تالاب هامون پوزک

نام انگلیسی:  Hamoon-e Pouzak wetland     نام فارسی :   تالاب هامون پوزک

هامون پوزک در موقعیت جغرافیایی N3125 E6117 در استان سیستان و بلوچستان و کشور افغانستان واقع است. هامون پوزک تالابی فصلی در مرز استان سیستان و بلوچستان و افغانستان است. مساحت کل این هامون حدود ۱۶۰۰ کیلومتر مربع می‌باشد که از این مساحت ۳۵۰ کیلومتر مربع داخل کشور ایران و بقیه متعلق به کشور افغانستان است. این تالاب بخشی از تالاب بزرگ هامون است که از 3 تالاب تشکیل شده است. این تالابها به هم متصل هستند و در مواقع تر سالی تشمیل تالاب بزرگ هامون را می دهند. دو هامون دیگر با نام های هامون صابری و هامون کوه خواجه یا سنگول در خاک ایران قرار دارند. هامون پوزک در واقع نقطه شروع هامون در کشور افغانستان است که پس از آبگیری کامل هامون صابری وسایر نقاط هامونرا پوشش می دهد . بخش وسیعی از هامون پوزک در کشور افغانستان استوبه جهت امتدادخشکی بصورت یک دماغه در نقطه ای از آن به هامون پوزک معروف گردیده است.هامون پوزک عمیق تر از سایر نقاط هامون ومرز آبی ایران وافغانستان نیز در همین هامون است. ارتفاع هامون پوزک از سطح دریا 475 متر است.

منابع تامین آب این تالاب رودخانه های خاشرود و  هلمند است که از سلسله جبال بابا ، پغمان و سیاه بند که در قسمت  مرکزی و شمال شرق اقغانستان قرار دارند سرچشمه می گیرند. پوشش گیاهی حاشیه تالاب گیاه نی و بعضی از گیاهان آب زی و بعضا در اطراف آن گیاهان کوتاه قد مناطق بیابانی از جمله گز قابل مشاهده است. حداکثر عمق تالاب در بیشترین حالت 4 متر است . این تالاب در فصل تابستان معمولا خشک می شود و در فصل زمستان و بهار با ذوب شدن برفهای ارتفاعات افغانستان مجددا پر آب می گردد. پس از ساخت سد کجکی در بالا دست رودخانه هلمند درسال 1340  و تغیر مسیر آب آن و عدم تخصیص حق آبه این تالاب از سوی اقغانستان این هامون در اکثر ماه های سال خشک شد. ماهیگیری، قطع گیاهان نی، تردد قایق های موتوری در تالاب و شکار پرندگان مهاجر از جمله تهدیدات زیست محیطی این تالاب است.

در هامون پوزک مناطقی همچون :خاجگیر ، سل یو، بریده  ، پوزک  سرلوف  ، شند ، در کشور افغانستانو منطقه محمودی ، تپه کنیز ، خرگوشی ، چونگ سرخ  ، و…. در کشور ایران است .روستاهای همجوار با این منطقه از هامون : نورمحمدخان ، پیران ، کانال  ، گلشاه ، قرقری ، دهمرده قرقری ،تخت عدالت (اربابی ) ، ملا دادی ، سراوانی ، گله بچه ، ملاعلی و گمشاد است.ساکنین این روستاها در هنگام پر آبی هامون از طریق صیدو صیادی ، ماهیگیری ، دامداری وحصیر بافیامرار معاش میکردند. طوایف اربابی ، صیادی ، بزی ، وسراوانیحداکثر جمعیت این منطقه را تشکیل میدهند . هامون پوزک هم در هنگام آبادانی با پوشش نیزارها و توتیهامحل مناسبی برای شکار وتفریحگاه مناسبی برای دوستداران طبیعت بشمار میرفت .  هامون،علاوه بر اثرات مثبت طبیعی، اقتصادی و اجتماعی، در دین زرتشت نیز تقدس خاصی دارد.