تنگ تیکاب، کازرون

نام فارسی:  تنگ تیکاب نام انگلیسی: Tikab canyon

رشته کوه زاگرس در محدوده استان فارس ، دارای پـدیده های ژئو مورفولوژیک منحصر به فـرد و زیبایی ، نـظیر تنگ ها ، غارها ، آبشارها و … می باشد . در بین این پدیده ها تنگ ها از جالب توجه ترین و پیچیده ترین پدیده های ژئومرفولوژیکی محسوب می شوند.تنگ تیکاب در دامنه کوه های شمالی کازرون  و یکی از جاذبه های ژئوتوریستی این شهرستان می باشد . این تنگه از نظر ژئومورفولوژی یک تنگه فرسایشی – تکتو نیکی می باشد . وجود چندین غار در تنگ و دامنه کوه های شمالی و روستای پلکانی دوان در این دامنه چشم انداز  زیبایی به منطقه داده است . از آن جهت که این روستا در منطقه کوهستانی واقع شده و زمین‌های آن در دامنه تپه‌ها و به صورت پلکانی بنا شده است  به ماسوله فارس معروف است.

موقعیت جغرافیایی وراه دسترسی
تنگ تیکاب در دامنه کوههای  شمالی  شهرستان کازرون در استان فارس واقع در مختصات جغرافیایی  N293811  و E514025 قرار دارد . از طریق جاده اصلی شیراز –کازرون قابل دسترسی می باشد  (تصویر 1).در قسمت شمالی شهرستان کازرون ،جاده فرعی در امتداد این کوه، تنگ را مستقیما به روستای دوان متصل می کند.

تاریخچه
پیرامون قدمت تاریخی این روستا (چه پیش از اسلام و به خصوص در زمان ساسانیان و چه پس از آن) مقالات زیادی ارائه شده‌است. وجود گورستان‌های متعدد، ته ستون‌ها، یک بنای احتمالاً ساسانی در داخل روستا، کتیبه هایی به خط کوفی و قلعه دختر این روستا جزء اسناد تاریخی آن محسوب می‌شوند. تقریباً در اکثر کتاب‌هایی که پیرامون جغرافیا و تاریخ کلی شهرستان  کازرون منتشر شده نامی از این روستا آمده‌است.

زمین شناسی منطقه
منطقه مورد مطالعه از نظر زمین شناسی در زاگرس چین خورده واقع شده و از سنگ های آهکی آسماری دوره های الیگوسن – میوسن تشکیل شده اند . غارها از پدیده¬های کارستی درونی تنگها می-باشند که اغلب به دلیل وجود استالاگتیت و استالاگمیت دارای مناظر زیبا هستند .عملکرد عوامل تکتو نیکی، فرسایش در این تنگ به دلیل وجود آبراهه های زیاد و درزه های زیادی که در بالای این تنگ قرار گرفته و با توجه به جنس آهکی بودن آن ، نفوذ آب در این سازند با گذشت زمان باعث پدید آمدن چندین غار کوچک در تنگ شده است.هم چنین در کناره های این تنگ چندین غار کوچک دیده می شود که همگی در اثر پدیده ی کارستی می باشد . (تصویر2)

در اثر گذشت زمان و با توجه به آهکی بودن جنس لایه ها این تنگ شگل گرفته است . پس می توان بیان کرد که این منطقه دارای ژئومورفولوژی تکتو نیکی و فرسایشی می باشد . در فصل بهار و زمستان به دلیل ریزش آب فراوان از سنگ های موجود در تنگ آن جا را به محیطی با صفا تبدیل کرده است . البته چندین سال است به کمک شهرداری شهر ، این مکان به پارک زیبایی تبدیل شده است ولی بیشتر افراد برای استفاده از هوای مطبوع در فصل بهار و زمستان به این پارک می آیند . هوای با لطافت این ناحیه در اثر وجود آبشار های کوچکی است که در فصول پرباران از این تنگه سرازیر می شود .
در ادامه این کوه شمالی و در امتداد این تنگ روستای باستانی بسیار زیبایی وجود دارد.
  

چون این روستا در منطقه ی کوهستانی واقع شده است بیشتر زمین های آن در دامنه ی کوه واقع شده وروستایی پلکانی شکل گرفته است. پدیده جالب زمین شناسی این منطقه گسل خوردگی های زیادی است که در این محل دیده می شود . واریزه های زیادی از دیواره گسل در پایین این کوه دیده می شود .
وجود این واریزه ها و آبرفت هایی که از شسته شدن مواد فرسایشی  به دامنه کوه آورده می شوند ، خاک قابل کشتی را برای کار کشاورزی مردما ن این روستا فراهم کرده است . به این دلیل مردم این روستا در پای این گسله ها باغات انگور زیادی ایجاد کرده اند و انگورستان های زیادی در این منطقه بوجود آمده است.

این روستا علاوه بر جاذبه های زمین شناسی و ژئومورفولوژی دارای قدمت باستانی و کهنی است به طوری که زیبایی آن مخصوصاً در فصل بهار به دلیل سر سبزی و پلکانی بودن شکل روستا به ماسوله فارس معروف شده است (تصاویر 5).
دسته بندی پدیده زمین شناسی تنگ تیکاب و روستای دوان
هر جاذبه گردشگری زمین شناسی بر اساس ارزش و اهمیت آن و همچنین میزان گیرایی برای جذب جهانگردان دارای رتبه ای می باشد.
درطبقه بندی براساس ارزش و گیرایی (نبوی، 1378)،تنگ تیکاب با توجه به اینکه برای گردشگران عادی نیز گیرایی دارد و همچنین برای اهداف آموزشی ارزش فراوانی دارد در گروه الگو وشناساگر قرار می گیرد، و در طبقه بندی (امری کاظمی، 1388) در گروه فرسایش زیر گروه پدیده های کارستی  واقع می شود.

تنگ تیکاب یکی از تنگ های زیبای شهرستان کازرون است که دارای ژئوموفولوژی تکتونیکی و فرسایشی است . این تنگ به همراه روستای نزدیک آن منطقه توریستی زیبایی از لحاظ زمین شناسی می باشد . غارهای کوچک در این محل پدیده های کارستی زیبایی را مشخص می کند . با توجه به گیرایی برای گردشگران عادی و دارا بودن ارزش آموزشی ،لزوم حفظ آن مشخص می شود.