دق پترگان
نام انگلیسی : petergan Playa نام فارسی : دق پترگان
|
|
دق پترگان
دق پترگان با 5/212 کیلومتر مربع وسعت در طول جغرافیایی 60 درجه و 30 دقیقه الی 60 درجه و 56 دقیقه شرقی و در عرض 33 درجه و 10 دقیقه الی 33 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی و در شرق زیرکوه در منطقه مرزی واقع شده و از قاین 135 کیلومتری فاصله دارد. ارتفاع این دق 610 متر از سطح آبهای آزاد می باشد.
این دق از دو قسمت وسیع که در ایرن قرار دارد و ناحیه باریکی در قسمت شمال که در جهت شمال شرقی در افغانستان امتداد می یابد. عرض این دق 30 کیلومتر و طول آن با احتساب قسمت واقع در افغانستان 50 کیلومتر می باشد. عرصه این کویر پوشیده از خاکهای رسی سله بسته است. حوزه خیس تنها در قسمت جنوب غربی آن در نزدیکی چشمه بید مشاهده می شود.
در زیر به رودخانه هایی که به دق پترگان میریزند اشاره می شود : رودافین در بخش زهان بصورت فصلی جریان داشته ریزابه بمرود بوده و به دق پترگان می رید طولش 60 کیلومتر ارتفاع سرچشمه 2100 متر و ارتفاع ریزشگاه حدود 1000 متر شیب متوسط 8/1 درصد مسیر کلی نخست شمالی سپس شال شرقی می باشد. رودخانه افین از ارتفاعات دو گرد و شیرکاب سرچشمه گرفته و رو به شمال از روستاهای شیرگ، سارجین، کلاته مزار، بایمرغ باغستان زهان، زهان، پایهان، و فتح اباد می گذرد و پس از آمیختن با ریزابه بزرگی که از دره شرقی کمرکوه بسوی روستای افین روان می گردد. و پس از مخلوط شدن با رودخانه های علی اباد، مولید و بشیران به درون سدحاجی آباد ریخته و سرریزان بنام رودخانه بمرود بسوی دق پترگان جریان می یابد. رود بشیران در بخش زهان بطور فصلی جریان داشته ریزابه رود افین است که به دق پترگان می ریزد طولش 30 کیلومتر ارتفاع سرچشمه 1700 متر ارتفاع ریزشگاه 950 متر و شیب متوسط 5/2 درصد مسیر کلی آن شمال شرق بوده و سرچشمه آن دامنه شرقی کوه اردکول است. رود شور زهان در بخش زهان جاری بوده ریزابه رود افین و حوضه آبریز آن دق پترگان است. طولش 20 کیلومتر ارتفاع سرچشمه 1900 متر ارتفاع ریزشگاه 1400 متر و شیب متوسط 5/2 درصد است. مسیر کلی شمال شرقی و سرچشمه آن دامنه جنوبی کوه منوری می باشد. رود شوشک در بخش زیرکوه جاری بوده ریزابه رود آهنگران و حوضه آبریز آن دق پترگان با طول 9 کیلومتر ارتفاع سرچشمه 1800 متر ارافع ریزگشاه 1480 متر و شیب متوسط 6/3 درصد است. مسیر کلی آن شمال باختری بوده و سرچشمه آن دامنه کوه آهنگران است. د رطول مسیر از روستای معین اباد عبور می کند. کال بمرود در واقع دنباله رودخانه افین می باشد که باگذشتن از روستای بمرود به این نام مبدل می گردد. این رود در بخش زیرکوه جاری بوده ریزابه کال شاهرخت حوضه آبریزان دق پترگان است. کال شاهرخت دربخش زیرکوه جریان دارد. حوضه آبریزان دق پترگان می باشد. طولش 50 کیلومتر ارتفاع سرچشمه 850 متر ارتفاع ریزشگاه حدود640 متر شیب متوسط 4/0 درصد و مسیر کلی آن جنوب شرقی است کال شاهرخت از تلاقی رودخانه بشیران ورود محمداباد تشکیل شده و پس از آمیختن با کال بمرود از روستای پرویز آباد عبور نموده و سرانجام به دق پترگان می ریزد. رود گزخت در بخش زیرکوه جاری بوده طولش 35 کیلومتر ارتفاع سرچشمه 1300 متر ارتفاع ریزشگاه 640 متر شیب متوسط 9/1 درصد و مسیر کلی شمال خاوری است. سرچشمه آن دامنه شرقی کوه سه پستان بوده و حوضه آبریزآن دق پترگان می باشد. رود تجنود از کوههای آهنگران با تجمیع چشمه سارهای کارستی سرچشمه گرفته در سر شاخه ها دارای جریان اب دایم می باشد. کیفیت آبش بسیار عالیست. این رودخانه پس از عبور از کنار روستای تجنود وطی 2/13 کیلومتر وارد دشت شاهرخت گردیده و مازاد سیلاب آن به دق پترگان می ریزد. پایین ترین نقطه حوضه این رودخانه در محل اتصال به گزرود 700 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. شیب کلی رودخانه 2/6% می باشد. ابده پایه رود حدود 60 لیتر در ثانیه و روان آب سالیانه آن حدود 2 میلیون مترمکعب به دق پترگان می ریزد. با احداث سدبر بستر آن می توان از دریاچه آبگیر آن به عنوان یک کانون پرورش ماهی و از آب سرریز آن به عنوان زراعت و دامداری صنعتی استفاده نمود. رودخانه آهنگران در بخش زیرکوه جریان داشته طولش 60 کیلومتر ارافع سرچشمه 1850 متر ریزگشاه حدود 640متر با شیب متوسط 2 درصد است. در طول مسیر روستاهای گمنج، سورند و دزگ را سیراب می کند سرشاخه های فعی این رود از کوههای کازکان، کوه سفید، دو شاخ، چشمه سبز و عرب گریز سرچشمه گرفته ورودهای شوشک، گمنج، دزک و کازکان را تشکیل داده و همگی درجنوب غربی آهنگران با هم یکی شده و سرانجام مازاد سیلاب آن به دق پترگان می ریزد. سرشاخه های اصلی این رودخانه تا آهنگران دارای آب دائم بوده و دبی آن به سی لیتر در ثانیه می رسد و کیفیت آب آن خوب است. رود ملوید در بخش زهان از نوع فصلی ریزابه رود افین در حوضه دق پترگان با طول 30 کیلومتر و ارتفاع سرچشمه 3200 متر ارتفاع ریزشگاه 1100 متر با شیب متوسط 7/3 درصد سرچشمه آن دامنه شمالی کوه گریانه می باشد.
رد پای حیوانات بزرگ جثه ما قبل تاریخ یکی دیگر از دیدنی های طبیعی و علمی منطقه است. |
نظرات بسته شده است.