه بر کنترل فرسایش از چرای بی رویه هم باید جلوگیری کرد و به احیاء مراتع پرداخت. وسعت این واحد اراضی در حدود 34/926 کیلومتر مربع است که 3/1 درصد از کل مساحت استان را در بر می گیرد.

– واحد اراضی 2.3

شامل تپه های با بیرون زدگی سنگی زیاد و اغلب با قلل تیز، متشکل از مواد آهکی، آمیزه های رنگی،فلیش، کنگلومرا و مواد گچی. بدون خاک ولی بعضی دامنه ها و دره ها دارای خاک خیلی کم عمق تا کم عمق سنگریزه دار می باشند. این واحد اراضی بدون پوشش گیاهی بوده ولی در بعضی دامنه ها و دره ها پوشش گیاهی کمی وجود دارد. در حال حاضر جزء اراضی بایر و بصورت چرای اتفاقی استفاده می شود و برای اصلاح آن باید فرسایش خاک را کنترل کرد و از چرای بی رویه هم جلوگیری شود. وسعت این واحد اراضی در حدود 54/4866 کیلومتر مربع است که 7 درصد از کل مساحت استان را در بر می گیرد.

– واحد اراضی 2.4

شامل تپه های متشکل از مواد سست مارنی، سیلیسی و تشکیلات گچی با بریدگیهای زیاد که در بعضی قسمتها لایه هایی از کنگلومرا بر روی مارن مشاهده می شود. این واحد اراضی معمولاً بدون خاک یا با خاک کم عمق است که با شوری زیاد ونیز توده های گچی همراه است.به دلیل فقدان پوشش نیز از گیاهان مقاوم به شوری آن هم به صورت پراکنده و در بعضی مناطق تک درختها یی نیز مشاهده می شود.در عین حال به دلیل شیب زیاد و پستی و بلندی،فرسایش خندقی و شیاری در آن بسیار زیاد است و در حال حاضر جزء اراضی بایر به حساب می آید.برای استفاده از آن می بایست جلو فرسایش با استفاده از حفاظت حوزه آبخیز گرفته شود.وسعت این واحد اراضی در حدود 4/5812 کیلومتر مربع است که 1/8 درصد از کل مساحت استان را در بر می گیرد.

– واحد اراضی 2.6

واحد اراضی 2.6 شامل تپه هایی است با قلل مدور سطوح بریده موازی از بقایای فلاتهای قدیمی متشکل از مواد کنگلو مرایی و آهکی و فلیش با تجمع گچ در بعضی نقاط است.این واحد اراضی دارای خاک بسیار کم عمق و غیر یکنواخت است.به دلیل عمق کم و شوری خاک در بعضی قسمتها با تجمع نمک و نیز شیب زیاد و پستی و بلندی اغلب بدون پوشش گیاهی بسیار کمی همراه است به همین خاطر فرسایش در این واحد اراضی زیاد و به صورت خندقی مشاهده می شود و قابلیت بسیار کمی برای چرای اتفاقی در بعضی قسمتها دارد،به همین لحاظ در حال حاضر جزء اراضی بایر محسوب می شود.وسعت این اراضی در حدود 59/6583 کیلومترمربع است که 1/9 درصد از کل مساحت استان را در بر می گیرد.

– واحد اراضی 2.7

این واحد اراضی گنبدهای نمکی را شامل می شود که متشکل از تشکیلات هرمز با بریدگیهای و افتادگیهای زیاد ، در بعضی مناطق شامل کوههای کم ارتفاع نیز می شود.این واحد اراضی اغلب بدون خاک و بندرت خاک کم عمق و در بعضی مناطق به دلیل وجود رگه های نمک با شوری زیاد همراه است و نیز به دلیل فقدان خاک و نیز شیب زیاد اغلب بدون پوشش گیاهی خیلی کم به صورت پراکنده است. فرسایش در آن بسیار زیاد بوده و در حال حاضر جزء اراضی بایر محسوب می شود.وسعت این واحد اراضی حدود 43/904 کیلومتر مربع است که 2/1درصد از کل مساحت استان را در بر می گیرد .

– واحد اراضی3.1

واحد اراضی 3.1شامل فلاتهاو تراسهای فوقانی متشکل ازمواد مختلف با پستی و بلندی زیاد که برروی تشکیلات واریزه ای ورودخانه ای قرار دارد و در بعضی مناطق بریدگیهای عمیقی نیز درآن مشاهده می شود خاک این واحد کم عمق تاعمیق سنگریزه دار با بافت سبک تا متوسط است و به دلیل کمی عمق خاک و وجود سنگریزه، پوشش گیاهی آن کم و به تبع آن از فرسایش پذیری زیادی برخوردار و از نظر قابلیت نیز قابلیت خیلی کمی برای چرای اتفاقی و فصلی دارد. برای حفظ منابع آب و خاک این واحد می بایست تحت حفاظت قرارگرفته و چرا در آن تحت کنترل قرار گیرد.این واحداراضی در حال حاضر به زیر کشت غلات دیم اختصاص دارد.وسعت این واحد درحدود75/1566 کیلومترمربع است که 2/2 درصداز کل مساحت استان را در بر می گیرد.

– واحد اراضی 3.2

این واحد شامل فلاتهاوواریزه های بادبزنی شکل سنگریزه دارقدیمی است.ضمن اینکه باشیب ملایم وپستی وبلندی که تجمع گچ نیز دربعضی مناطق مشاهده می شود.خاک این واحدعمیق تانیمه عمیق سنگریزه دار با بافت سبک تا متوسط است که به دلیل کمی عمق خاک و وجود سنگریزه پوشش گیاهی آن کم و گاهی متوسط است و قابلیت کمی برای چرای فصلی دارد، البته درسطوح بسیار کوچکی زراعت و باغداری مشاهده می شود.دراین واحداراضی فرسایش آبی و بادی دیده می شود.برای حفظ منابع ارضی حفاظت خاک و کنترل چرا واحیای مراتع الزامی است تاخاک کمتر مورد فرسایش قرار گیرد واین واحد اراضی درحدود 79/2682 کیلومترمربع است که7/3 درصداز کل مساحت استان را در بر می گیرد.

واحداراضی 3.3

این واحد شامل فلاتهایی با پستی و بلندی و متشکل از رسوبات قدیمی دریایی شامل مواد رسوبی سنگریزه دار برروی مارن با افتادگیهاو بریدگیهای نسبتاً زیاد که دارای دامنه ای صاف و شیبدار و افتادگیهای که پوشش گیاهی محدود و در دامنه های نسبتا صاف که همراه باتکدرختهای جنگلی باشد.دراین واحد اراضی فرسایش دردامنه های کم شیب کم تانسبتا زیاد و دامنه های با شیب تند بسیار شدید بوده و درحال حاضر به صورت بایراست و می بایست خاک تحت حفاظت قرارگرفته و پوشش گیاهی حفظ واحیا شود.این واحد اراضی درحدود 97/1051 کیلومترمربع وسعت دارد که 5/1 درصد کل مساحت استان رادر بر می گیرد.

واحداراضی 3.4

این واحد اراضی شامل واریزه هاوآبرفتهای بریده قدیمی،پستی و بلندی و متشکل از مواد مارنی آهکی و گچی می باشد. خاک این واحد کم عمق تا نیمه عمیق سنگریزه دار با بافت سبک تا متوسط، مخلوط با گچ و نمک است،به دلیل پستی و بلندی و کمی عمق خاک و وجود سنگریزه ها و نیز تجمع گچ و املاح در بعضی مناطق پوشش گیاهی به صورت گیاهان مقاوم به شوری خیلی کم تا کم مشاهده می شود.البته در بعضی مناطق غربی استان در سطوح کوچکی زراعت دیم انجام می گیرد. فرسایش در این واحد اراضی به صورت خندقی است و قابلیت بسیار کمی برای چرای دام به صورت فصلی آن هم در سطوح کوچک دارد.در نتیجه می بایست تحت حفاظت خاک و نیز کنترل چرا قرار گیرد تااز فرسایش خاک جلوگیری شود.وسعت این واحد در حدود 13/11703 کیلومتر مربع است که4/2 درصداز کل مساحت استان را در بر می گیرد.

– واحد اراضی 3.5

واحداراضی فوق شامل فلاتها و تراسهای فوقانی و آبرفتهای سنگریزه دار قدیمی با پستی و بلندی کم و شیب نسبتا ملایم، که در بعضی قسمتها تپه های شنی تثبیت شده جزء این واحد محسوب می شود.خاک این واحد نیمه عمیق تا عمیق با بافت سبک تا متوسط است.

پوشش گیاهی این واحد اراضی از درختچه های جنگلی کم و پراکنده در بعضی مناطق نسبتا متراکم بوده و نیز گیاهان مرتعی عمدتاً دیده می شود0 فرسایش در این واحد اراضی آبی و بادی است در نتیجه قابلیت بسیار کمی برای چرای دام دارد اما برای زیستگاههای حیات وحش از قابلیت نسبی برخوردار است. این واحد اراضی نیز می باید در مقابل فرسایش مورد حفاظت خاک قرار گرفته و علاوه بر کنترل چرای دام و پوشش گیاهی آن نیز احیاء شود. این واحد اراضی در حدود 52/652 کیلومتر مربع مساحت دارد که 9/0 در صد ازکل مساحت استان را در بر می گیرد.

واحد اراضی 4.1

این واحداراضی 1/4 شامل دشتهای دامنه ای باشیب ملایم وپستی وبلندی کم که خاک آن عمیق تاخیلی عمیق بابافت متوسط تاسنگین بدون شوری یاباشوری کم که دربعضی نقاط دارای لکه هایی باشوری زیاداست.اراضی آن اغلب تحت کشت زراعتهای آبی وباغ است که درقسمتهای غربی استان درسطوح کوچکی به زیرکشت دیم اختصاص داده شده است.درنتیجه این واحداراضی دارای قابلیت کم تامتوسط برای زراعتهای آبی وباغ است.تسطیح اراضی واحداث شبکه آبرسانی دربعضی قسمتها از جمله عملیات عمرانی موردنیاز برای این واحداست. وسعت این واحداراضی در حدود 92/523 کیلو مترمربع است که 7/0 درصداز کل مساحت استان رادربر می گیرد.

واحداراضی4.2

این واحداراضی شامل دشتهای دامنه ای باشیب ملایم و پستی و بلندی کم که دارای خاک عمیق تا بسیار عمیق بابافت متوسط تا سنگین و شوری نسبتازیاد تا زیاد و در بعضی قسمتها سطح آب زیرزمینی بالاست. قسمتهایی ازاین واحداراضی تحت کشت زراعتهای آبی و باغ بوده و در بعضی قسمتها که با پستی و بلندی و شوری قلیائیت خاک و نیز محدودیت زهکشی همراه است به صورت بایر است.این واحد اراضی به طور کلی، قابلیت خیلی کم تاکم برای زراعتهای آبی مقاوم به شوری دارد.برای واحد اراضی مزبور تسطیح اراضی، شستشوی املاح و اصلاح اراضی و نیز احداث شبکه آبرسانی واحتمالاً زهکشی در بعضی قسمتها پیشنهاد می شود. این واحد در حدود 95/1745 کیلومترمربع وسعت دارد که 4/2 درصد از کل مساحت استان را در بر می گیرد.

واحداراضی 6.1

واحداراضی 6.1 شامل اراضی پست مسطح ساحلی با شیب بسیار ملایم که اغلب تحت تاثیر جذر و مد بوده و دربعضی قسمتها به وسیله شن پوشیده شده است خاک این واحد بسیار عمیق و دارای بافت متوسط تا سنگین و شوری زیاد تانسبتاً زیاد می باشد.اغلب بدون پوشش گیاهی یا باپوشش گیاهی کم بخصوص گیاهان شورپسند است. در بعضی قسمتهای ساحلی جنگلهای حرا مشاهده می شودو بندرت زهکشی وجود دارد.در حال حاضر این زمینها جزء زمینهای بایر محسوب می شود.وسعت این واحد ارزاضی درحدود 1280 کیلومترمربع است که 8/1درصد کل مساحت استان را در بر می گیرد.

واحداراضی 6.2

شامل اراضی پست و نسبتاًمسطح و فرورفتگیهای آبگیر است.خاک این واحداراضی خیلی عمیق با بافت ریز و شوری نسبتا زیاد تا زیاداست که دارای سطوح پف کرده و شور زده یا سخت است. به دلیل شوری و قلیائیت اغلب فاقدپوشش گیاهی یا با پوشش گیاهی کم در بعضی نقاط است. سطح آب زیرزمینی در این واحد اراضی در بعضی قسمتها بالاست و خطرآبگیری و نیز محدودیت زهکشی دارد.درحال حاضر جزء اراضی بایر محسوب می شود. وسعت این اراضی در حدود 29/261 کیلومترمربع است که4/0 درصداز کل مساحت استان رادر بر می گیرد.

واحداراضی 7.1

این واحداراضی شامل دشتهای سیلابی نسبتامسطح باشیب ملایم و پستی و بلندی کم و بسترهای سیلابی کم عمق که دارای خاک خیلی عمیق با بافت متوسط تاسنگین وشوری کم تا نسبتا زیاد و تعداد زیادی آبراهه های کم عمق فرسایشی است.پوشش گیاهی آن کم ودربعضی قسمتها تجمع درختان جنگلی بخصوص درحاشیه آبراهه ها مشاهده می شود. درحال حاضر زراعت آبی درسطوح کوچک انجام می گیرد بعلاوه درمناطق غربی استان،دیمکاری نیز درسطوح کوچک صورت می گیردو نیز قابلیت چرای فصلی و اتفاقی رادارد.نوع فرسایش درآن بادی و آبی است. این واحداراضی درحدود 15/2882 کیلومترمربع وسعت دارد که4 درصد کل مساحت اراضی استان را شامل می شود.

– واحداراضی 7.2

واحد اراضی 7.2 شامل دشتهای سیلابی تقریبا مسطح با شیب ملایم و پستی و بلندی کم دارای خاک خیلی عمیق بابافت متوسط تاسنگین وشوری وقلیائیت زیادتاخیلی زیاد، سطح آب زیرزمینی دراین واحد نیزدربعضی قسمتهابالاست.پوشش گیاهی آن کم وبه صورت پراکنده است. البته درسطوح بسیار کوچکی زراعت نیزانجام می گیرد. قابلیت چرای اتفاقی دارد. قابلیت کلی استفاده ازآن تقریباً نامشخص است ونیاز به مطالعات بیشتری است.این واحداراضی درحدود29/2366 کیلومترمربع است که 3/3 درصدازکل مساحت اراضی استان راشامل می شود.

– واحد اراضی7.3

این واحداراضی شامل دشتهای سیلابی تقریباًمسطح باشیب بسیارملایم وخاک خیلی عمیق بابافت سنگین تامتوسط وشوری نسبتاًزیاد که دربعضی قسمتهاشوری آن زیاداست وبافت خاک نیز گاهی سبک است.این واحداراضی عموماًزیرکشت زراعت آبی ودیم غلات قراردارد وقابلیت نسبتاً کمی برای زراعتهای آبی دارد.البته پس ازعملیات عمرانی برای زراعتهای آبی نسبتاًمناسب خواهدبود.بهترین عملیات عمرانی برای زراعتهای آبی نسبتا مناسب خواهد بود.بهترین عملیات عمرانی برای این واحد شستشوی املاح واصلاح اراضی است. وسعت این واحداراضی درحدود54/562کیلومترمربع است که 8/0 درصد ازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

واحداراضی 7.5

شامل دشتهای سیلابی نسبتاًمسطح باپستی وبلندی کم،دارای خاک خیلی عمیق بابافت متوسط تا سنگین وشوری کم تانسبتاًزیاداست که اغلب دارای پوشش درختان جنگلی باتراکم کم تانسبتا زیاد است البته زراعت درسطوح کوچکی انجام می گیرد.فرسایش وافزایش بادی نیز درآن صورت می پذیرد. این واحدقابلیت کمی برای چراداردکه درآن می بایست خاک تحت حفاظت قرارگرفته وچرا کنترل و مراتع نیز احیاشده تاخاک کمتر فرسایش پیدا کند. وسعت این واحد اراضی در حدود 31/586 کیلومترمربع است که81/ درصد ازکل مساحت اراضی استان را در بر می گیرد.

واحداراضی 8.1

این واحداراضی شامل واریزه های سنگریزه دار با پستی وبلندی کم وشیب ملایم که دارای خاک کم عمق تانیمه عمیق سنگریزه دارواغلب بابافت سبک که بیشتر شامل واریزه های فوقانی است.پوشش گیاهی این واحد اراضی کم وقابلیت خیلی کمی برای چرای اتفاقی وفصلی داردتوصیه می شودخاک این واحدنیزتحت حفاظت قرارگرفته ومراتع نیز احیاشود. وسعت این واحداراضی درحدود74/760کیلومترمربع است که 06/1درصدازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

واحداراضی 8.2

این واحد اراضی شامل واریزه های سنگریزه دار بخش میانی ملایم وپستی وبلندی کم که دارای خاک نیمه عمیق تاعمیق سنگریزه دار با بافت سبک تامتوسط وپوشش گیاهی کم تامتوسط که دربعضی نقاط دارای پوشش پراکنده درختان جنگلی یاجنگلکاری شده است دراین واحداراضی دربعضی نقاط درسطوح کوچک زراعت دیم انجام می پذیرد.نوع فرسایش درآن بیشتر به صورت آبی است. این واحدقابلیت کم تانسبتاخوبی برای چرای اتفاقی فصلی دارندودرآن باید چرای دام بیشترتحت کنترل قرارگرفته ومراتع احیاشود.این واحداراضی درحدود 88/1974 کیلومترمربع است که 7/2درصد از کل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 8.3

این واحد اراضی شامل واریزه های سنگریزه دار بخش انتهایی ملایم وپستی وبلندی کم است که خاک آن نیمه عمیق تاعمیق سنگریزه دار با بافت متوسط تاسبک است،پوشش گیاهی کم تامتوسط ودربعضی نقاط زراعت آبی وباغداری رایج است.به دلیل پستی وبلندی فرسایش خاک زیاد است و درنتیجه می بایست خاک آن حفاظت شده وزمین نیز تسطیح شود.این واحداراضی قابلیت کمی برای چرای فصلی واتفاقی ونیز برای زراعت واحداث باغ دارد. وسعت این واحد اراضی درحدود 19/312 کیلومترمربع است که41/0 درصد از کل مساحت اراضی استان را در بر می گیرد.

– واحداراضی 8.4

این واحداراضی شامل واریزه های سنگریزه دارحاصل ازفرسایش وانتقال گنبدهای نمکی وتشکیلات هرمزاست که خاک آن کم عمق تانیمه عمیق سنگریزه داربابافت سبک تامتوسط وشوری زیادتاخیلی زیاداست ومعمولا اطراف آبراهه ها شوره زده،اغلب بدون پوشش گیاهی خیلی کم وگیاهان مقاوم به شوری رشد دارد. برای حفاظت ازخاک این واحد می بایست باطرحهایی جلو انتقال شوری به اراضی مجاورتاحدامکان گرفته شود.درحال حاضر این واحد جزءاراضی بایر به حساب می آید ومساحت آن در حدود 36/732کیلومترمربع است 1 درصد ازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 8.5

این واحداراضی شامل واریزه های سنگریزه دارباشیب وپستی وبلندی کم وتعدادزیادی آبراهه های کم عمق موازی هم است که دربعضی قسمتها به وسیله شن پوشیده شده است. خاک آن عمیق سنگریزه داربابافت متوسط ودارای پوشش گیاهی ازنوع درختان ودرختچه های جنگلی که نسبتاًمتراکم ونیزپوشش گیاهان مرتعی کم است فرسایش درآن به صورت آبی وبادی بوده ودرحال حاضر قابلیت کمی برای چرای فصلی واتفاقی دارد و می تواند پس ازحفاظت خاک حفظ واحیاپوشش گیاهی به عنوان زیستگاه وحش ونیزباقابلیت کم برای چرای کنترل مورداستفاده قرارگیردوسعت این واحداراضی در حدود21/70کیلومترمربع است که 09/0 درصدازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحد اراضی9.1

شامل آبرفتهای بادبزنی شکل سنگریزه دارباشیب ملایم وپستی وبلندی کم،که دربعضی نقاط بستر سنگلاخی رودخانه رادربرمی گیرداست.خاک آن کم عمق تانیمه عمیق سنگریزه داربابافت سبک تا متوسط،پوشش گیاهی آن کم تامتوسط ودربعضی نقاط درختچه هایی به چشم می خورد.درحال حاضر به عنوان چراگاه فصلی مورداستفاده قرارمی گیردوازقابلیت کمی برخورداراست.وسعت این واحداراضی درحدود35/329کیلومترمربع است که 42/0 درصدازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 9.5

شامل آبرفتهای بادبزنی شکل سنگریزه دارباشیب ملایم وپستی کم تامتوسط است که تعدادزیادی آبرهه های کم عمق دارد.خاک این واحداراضی نیمه عمیق تاعمیق همراه بامقدار زیادی سنگریزه وبا شوری کم وبافت سبک تامتوسط است که دربعضی نقاط به وسیله شن گرفته شده است.پوشش گیاهی آن کم تامتوسط بادرختان جنگلی باتراکم نسبتا کم که البته دربعضی نقاط تراکم درختان نسبتا زیاد و دربعضی نقاط درسطوح کوچکی باغهایی احداث شده است.دراین واحداراضی فرسایش نسبتا زیادبوده وخطرهای سیلگیری آن راتهدیدمی کند.این واحدقابلیت کمی برای چرای تحت کنترل دارد . وسعت این واحداراضی درحدود 84/194 کیلومترمربع است که 3/0 درصدازکل مساحت اراضی استان را دربرمی گیرد.

– واحداراضی 1C

شامل تپه های مارنی وفلاتهاوواریزه های گچی وآهکی باپستی وبلندی کم وشیب ملایمی که دارای پوشش خاکی کم عمق تاعمیق مخلوط باگچ وواریزه ها وعمدتاً بدون پوشش گیاهی بسیارکم است. این واحد درحال حاضر قابلیت بسیارکمی دارد وجزء اراضی بایرمحسوب می شود.وسعت آن درحدود02/352 کیلومترمربع است که5/0 درصد ازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 2C

این واحداراضی شامل تپه هاوفلاتهاوتراسهای فوقانی باخاک خیلی کم عمق تانیمه عمیق وبافت متوسط، پوشش گیاهی آن کم وگاهی متوسط با زراعت وباغ دربعضی نقاط ونیز درختچه هایی با پراکندگی زیاددرآن به چشم می خورد.فرسایش آبی وبادی وپستی وبلندی ازعوامل محدودکننده دراین واحد محسوب می شود. به همین دلیل اراضی آن جزءاراضی بایر محسوب می شودوسعت این واحداراضی درحدود72/1641 کیلومترمربع است که 3/2درصدازکل مساحت اراضی استان رادربر می گیرد.

– واحداراضی 3C

شامل مجموعه تپه های مارنی ودشتهای سیلابی واراضی پست وشور باپوشش خاکی نیمه عمیق تا عمیق شورکه عموماً بدون پوشش گیاهی یاباپوشش بسیارکم است.به علت اینکه این واحداراضی با محدودیت شوری زیاد، خطر سیلگیری وپستی وبلندی مواجه است, جزء اراضی بایر محسوب می شود. وسعت این واحد اراضی درحدود64/352کیلومترمربع است که 5/0 درصدازکل مساحت اراضی استان را دربرمی گیرد.

– واحداراضی 4C

این واحدشامل تپه های متشکل ازموادمارنی ونیزدشتهای سیلابی باشیب ملایم وپستی وبلندی کم و بسترهای سیلابی کم عمق که دارای خاک عمیق بابافت متوسط تاسنگین وشوری وقلیائیت زیاد تاخیلی زیاد گاهی همراه باگچ وپوشش گیاهی کم وبسیارپراکنده وبعضی قسمتهاتجمع درختان جنگلی بخصوص درحاشیه آبراهه هااست.دراین واحداراضی نیزخطرسیلگیری وفرسایش آبی وبادی زیاداست وقابلیت کمی برای چرای فصلی دارد.وسعت این واحداراضی درحدود44/402 کیلومترمربع است که 56/0 درصدازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 5C

این واحدشامل تپه های متشکل از موادکنگلومرایی وآهکی ونیز واریزه های سنگریزه دارفوقانی باپستی وبلندی کم وشیب ملایم،خاک آن کم عمق تانیمه عمیق سنگریزه دارغیریکنواخت واغلب بابافت سبک و دارای پوشش گیاهی خیلی کم تاکم است.فرسایش آبی (خندقی) وپستی وبلندی ازعوامل محدودکننده محسوب می شودوقابلیت بسیارکمی برای چرای فصلی واتفاقی دارد. وسعت این واحداراضی درحدود 74/131 کیلومترمربع است که2/0 درصدازکل مساحت استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 6C

این واحداراضی شامل تپه هاوفلاتهاوواریزه های قدیمی متشکل ازموادمختلف باشیب وپستی وبلندی زیادباخاک کم عمق تاعمیق سنگریزه داروغیریکنواخت بابافت سبک تامتوسط،پوشش گیاهی نیز در این واحدکم است وقابلیت خیلی کمی برای چرای اتفاقی دارد. وسعت این واحد اراضی درحدود58/132 کیلومترمربع است که 21/0درصدازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 7C

این واحداراضی شامل فلاتهاوواریزه های سنگریزه دار قدیمی متشکل ازموادمختلف وباپستی وبلندی نسبتاًزیاد،دربعضی نقاط باتجمع گچ که خاک آن خیلی کم عمق تاعمیق سنگریزه دار است وعموماً بدون پوشش گیاهی یا باپوشش گیاهی کم وقابلیت خیلی کم برای چرای فصلی واتفاقی داردوتقریباًدر حال حاضر جزء اراضی بایر محسوب می شود. وسعت این واحداراضی درحدود77/303کیلومترمربع است که4/0 درصداز کل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 8C

این واحداراضی شامل فلاتها و واریزه های سنگریزه دارقدیمی ونیز قسمتهای انتهایی واریزه های سنگریزه دار وتجمع گچ دربعضی نقاط وشیب ملایم وپستی وبلندی کم وخاک نیمه عمیق تاعمیق سنگریزه دار،پوشش گیاهی کم تامتوسط وزراعت باغ درسطوح کوچک است. کمی عمق خاک و وجود سنگریزه ونیز پستی وبلندی ازعوامل محدودکننده این واحداست. درحال حاضر قابلیت کمی برای چرای فصلی واتفاقی ونیز زراعت واحداث باغ دارد.وسعت این واحددرحدود 16/125 کیلومتر مربع است که 1/0 درصداز کل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 9C

این واحداراضی شامل دشتهای سیلابی باشیب ملایم وپستی وبلندی کم وبسترهای کم عمق است که دارای خاک خیلی عمیق باشوری کم تازیادبابافت متوسط تاسنگین ونیزپوشش گیاهی کم وزراعت در بعضی قسمتها ونیز درحاشیه آبراهه هادرختان جنگلی مشاهده می شود.این واحدقابلیت خیلی کم برای زراعتهای باغ است. وسعت این واحداراضی درحدود 64/413 یلومترمربع است که6/0 درصدازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی 1X

این واحدشامل بسترپهن رودخانه های فصلی است که اغلب بدون خاک وشامل سنگ وسنگریزه، نوع پوشش گیاهی به صورت درخت ودرختچه درحاشیه رودخانه ودربعضی نقاط کشاورزی واحداث باغ در حاشیه رودخانه دیده می شود.امابه طورکلی،جزءاراضی بایر محسوب می شودوسعت این واحد اراضی درحدود94/545 کیلومترمربع است که 7/0 درصدازکل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

-واحداراضی 2X

این واحدشامل شنهای ساحلی اغلب تثبیت نشده که فاقدخاک است وبه دلیل حرکت شنهای روان درحال حاضرجزءاراضی بایر محسوب می شودمساحت این واحداراضی درحدود95/367 کیلومترمربع است عملیات عمرانی لازم برای این واحداراضی تثبیت شنهای روان است که 5/0 درصداز کل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.

– واحداراضی M

واحداراضی M،اراضی ماندای است که درحدود7/109 کیلومترمربع وسعت دارد که15/0درصداز کل مساحت اراضی استان رادربرمی گیرد.