زندان برنجه، تکاب

نام انگلیسی اثر: نام فارسی اثر:  زندان برنجه، تکاب

زندان برنجه در موقعیت جغرافیایی N363211 E471201 در استان آذربایجان غربی قرار دارد. پدیده زیبای طبیعی موسوم به زندان برنجه در 28 کیلومتری شمال شهرستان تکاب در روستای برنجه (برنجک) از دهستان چمن بخش تخت سلیمان و در دامنه کوه معروف به کوه طویله سلیمان واقع شده است که تشکیلات زمین شناسی متعددی در آن قرار دارد.

در جنوب روستای برنجه و در کنار رودخانه، در راستای شمالی جنوبی، دهانه های چند چشمه آهک ساز خشک شده را می توان دید که مشهورترین آنها زندان برنجه یا «دریای برنجه» نام دارد. دهانه این چشمه بزرگ به شکل بیضی است. قطر بزرگ این بیضی ۱۰۰ متر و قطر کوچک آن ۵۰ متر است و ژرفایش نیز به حدود ۷۰ متر می رسد. در کف این سازه بزرگ طبیعی دریاچه ای آکنده از آب سرد و گاز کربنیک است. این چشمه دیوارهای بلند و پرشیب دارد که از لایه های نازک تراورن تن نواری پدید آمده است. پایین رفتن از این دیواره های بلند بدون ریسمان و دیگر تجهیزات لازم غیر ممکن است بویژه آنکه کارشناسان احتمال می دهند وجود آب های گازکربنیک دار در ته دهانه چشمه موجب خردگی بیشتر دیواره شده و بر قطر آن افزوده است.

گفته می شود که خان های محلی برای تنبیه روستاییان و مخالفان خود، به پایشان سنگ می بستند و آنها را به درون این چشمه ژرف می انداختند و علت نامگذاری زندان برنجه همین بوده است. از نظر زمین شناسی تاریخچه پیدایش مشابهی مثل دریاچه تخت و زندان سلیمان را دارد و آن محل نیز از انباشته شدن رسوبات آهکی، تل های بلند و در مواردی دهانه های وسیع آتشفشانی مانند بوجود آورده اند و در عمق نسبتا” زیاد دهانه یکی از این تپه ها دریاچه ای در میان صخره سنگی وجود دارد که به علت عمق زیاد سطح آب از دهانه امکان دسترسی به آن غیر ممکن بوده و آب دریاچه بعد از گذشتن از میان سنگ های رسوبی و آهکی و تراورتن در جنوب شرقی به رودخانه مجاور در روستای برنجه واریز می گردد.

سطح آب چشمه در طول سال تغییر چشمگیری نداشته و در چند نقطه از آن گاز کربنیک با شدت بسیار کمی بصورت حباب های ریز خارج می گردد . دمای آب چشمه حدود 30 درجه سانتیگراد می باشد و در فصل زمستان یخ نمی زند . عمق آب آن حدود 25 متر برآورد می شود و قابل غواصی است . مساحت چشمه از حدود نیم متر زیر سطح آب افزایش پیدا کرده و حالتی قیفی شکل به خود می گیرد.

نکات حائز اهمیت در سفر به این منطقه:

سنگ های تراورتن اطراف چشمه بسیار سست بوده و کار گاه طبیعی به سختی یافت می شود . برای برپایی کارگاه از حداکثر ایمنی استفاده شود .

جهت فرود و صعود به داخل چشمه حتما از ابزار غار نوردی استفاده شود . دیواره به علت سستی و ریزشی بودن قابل سنگ نوردی نیست.

بهترین سمت برای فرود و صعود دهانه شمالی می باشد که مستقیما به آب چشمه ختم می شود.

از رها کردن زباله و وسایل سبک وزن بدون حفاظ در کنارچشمه جدا خودداری شود . وزش باد می تواند هر چه کنار چشمه قرار دارن درون زندان آن بیاندازد.

دمای آب در فروردین ماه حدود 30 درجه سانتیگراد و عمق آب بیش از 25 متر تخمین زده می شود.