ریگ میش مست

نام انگلیسی :  Mish Mast dunes     نام فارسی :  ریگ میش مست

ریگ میش مست در موقعیت جغرافیایی N3448 E5244 در استان سمنان واقع است. ریگ میش مست (به چاه میش مست هم شناخته می شود) در جنوب غربی استان سمنان و در شمال غربی منطقه تحت حفاظت پارک ملی کویر واقع شده است. این منطقه از شمال به باتلاقهای رودخانه ورگی و کوه گوگرد، از جنوب به ارتفاعات نخجیر، از شرق به پلایای کویر مرکزی و اختصاصا شمال غربی ریگ جن و از شرق به باتلاقهای نمکی حد فاصل سیاه کوه (دشت سیاه کوه) محدود است. به دلیل وجود زمینهای رسی مرطوب و باتلاقی این منطقه باوجود نزدیکی به مراکز تمدن از جمله شهرستان های گرمسار و ورامین بسیار بکر و ناشناخته باقی مانده است. ریگزار از نظر موقعیت جغرافیایی نزدیکترین ماسه زار به تهران را تشکیل داده است. دسترسی به این منطقه به دلیل وجود سرزمینهای مرطوب رسی در شمال، شرق و غرب با دشواری و در فصول مشخصی از سال مقدور است.

ریگزار گستره ای مدور مانند به قطر 10 کیلومتر را داراست. ارتفاعات تل ماسه ها به ندرت از 30 متر تجاوز می کند و با حرکت به سمت شمال بر این ارتفاع افزوده می شود. جهت خط الراس ماسه ها شمالی جنوبی و تا حدودی متمایل به سمت شمال شرق است. وجود رطوبت نسبی بالا در این منطقه به دلیل وجود باتلاقهای نمکی دایمی در شمال و همچنین وجود ارتفاعات نخجیر در جنوب که تامین کننده ذرات تشکیل دهنده این ریگزار است از عمده دلایل تشکیل آن در این منطقه است. ارتفاع ریگزار در مناطق شمالی و مجاورت زمینهای پف کرده کویری در حدود 750 متر است که با حرکت به سمت جنوب این ارتفاع تا 850 در مجاورت دامنه های ارتفاعات نخجیر افزایش می یابد.

وجه تسمیه

میش مست از طوایف عرب زبان حاشیه تهران و دشت مسیله بوده اند که در گذشته در منطقه دشت مسیله و جنوب ورامین به دامداری مشغول بوده اند. در پی فتوحات اسلامی ، سیل مهاجران عرب به داخل ایران سرازیر شده از خوزستان تا خراسان ساکن شدند. در بین این جویندگان مجال زندگی، کسانی هم وجود داشتند که به سبب انتساب به شیعه یا خوارج، نمی توانستند یا نمی خواستند در شام یا عراق بمانند. آنان در این کوچها به تدریج ملک و ضیاع به دست آوردند. در این مهاجرت ها اوضاع جغرافیایی حدود مناطق بیابانی همچون دشت مسیله و پارک ملی کویر کنونی بیشتر از سایر نقاط با طرز معیشت اعراب موافق بود. مرد عرب به کمک شتر خویش به خوبی می توانست در صحراهای این مناطق حرکت و نقل مکان کند. در صورتی که عبور از رودخانه ها و صعود از نقاط کوهستانی دیگر مناطق ایران برایش آسان نبود.  از این رو به نواحی کویری و بیابانی علاقه بیشتری نشان دادند.

آب و هوا

میش مست دارای زمستانهای معتدل و تابستانهای گرم است. درجه حرارت منطقه بین حداقل 5- درجه و حداکثر 50 درجه سانتیگراد در نوسان است. متوسط بارندگی در این منطقه حدود 70 میلی متر بوده که در سالهای مختلف از 50 میلی متر تا 300 میلی متر متغییر است. فصل بارندگی از آبان ماه تا اردیبهشت بوده و در دو ماه سال یعنی دی و بهمن ماه گاهی اوقات بارش بصورت برف است.

پوشش گیاهی

گیاهان مهم این منطقه عبارتند از: تاغ، سبط، انواع شورها ، اشنان ، قیچ ، درمنه ، گون ، کاروانکش ، خارشتر، اسپند ، جارو ، شیرخشت ، بادام وحشی ، اسکنبیل و … در مقایسه با سیار ریگزارهای ایران منطقه دارای پوشش گیاهی بسیار ضعیف است.

حیات وحش

پستانداران:

به ترتیب فراوانی عبارتند از خرگوش، روباه شنی، کاراکال، گربه شنی، گربه وحشی، یوزپلنگ  آسیایی که نادرترین گونه و سمبل حیات وحش کشور می باشد.

پرندگان:

از پرندگان بومی منطقه می توان کبک ، تیهو ، باقرقره ، هوبره ، زاغ بور، چکاوک کاکلی ، چکاوک خاکی ، سارگپه ، دلیجه ، شاهین و شاه بوف را نام برد.

خزندگان:

افعی شاخدار، افعی جعفری ، شترمار ، تیرمار، بزمجه، انواع آگاما و جکو

دسترسی

چنانچه پیشتر هم اشاره شد به دلیل احاطه شدن منطقه توسط باتلاقهای نمکی و زمینهای مرطوب رسی دسترسی به این منطقه با دشواریهایی همراه است. برای دسترسی به این منطقه می توان از جاده معدن کوه گوگرد استفاده کرد که نیاز به عبور از عرض رودخانه ورگی را دارد. ریگزار در فاصله 8 کیلومتری جنوب کوه گوگرد قرار دارد. همچنین مسیری از داخل پارک ملی کویر به سمت ریگ میش مست منشعب می شود که مورد استفاده محیط بانان پارک قرار می گیرد. از سمت چشمه ملک آباد نیز در داخل محدوده پارک مسیری به سمت شمال جدا می شود که در نزدکی ریگزار منشعب شده و به قسمتهای جنوبی ریگزار منتهی می گردد. جدیدا در منطقه ریگ جن جاده ای خاکی با کاربری نا مشخص احداث شده که پس از عبور از نواحی شمالی ریگ جن و دشت نخجیر به ریگ میش مست و پارک ملی کویر منتهی می شود. در منطقه دشت نخجیر زمین ها به شدت مرطوب و باتلاقی است. دسترسی به این جاده از طریق محور ارتباطی دامغان به جندق پس از عبور از روستای معلمان امکانپذیر است. شایان ذکر است ریگ میش مست در محدوده پارک ملی کویر واقع شده و هرگونه تردد و بازدید از آن نیازمند اخذ مجوزهای لازم از اداره پارک ملی کویر و محیط زیست استان سمنان است.