خانه آل یاسین، کاشان
خانه آل یاسین موقعیت: پشت مشهد، زیر محله گذر آقا بنای این خانه در اواسط قرن سیزدهم هجری قمری به دستور محمد شاه قاجار برای مرحوم سید پشت مشهدی یعنی محمد تقی حسینی کاشانی عالم و مرجع معروف اواسط قرن سیزدهم ساخته شده است. این بنا دارای بخشهای اصلی حوضخانه، تالار و اتاق های اطراف حیاط میباشد. هنر مقرنس، گچ بری، نقاشی و گره چینی در نهایت زیبایی در این خانه مشهود است. سطوح کاهگلی این بنا از ویژگی آن میباشد. از فضا های مهم معماری این خانه میتوان از سرداب های آن، شاه نشین، مهتابی، هشتی ورودی، ایوان تابستانی، سر پوشیده و بادگیر نام برد. تزئینات نما در ایوان تابستانی به صورت یزدی بندی ساخته شده است. این بنا در تاریخ 25/12/1379 با شماره 3250 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و چهار صفحه نقشهْ آن در میراث فرهنگی موجود است.
این خانه متعلق به مرحوم حاج سید محمد تقی پشت مشهدی است و بعدها به صورت موروثی در اختیار آقا نظام الدین مجتهد کاشانی(آل یاسین) قرار گرفت. سیستم مرکزی حوضخانه و حیاط خلوت در عین سادگی از ظرافت و لطافت خاصی برخوردار بوده و بسیار زیبا طراحی شده است.فضای خانه متشکل از یک بخش اصلی شامل حوضخانه، تالارها و اتاقهای پیرامون آن در جبهۀ شمالی و دو بخش قرینۀ یکدیگر در دو جبهۀ شرقی و غربی است. بنا از جهات شمال، شرق و جنوب چند ورودی دارد که جدارۀ مجاور سردر ورودی خانه در جبهۀ شمالی نماسازی شده است .
خانه از دو قمست کلی اندرونی و بیرونی تشکیل شده است. در کنار در ورودی خانه دو سکو وجود دارد که نام آن «شیخ نشین» یا «پیر نشین» است. پس از گذشتن از مدخل خانه که هشتی ورودی نام دارد به فضایی سر پوشیده با اتاقهایی در پیرامون و دو طبقه میرسیم که در وسط آن حوض آبی وجود دارد.کل این قسمت از ساختمان به بیرونی مشهور است. بیرونی خانه مخصوص مراجعات روزمره، پذیرایی از مهمان ها و اقامت مسافرین بوده است.قسمت اندرونی خانه دارای حیاطی بزرگ است که در دو طرف آن قسمت های زمستانی و تابستانی نشین وجود دارد. قسمت راست حیاط که آفتابگیر است، زمستانی نشین بنا بوده است. فضاهای این مکان، پوشیده است و دارای اتاقی است به نام کرسی خانه. سمت چپ حیاط، قسمت تابستانی نشین بنا است. فضاهای این قسمت بازتر بوده و دارای یک ایوان زیبا به نام شاه نشین است.
زیر شاه نشین سرداب اصلی خانه است.خانه دارای چندین سرداب میباشد. در گوشه سرداب اصلی پنجرههای مشبکی وجود دارد که به بادگیرهای خانه متصلاند. خانه آل یاسین تا سال 1365 مسکونی بود اما در سال 1370 توسط نسل چهارم به شهرداری کاشان فروخته شد. در سال 75 تا 76 این خانه بازسازی میشود و بعدها به محل معاونت عمرانی شهرداری کاشان تغییر کاربری مییابد.