دریاچه شهیون (سد دز)، دزفول

نام انگلیسی:  Shahyun Lake نام فارسی :  دریاچه شهیون (سد دز)

دریاچه شهیون یا دریاچه سد دز در موقعیت جغرافیایی N323800 E482746 در استان خوزستان واقع است. این دریاچه یکی از زیباترین دریاچه‌های ایران در شمال غربی دزفول و پشت دو کوه شاداب و تنگوان شکل گرفته و چهره زیبایی به منطقه شهیون بخشیده است. این دریاچه زمینه مساعدی جهت انجام ورزش‌های آبی از جمله قایقرانی، اسکی و شنا و … به وجود آورده است. وجود چند جزیره کوچک و بزرگ که روی آن‌ها انبوهی از درختان کُنار و بادام کوهی به چشم می‌خورد، جلوه خاصی به دریاچه داده است به گونه‌ای که جزیره بزرگ وسط دریاچه با مساحتی بالغ بر ۶۰ هزار مترمربع، چشم‌انداز زیبایی را به وجود آورده است. بر روی این جزیره درختان کنار، بادام کوهی، کلخنگ و بید و همچنین جانوران کوچکی همچون روباه و خرگوش در کنار پرندگان زیبایی مانند تیهو و کبک و پرندگان دریایی، حیات وحش بی‌نظیری را به وجود آورده است. این جزیره به دلیل موقعیت جغرافیایی خوب و مسطح بودن زمین آن، شرایط مناسبی را جهت احداث مراکز تفریحی و اقامتی و جذب گردشگران به منطقه فراهم آورده است. در این دریاچه انواع آبزیان پرورش داده می‌شوند به همین دلیل در فصولی از سال محل مناسبی برای صید ماهی می‌باشد.

برای رسیدن به این دریاچه باید از جاده شهیون تا رسیدن به جاده انحرافی دریاچه طی مسیر کرد. این جاده تا پای دریاچه به صورت آسفالته است در قسمتی مشخص از کنار دریاچه یک پارکینگ مناسب به همراه تعداد زیادی قایق برای گردشگران قرار داده شده است. با یک ساعت پیاده روی می توانید به منطقه بسیار زیبا و سرسبز و پوشیده از درختان نخل برسید. در این مکان چشمه ای قرار دارد که از بالای کوه سرازیر شده و در قسمت پایین نیز منظره بسیار زیبای دریاچه قرار دارد. در قسمتی از محوطه درختان نخلی وجود دارند که ۵۰سال پیش به زیر آب رفته و اکنون یکی دو سال است که دوباره سر از آب بیرون آورده اند.

وسعت دریاچه دز در شرایط پر آبی و کم آبی کمی متفاوت بوده و در حالت نهایی چیزی در حدود شش هزار هکتار است. عمق دریاچه نیز تا ۵۰ متر متغیر است. از عجایب دریاچه سد دز آن که در دریاچه ای که در استان گرمسیر خوزستان واقع است با نام قزل آلا(که یک ماهی سرد آبی است) برخورد می کنیم. قزل آلای رنگین کمان جزو ماهی های غیر بومی دریاچه دز است، که با توجه به تحمل بیشتر این نوع قزل آلا- در مقایسه با انواع دیگر این ماهی-نسبت به دمای محیط، چند سال پیش در دریاچه سد رها سازی شده و اکنون توانسته خود را با شرایط محیطی آن وفق دهد. ضمن آن که باید اشاره داشت؛ دریاچه دز بسیار بزرگ است و در نقاط مختلف آن، دمایی واحد و یکسان وجود ندارد، چرا که در برخی نقاط به دلیل ورود جریان های خنک فصلی از ارتفاعات منطقه یا جوشش چشمه های زیر زمینی از بستر دریاچه، دمای آب نسبت به محیط پیرامون تا حد قابل ملاحظه ای کاهش می یابد که همین می تواند محیط دلخواه و مناسبی را به عنوان زیستگاه ماهی قزل آلافراهم آورد.

منطقه شهیون از توابع شهرستان دزفول است که در ۱۵ کیلومتری شمال شهر دزفول قرار گرفته و مساحتی بالغ بر ۳۰۲ کیلومتر مربع را دارا می باشد. راه آسفالته دزفول-شهیون به مسافت تقریبی ۷۵ کیلومتر تا آخرین روستا یعنی آبیدسری کشیده شده و مسافت آن تا اولین روستا یعنی بیشه بزان ۳۴ کیلومتر می باشد. علاوه بر جاده اصلی کنونی جاده های فرعی آسفالته شده و شنی وجود دارد که روستاهای اطراف را به جاده اصلی متصل می کند.

نطقه شهیون از نظر زمین شناسی به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم می شود. قسمت جنوبی آن از انتهای گلال حیدری در جنوب شروع و تا قلعه شاداب (Shadab) و روستای بیشه بزان ادامه دارد. این قسمت از منطقه را کنگلومرای بختیاری که شامل قلوه سنگ های ریز و درشت با سیمانتاسیون شن و ماسه پوشیده شده است. سازند کنگلومرای بختیاری ویژگی رسوبات آبرفتی – کوهپایه‌ای حاصل از فرسایش ارتفاعات را دارد که بیشتر شامل کنگلومرا و ماسه‎سنگ‎آهکی است که گاهی به صورت هم‌شیب و گاهی دگرشیب بر روی سازندهای کهن‌تر نهشته شده است.از ویژگی های مهم این منطقه وجود دره های عمیق و دیدنی می¬باشد که مناظری بدیع از خلقت را نمایان می سازد. قسمت شمال منطقه را سازند آغاجاری تشکیل می دهد. جنس این سازند به طور متناوب شامل مارن های سرخ رنگ همراه با لایه های سیلتی و ماسه سنگ های ریز دانه است. سن این سازند میوسن بالایی تا پلیوسن است. این منطقه ادامه رشته کوه های زاگرس بوده که هرچه به مرکز منطقه نزدیک شویم تپه ماهورها، صخره ها و تخته سنگ های ماسه ای را تشکیل می دهد. این منطقه به دلیل وجود کوهپایه ها، دره های آبرفتی و چشمه هایی که در اغلب سال پربار اند، سرسبزی و زیبایی خیره کننده ای را در بیشتر فصول سال دارند. به علت نزدیکی این منطقه به کوه های زاگرس در شمال و جلگه گرم خوزستان در جنوب، گونه ی آب و هوایی متفاوتی در این منطقه به وجود آمده است. بادی که از جنوب شرق می وزد تابستان هوا راگرم و زمستان معتدل، و باد شمال غربی تابستان هوا را معتدل و زمستان سرد می نماید.