تنگه چاهکوه، قشم

نام فارسی:  تنگه چاهکوه نام انگلیسی: Chahkouh canyon

تنگه چاهکوه در موقعیت جغرافیایی N264057 E553216 در استان هرمزگان و شرق جزیره قشم واقع است. دره یا تنگه چاهکوه،در بخش شهاب از توابع شهرستان قشم،دره ای به عمق 100 متر، نمایشی از فرسایش سنگهای رسوبی است.  این دره در 70 کیلومتری شهر قشم و در کنار روستای چاهوی شرقی،در بخش غربی ساحل شمالی جزیزه قشم قرار دارد و یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری جزیزه قشم است. این دره شگفت انگیز،در دل کوه سنگی یکپارچه که به شکل ضربدر برش خورده قرار دارد . چاهکوه در ابتدا عریض و با دیواره های بلند در برابر دیدگان مخاطب ظاهر می شود،ولی به تدریج از عرض آن کاسته تا جایی که عبور از میان آن دشوار می شود،این درحالی است که ارتفاع دیواره ها همچنان زیاد است و به همین دلیل داخل دره نور کمی وجود دارد.

 دلیل نام گذاری چاهکوه،وجود جاده های است که در ابتدای دره حفر شده است ، چند چاه کم عمق و کانال هایی برای هدایت آب، از سوی اهالی روستای چاهو حفر شده و زیبایی این تنگه را دو چندان می کند. از آنجا که با توجه به گرم وخشک بودن منطقه، آب شیرین ذخیره شده ارزش بالایی دارد،این چاهها محل ذخیره آب باران است.این کانال ها و چاهها، قدمتی باستانی دارند و از زمان های دور برای تامین آب شیرین اهالی این بخش از جزیره مورد استفاده قرار داشته است.

این دره از چهارسو، چهارتنگه دارد که در جاهایی دیواره ها به هم می رسند و فاصله 2 دیواره از هم شاید به حدود نیم متر برسد. به نظر می رسد این دره و دره های مشابه اطراف آن مربوط به شکستگی های طاقدیس بزرگی باشند که بر ایجاد گنبد نمکی نمکدان هم نقش داشته است. جنس سنگ های چاهکو، از سنگ های رسوبی موسوم به سنگ های آهکی و مربوط به رشته کوه زاگرس می شوند که جزو یکی از 3 گروه سنگ های موجود در طبیعت (رسوبی، آذرین و دگرگونی) قرار می گیرد. در دیواره های دره چاهکو، فرسایش آبی و انحلال، شیارهای عمیق و طویل و انواع حفره های عدسی، قاشقی و کروی شکل را حفر کرده اند. وجود شیارها و خطوط فرسایش موازی و همچنین حفره و طاقچه بر بدنه عمود این دره و نیز وجود جوی های سنگی در کف دره، موجب شده تا تنگه چاهکو به اعجاب تبدیل شود. طرح ها و اشکالی که روی دیواره های این تنگه زیبا نقش بسته هر بیننده ای را تحت تأثیر قرار می دهد. اشکالی که خیال انگیز و رویاگونه اند و مانند آثار هنری ارزشمندی شده اند که به دست هنرمند توانایی به وجود آمده اند.

باد، آب باران و بارش های سیل آسا و شدید از مهم ترین دلایل وجود این حفره های زیاد در میان دیواره چاهکو است. سنگ های چاهکو دارای آهک یا بی کربنات کلسیم است که اسید آب باران دلیل حل شدن آنها و ایجاد شکاف ها و حفره های کوچکی در میان آنها شده و این حفره ها در طول چند میلیون سال بزرگ تر شده و تبدیل به دالانه های جالبی شده اند. در این میان، جاری شدن آب در زمان بارندگی، زیبایی این دره را دوچندان می کند.

ورودی دره شمالی جنوبی از سمت شمال عریض تر و کم شیب تر است و شکل کمابیش u مانندی را نشان می دهد. هرچه به سمت جنوب پیش می رویم دره کم عرض تر شده. شیب آن افزایش می یابد و در انتها به شکل V درآمده و صعب العبور می شود. این مشخصات نشان دهنده سیلابی بودن دره است. دیواره های دره شیارها و خطوط فرسایشی موازی متعددی را نشان می دهند که بعضاً این شیارها عمق بیشتری پیدا کرده و فرم های قاشقی یا قیفی را به خود می گیرند. جنس دیواره ها عمدتاً از ماسه سنگ آهکی سست بوده و به دلیل وجود میان لایه های مارن قرمز، سیلت و آهک شاهد انحلال و فرسایش های شدید در این بخش ها هستیم به گونه ای که در تمامی طول دیواره دره حفره ها متعدد کوچک و بزرگ نمایان هستند. به نظر می رسد چاه های کم عمق آب که مورد استفاده اهالی قرار می گیرد از سوی دست حفاری شده اند اما این حفاری در ادامه حفره های انحلالی عمیق صورت پذیرفته و درواقع کار طبیعت از سوی بشر تکمیل شده است. همچنین در طول دره اصلی و دره عمود بر آن کانال باریک جوی مانندی دیده می شود که ظاهراً برای هدایت و انتقال آب دره ها به داخل چاه حفر شده است. این تنگه به دلیل دارا بودن دیواره های عمودی نسبتاً مرتفع، وجود شیارها و خطوط فرسایش موازی و عمیق و همچنین انواع حفره های نیمه کروی و بیضوی از زیبایی ویژه ای برخوردار است.

تنگه چاهکوه یکی از جاذبه های ژئوپارک قشم است و تاکنون اقدام هایی در حد تایید سازمان یونسکو در این تنگه انجام شده است. ساخت جاده به طول ۴ کیلومتر، ساخت سرویس بهداشتی، نصب چند تابلو آموزشی و زیست محیطی، نصب سطل زباله، ساخت پارکینگ و دایر کردن کیوسک نگهبانی از جمله اقدام سازمان منطقه آزاد قشم دراین تنگه گردشگری به شمار می آید.