راهداری در دوره صفویه با در نظر گرفتن مسائل فنی و معماری نسبت به استحکام جاده در مناطق سست کویری ازآگاهی خاصی به همراه تجربه برخوردار بوده است .
در طول جاده سنگ فرش در بخش های مشرف به آبراهه های باریک ، برای جلوگیری از نفـوذ آب و تخـریب جـاده طـرفین آن سکو سازی شده است . در جبهه شمالی جاده با
ایجاد آب گذرممتدجهت هدایت آب باران و سیلابها که از بخش شمالی سرازیر می گردد ، از دیگر اقداماتی بوده است که از تخریب و آب گرفتگی سطح جاده جلوگیری به عمل آورده اند . آب گذر ممتد شمالی جاده به گدارها و مسیل ها و سپس وارد رودخانه کویری می گردد .
دوپل مهم در مسیر جاده سنگ فرش عبارتند از پل سفیـد و پل سیـاه بر روی رودخانه شور( لات جمعه ) و پل سفید بر روی رودخانه گلو احداث گردیده بود . پل رودخانه سفید دارای هفت دهنه بوده و بخش های مانده از ان نشانگر عظمت و ساخت و ساز معماری کویری در آن زمان بوده است .
در بعضی از این طاق چشمه ها ی محلی برای اطراق کاروانیان منظور گردیده بود ، طاق چشمه ها و بخشهای مانده پل براثر مرور زمان و متروکه شدن جاده و عدم استفاده ، تخریب وویران شده است .
تا دو دهه پیش آبهای ناشی از سیلابهای بهاری از زیر بقایای دهانه های پل . پس از سالیان دراز جریان داشته است . برنمای داخلی پوش یکی از طاق چشمه ها آثار کاربندی آجری به چشم می خورد که تا پاکار قوس آن از گل و لای انباشته بود .
ساخت چنین جاده ها و پلهایی در دوره صفویه علاوه برمقاصد تجاری و نظامی ، به منظور آسایش و تردد کاروانیان در کوتاه ترین مسیر متعارف مورد توجه بوده است .
تا چندی پیش در کنار جاده سنگ فرش آثار خرابه های کاروانسراهای قدیمی به چشم می خورد . این بناها برای بارانداز و استراحت کاروانیان احداث گردیده بود . همچنین در مسیر این جاده میله های سنگی مرتفعی بنا شده بود که از آنها به عنوان راهنما استفاده می شد .
آسیب پذیری جاده سنگ فرش :
مهم ترین عامل تخریب جاده سنگ فرش ، اثر نمک برسطح جاده است . چون جاده سنگ فرش از وسط پلایا گذشته و دو طرف آن را اراضی فوق العاده شور احاطه نموده است . در فصول گرم و خشک سال باد نمکهای سطح پلایا راروی جاده انباشته می کند . این نمکها براثر رطوبت محیط و شبنم های شبانه حل شده و در بین سنگها نفوذ می نماید . به مرور زمان یونهای کلرور سدیم روی سنگها که اکثراً اهکی هستند اثر گذاشته و با فعل و انفعالات شیمیایی حالت خوردگی در سنگها ایجاد می کند . محلهای خوردگی مقدمه‌ای خواهند بود برای نفوذ آب ، یخ زدن آن و شکستن و خورده شدن سنگها و در نتیجه تخریب جاده .
به عنوان عامل دیگر در تخریب جاده باید ازحفاریهای غیر مجاز جویندگان آثار باستانی نام برد ، که در پی یافتن گنج بی رنج گنجینه های ملی کشور را تخریب و به یغما می برند.
عامل دیگر تخریب این جاده تاریخی ، واگذاری اراضی اطراف جاده به گروه های مشاع کشاورزی به ویژه در حواشی روستای رشمه تا دکل علی آباد است که موجب شده تا روستائیان با تخریب جاده بر مساحت اراضی زیر کشت بیفزایند و نابودی این اثر را تشدید نمایند .
استفاده فعلی از جاده سنگ فرش :
تا چند دهه اخیر ، قبل از اعلان مراتع سیاه کوه به عنوان منطقه حفاظت شده و امن (پارک ملی کویر ) دامداران و عشایر گرمسار ، گله های خود را از طریق این جاده به مراتع مذکور گسیل میداشتند .
این راه از جنوب گرمسار ، پس از عبور از روستای ساروزن بالا و پایین ، کهک یا سنرد و دکل علی آباد در جهت جنوب غرب به مجموعه تاریخی سیاه کوه منتهی میگردد .
درحال حاضر نیز تردد از این جاده تاریخی به صورت موردی انجام می گیرد و با توجه به مدیریت پارک ملی کویر و مجموعه تاریخی سیاه کوه توسط سازمانهای محیط زیست و میراث فرهنگی استان تهران و صدور مجوز بازدید از این مناطق توسط ادارات استان تهران ، ورود به منطقه از طریق جاده ورامین ، پیشوا ، امامزاده جعفر ، جاده شوسه کنار راه آهن و آبادیهای عسگر آباد و حصار گلی انجام می گیرد .
پیشنهادات :
با توجه به اهمیت جاده سنگ فرش به عنوان قطب جاذبه گردشگری که امکان دسترسی به مجموعه تاریخی سیاه کوه و پارک ملی را میسر می سازد پیشنهاداتی را به شرح زیر ارائه می گردد . امید است که مسئولین امر توجه ویژه بدان مبذول دارند .
1ـ ترمیم ، مرمت و بهسازی جاده روستایی از شهر گرمسار تا ابتدای جاده سنگ فرش و نصب علائم راهنمایی.
2ـ احداث جاده دسترسی به موازات جاده سنگ فرش به منظور سهولت تردد .
3ـ با توجه به عدم رویش گیاهان شورزی و شورپسند پیشنهاد میشود در دو طرف جاده به ویژه در جهت باد غالب ، باد شکنهای مصنوعی ایجاد تامانع از ورود نمک بر سطح جاده گردد.
4ـ احداث پل بر روی رودخانه های شور و به منظور سهولت در تردد.
5ـ ثبت جاده سنگ فرش در فهرست آثار ملی و تاریخی.
6ـ ایجاد کمپهای استقرار کویر نوردان با امکانات اولیه مانند تانک آب ، استراحتگاه و … در مسیر جاده سنگفرش.
به امید روزی که شاهد احیاء و رونق این شاهرگ حیاتی کویر باشیم .
