راسو (قاقم)

نام علمی : Mustela nivalis نام انگلیسی:  Least Weasel   نام فارسی: راسو (قاقم)

 (ترکی: داش سی چانی، موشول، عرب دوشان) (کردی: تانجی موش، تازی موش، دلی)
(لری: تُل تازی) (مازندرانی: گرزه بانو، عروسک، گنجه سرخوسه، لسک)

مشخصات:  کوچک‌ترین گونه از راسته گوشت‌خواران در دنیا است. گاهی با موش‌ها اشتباه می‌شود. این حیوان بدنی دراز و باریک و گوش‌های کوچک و گرد و دمی کوتاه دارد. موهای پشت به رنگ قهوه‌ای و پایین بدن، سفید است. خط حدفاصل رنگ پشت و پایین بدن کاملاً مشخص است. در فصل زمستان و به خصوص در مناطق کوهستانی، مانند البرز و مناطق سردسیر آذربایجان موهای پشت کم رنگ‌تر و گاهی کاملاً سفید می‌شوند. ولی تعدادی موی سیاه در انتهای دم مشاهده می‌شود.
اندازه‌ها: طول سرو تنه ۱۱۴ تا ۲۶۰ میلی‌متر، دم ۱۷ تا ۷۸ میلی‌متر، پا ۲۵ تا ۳۰ میلی‌متر، وزن ۲۵ تا ۲۵۰ گرم. وزن نرها حدود یک چهارم بیشتر از ماده‌ها است.
زیستگاه: مناطق جنگلی، مناطق کوهستانی، اراضی کشاورزی، ساختمان‌های روستایی. برخی از روستانشینان منطقه تنکابن بر این باورند که این حیوان در مناطقی که گنج وجود دارد زندگی می‌کنند، به همین دلیل او را گنجه سرخوسه می‌نامند.
پراکندگی: از شمال خراسان تا آذربایجان، کردستان، کرمانشاه، لرستان، شمال خوزستان.
پراکنش جهانی: آمریکا، اروپا، آفریقا و آسیا.

عادات: هم روز و هم شب فعال است. به صورت انفرادی زندگی می‌کند و از قلمرو خود دفاع می‌نماید. در سوراخ حیواناتی نظیر موش ساکن می‌شود یا در زیرزمین، شکاف سنگ‌ها، و سوراخ درختان لانه می‌سازد. حیوانی بسیار کنجکاو، جسور و سریع است. به خوبی شنا می‌کند، از درخت بالا می‌رود، ارتفاع و طول یک متر را می‌پرد. حس بینایی‌اش قوی است. معمولاً طمعه را از طریق دیدن، بوییدن، یا شنیدن صدا تشخیص می‌دهد. در موقع احساس خطر بوی تندی از غده‌های انتهای دم می‌پراکند. راسو خیلی زود با انسان مأنوس می‌شود. در منطقه چالدران ماکو هنگام وارسی تله‌ها و اندازه‌گیری جوندگان کوچک یک راسو با احتیاط نزدیک می‌شد و موش‌ها را از دست من می‌ربود و پس از بردن آن به لانه‌اش بار دیگر مراجعت می‌کرد.
 

غذا: راسوها غالباً در میان پوشش گیاهی انبوه یا کپه‌های سنگ اقدام به شکار حیواناتی نظیر موش، ول، هامستر، خرگوش، پرندگان و تخم آنها، خزندگان از قبیل مار و حشرات می‌کنند. با جثه کوچکی که دارد، می‌ تواند وارد لانه حیوانات زیرزمینی مانند موش شده آنها را تعقیب و شکار کند. معمولاً با گاز گرفتن پشت سر، به سرعت طعمه خود را می‌کشند. گاهی نیز به مرغ و خروس حمله می‌کنند. بعد از شکار معمولاً طعمه را به محل مناسبی می‌برند و دوباره برای شکار به محل قبلی بر می‌گردد. گاهی نیز برای گرفتن پرندگان یا خوردن تخم آنها به بالای درخت می‌رود. در پناهگاه حیات وحش دشت ناز ساری یک راسو در حالی که موشی را که کمی از خودش کوچک‌تر بود شکار کرده و به لانه‌اش حمل می‌کرد مشاهده شد.
 

تولید مثل: جفت‌گیری در تمام ماه‌های گرم سال انجام می‌گیرد. مدت نزدیکی کوتاه است و چندین بار تکرار می‌شود. در حین جفت‌گیری، نر پشت گردن ماده را با دندان می‌گیرد و او را با دست‌ها نگه می‌دارد. مدت آبستنی حدود ۳۵ روز است و سه تا ۱۰ بچه می‌زاید. تعداد دفعات زایمان دو بار در سال است (تأخیر رشد سلول تخم در این حیوان وجود ندارد). بچه‌ها در سه هفتگی چشم باز می‌کنند. تا سه ماهگی وابسته به مادر هستند و در یک سالگی بالغ می‌شوند. در حالت وحشی عمر کمی دارند ولی در اسارت تا ۱۰ سال زندگی می‌کنند.
 

وضعیت فعلی: تاکنون مطالعاتی در مورد ضعیت این گونه صورت نگرفته است. مشاهده تعدادی از آن در مناطق مختلف کشور، نشانه بقا این حیوان در شرایط موجود است.