رانندگی در شرایط مختلف، تکنیک های خاص خود را می طلبد . یکی از سخت ترین شرایط رانندگی ، کنترل و هدایت اتومبیل در گل و لای و سطوح لغزنده است . چون در چنین شرایطی با یک حرکت غیر اصولی ، ترمز اضافی ، بازی بی مورد با گاز که موجب هرزگردی لاستیک ها می شود ، انتخاب مسیر اشتباه برای ورود و خروج ها و… ، شما اتومبیلتان را در گل ولای فرو برده و شرایط را دشوار می سازید. همیشه به خاطر داشته باشید در گل و لای فشار باد لاستیک بین ۲۰ تا ۲۵ باشد و از لاستیک هایی با خاصیت تمیز شوندگی و همچنین آجهایی با فاصله زیاد و خشن استفاده کنید تا شیارهای آن به راحتی از گل و لای پر نشود.حال به شرایط و حالاتی که ممکن است در گل و لای با آن برخورد کنید می پردازیم .
سربالایی در گل و لای
شما ممکن است در مسیر خارج از راه به یک جاده سربالایی با شیب مثلا ۳۰درجه که سطح آن لغزنده و انباشته از گل و لای است برخورد کنید ؛ در چنین شرایطی با در نظر گرفتن زاویه شیب و همچنین طول مسافت ، از ابتدای شیب فاصله گرفته و خودرو را در حالت دو دیفرانسیل قـــرار دهید، دنده سبک (۳یا ۴) انتخاب کرده و دنده کمک تان را در حالت سنگین قرار دهید، چرا که اگر در چنین شرایطی از دنده سنگین(۱ یا۲) استفاده کنید ، به سرعت لازم پیش از شیب دست نخواهید یافت و اتومبیل تان در میانه راه از ادامه حرکت باز خواهد مانده و چرخها شروع به هرزگردی می کنند . با دنده ۳یا ۴ و کمک سنگین می توان به سرعت تقریبی ۳۰ تا ۵۰ کیلومتر دست یافت و این سرعت برای اتمام مسیر کافی به نظر می رسد .
در طول مسیر به علت لغزنده بودن سطح ، از بازی با پدال گاز خودداری کرده و همچنین در هیچ شرایطی اقدام به تعویض دنده نکنید چون باعث تغییر در انتقال قدرت به لاستیک ها و وارد شدن شوک به آنها می شود و اتومبیل از ادامه مسیر باز خواهد ماند . در طول راه در صورت مشاهده هرزگردی لاستیک ها و عدم کشش موتور، البته در مسیر مستقیم حرکت فرمان به طرفین تا حدودی برای حل این مشکل به شما کمک می کند .
در صورتی که اتومبیل از حرکت باز ایستاد هرگز ترمز نکنید، زیرا ترمز کردن در چنین شرایطی دقیقاجواب عکس به شماخواهد داد. در زمانی که ماشین دیگر قادر به ادامه مسیر نبود و ثابت ماند ، قبل از سرخوردن به سمت پایین ، دنده را در حالت عقب قرار داده و ترمز نکنید ؛ ماشین با حداقل سرعت به سمت پایین حرکت می کند و منحرف نخواهد شد .
در مسیر برگشت هرگز از ترمز استفاده نکنید چرا که تعادل شما به هم خورده و به صورت مورب پایین خواهید آمد .با این کار خطر برخورد با موانع کناری راه و حتی واژگونی، شما را تهدید خواهد کرد. حفظ خونسردی در مواقع اضطراری، اصلی ترین و ضروری ترین نکته در آفرود و رانندگی در خارج از راه است .اگر شما نتوانید بر خود مسلط شوید طبیعتا قادر به گرفتن تصمیم صحیح و عمل به آن در چنین مواقعی نخواهید بود.
سرازیری در گل و لای
فرض کنید بعد از بالا آمدن از یک سراشیبی قصد دارید از همان مسیر پایین بیایید . در چنین شرایطی مسیر مستقیم را انتخاب کرده، هم دنده کمک و هم دنده را در حالت سنگین قرار دهید . یعنی دنده کمک در حالت سنگین و دنده در حالت ۱٫ در این حالت گیربکس به اتومبیل شما اجازه سرعت گرفتن در سرازیری را نمی دهد وسرعتتان را در حدود ۷ تا ۱۲ کیلومتر حفظ می کند .
این موقعیت دقیقا عکس حالتی است که اتومبیل تان از پس سربالایی برنیامده و شما می خواهید با دنده عقب برگردید. از ترمز استفاده نکنید و اجازه دهید تنظیم سرعتتان از طریق گیربگس انجام پذیرد، چون علاوه بر سر خوردن، کنترل اتومبیل از دستتان خارج خواهد شد و فرمان خودرو کارایی خود را از دست می دهدو شما کنترلی روی آن نخواهید داشت. همانند عبور از سربالایی ترمز نکرد ه ،خونسردیتان را حفظ و به ماشینتان اعتماد کنید .
در SUV های جدید ، سیستم های الکترونیکی بدون اینکه رانندگان نیاز به مهارت خاصی داشته باشند ، از اضافه شدن سرعت در سرازیری و همچنین هرزگردی لاستیک ها در سربالایی جلوگیری کرده و رانندگی در خارج راه را برای راننده آسان می کند. در چنین سیستم هایی چه در سربالایی و چه در سرازیری و مسیر لغزنده و گل آلود، گیربکس این اتومبیل ها که از نوع الکترونیکی هستند با تقسیم قدرت با توجه به نوع مسیر، از هرگونه هرزگردی و قدرت اضافی جلوگیری کرده و به شما اجازه سرعت گرفتن در سرازیری را نمی دهد . چرخش چرخها با سرعت یکسان بوده و قفل دیفرانسیلها به صورت الکترونیکی عمل می کند و اجازه هرزگردی به چرخی که از زمین بلند شده یا اصطکاک کمی دارد را نمی دهد .
مسیر مستقیم انباشته از گل و لای
ممکن است در مسیرهای خارج از راه به گذرگاهی برسید که بدون شیب ولی انباشته از گل و لای بوده و صعب العبور به نظر بیاید . باید مسیر را تقسیم بندی کرده و قبل از ورود به مسیری که قبلا توسط اتومبیل طی شده است ، به خوبی از عمق گل و لای آن آگاه شوید . در چنین شرایطی اگر بدون توجه به عمق و نوع گل و لای وارد مسیر شوید ، امکان توقف شما وجود دارد . در مسیر های گلی وجود وینچ د ر اتومبیل امری ضروری است . در یک تیم که از۵ اتومبیل تشکیل شده است حداقل ۲ماشین باید مجهز به وینچ باشند .
ماشین های وینچ دار باید اولین و آخرین ماشین هایی باشند که عبور می کنند تا بتوانند بعد از عبور از مسیر به اتومبیلهای دیگر کمک کنند . اگر به مسیری برخورد کردید که قبلا توسط ماشین طی شده و جای لاستیک در آن وجود دارد ، با توجه به عمق ، رد لاستیک ها را دنبال کرده و با حفظ سرعت ، از آن عبور کنید . در صورت عمیق بودن بیش از اندازه راهی که لاستیک های قبلی درست کرده اند ، راه جدیدی را که قابل عبورتر است ، انتخاب کنید .
نوع لاستیک در چنین شرایطی بی اغراق تعیین کننده ترین بخش اتومبیل خواهد بود . چون لاستیک های مخصوص گل و لای ( که در بخشهای بعدی به آن خواهیم پرداخت.) برای چنین شرایطی طراحی شده و به علت وجود عاج ها و شیارهایی با عمق و فاصله ی زیاد ، باعث می شود که لاستیک به سختی از گل و لای پر شود ؛ تا در شرایط خاص شما قادر به ادامه مسیر باشید .
قبل از وارد شدن به مسیر جدید باید از وجود سنگ های بزرگ و یا شکاف های عمیق در آن مطلع شوید . در این مواقع کمک سنگین ولی دنده باید سبک باشد . اگر دنده در حالت سنگین قرار بگیرد، فشار زیادی به زمین وارد می شود و ممکن است از حرکت باز بمانید. بازی با فرمان و حرکت آن به چپ و راست بی تاثیر نخواهد بود . در شرایطی که ماشینتان از حرکت باز ایستاد و لاستیک ها شروع به هرزگردی کردند ، با اضافه کردن گاز و فشار به پیشرانه خودرویتان ، شرایط را سخت تر نکنید .
اگر در مسیر مستقیم هستید سریع اقدام به بازگشت کرده و سعی کنید به ابتدای راه بازگردید . به کمک افراد گروه ، داخل شیارها را باسنگ پر کنید تا از عمق آن کاسته شود ؛ همچنین می توانید از خاک کنار شیار استفاده کنید تا از عمق مسیر بکاهید .
معمولا در شرایطی که مسیر بسیار سخت و دشوار باشد ، اولین ماشین وینچ دار که از مسیر عبور کرده است را به وسیله تسمه به اتومبیل در حال عبور متصل می کنند تا اگر در میانه راه از حرکت باز ماند ، به وسیله وینچ بالا کشیده شود .
در مسیرهای جنگلی که راه آن باریک و کم عرض است و احتمال سر خوردن وجود دارد ، اتصال بین اتومبیل ها یکی از راه های نجات از این شرایط است . یعنی باید در تیم شما تمام خودروها به هم اتصال داشته و با یک سرعت حرکت کنند و اگر خودرویی منحرف و به سمت پایین کشیده شد ، به وسیله اتومبیل های دیگر از خطر سقوط در امان بماند .
این شگرد که از ابداعات مسابقات CAMEL TROPHY در سالهای قبل است و تیم ها در هنگام عبور از پرتگاه ها ، از آن استفاده می کردند . در مسیر های گل آلود اگر سرعتتان کمی بیشتر از حد باشد ، فرمان ماشین عمل نخواهد کرد ؛در چنین شرایطی از تغییر مسیر ناگهانی خودداری کرده و با سرعت یکسان و بدون کم و زیاد کردن فشار پدال گاز و همچنین عدم بازی اضافی با فرمان ، مسیر را به پایان برسانید .
عبور از مسیرهای باز با شیب ملایم
هرگز گول ظاهر آرام مسیرهایی مانند دامنه کوه ها و دشتهایی باز که محدودیت حرکتی در آن ها وجود ندارد و دارای شیب ملایم است را نخورید ؛ چون در چنین شرایطی که شماخیالتان از بابت برخورد با موانع راحت است ، خطرناک ترین حالت ممکن بوجود می آید ، چرا که در این حالت سرعتتان افزایش یافته و تمرکزتان به رانندگی کم می شود . هرگز برای صعود ویا پایین آمدن از دامنه کوه ها و دشت هایی که در فصول بازندگی لغزنده هستند ، به صورت اریب وارد و خارج نشوید ، زیرا این کار باعث می شود با هرزگردی لاستیک ها و حرکت جانبی ، قدرت ماشین هدر رفته در پایین آمدن کنترلتان را از دست بدهید که در این حالت احتمال واژگونی وجود دارد. همیشه مسیر مستقیم را انتخاب کنید و با در نظر گرفتن شیب و لغزندگی راه ، سرعتتان را تنظیم کرده و حالت گیربکس مناسب و نیمه سنگین انتخاب کنید و راه را به پایان برسانید .
عبور از شکافها و ناهمواریها
همیشه در مسیرهای خارج از راه یا همان آفرود ، با شکافهایی برخورد خواهید کرد که توسط فرسایش آب در وسط مسیر بوجود آمده و راه را برای شما سخت می کند . در مسیرهای گل آلود ، این شکاف ها غیر قابل عبورتر از شکافهایی هستند که در مناطق خشک وجود دارند ، زیرا در هنگام عبور ، ماشین شما با عدم اصطکاک کافی برای گذشتن از آن روبروست .
برای عبور صحیح و بدون دردسر از این گونه شکاف ها و شکستگی ها ، هیچ گاه نباید هر ۲ چرخ را همزمان درون حفره بیندازید. چراکه باعث می شود ۲ چرخ ماشین شما از کار افتاده و ۲ چرخ دیگر، قدرت عبور نداشته باشند . همیشه باید به صورت اریب با زاویه ای حدود ۳۰ تا ۴۵ درجه ، لاستیک ها را درون شکاف انداخته و بدون معطلی با اضافه کردن گاز و همچنین با استفاده از کمک و دنده سنگین از شکاف عبور کنید . در میانه راه هرگز با پدال گاز بازی نکنید ، زیرا این کار باعث ایجاد هرزگردی در لاستیک ها می شود . زاویه ورود به شکاف نباید بیشتر از حد باشد، چرا که در این صورت لاستیکتان به صورت عرضی در شکاف افتاده و کار برایتان بسیار مشکل خواهد شد . برای عبور از بعضی شکاف ها و برخی از شکستگی ها، وسیله ای به نام وافل برد(Waffle Board)وجود دارد که به عنوان پلی موقت عمل کرده و شما را از مـهلکه مــی رهـاند. این پل های موقت از جنس کامپوزیت و به صورت مشبک و دقیق ساخته شده که با وجود سختی جنس آن از سبکی و استحکام بالایی برخوردار است.
