سمور سنگی

نام علمی : Martes foina نام انگلیسی:   Stone Marten,Beech Marten   نام فارسی: سمور سنگی

 (ایلام: سیاوَلِه) (بلوچی: سامور) (ترکمنی: پِرسی گُوزَن) (ترکی: سُوسار) (کردی: سمورده، دِلَک) (کرمانی: خز) (لری: دَله) (مازندرانی: دَله)

مشخصات: جثه‌ای به اندازه گربه خانگی دارد. بدن کشیده و استوانه‌ای، پوزه دراز، گوش‌ها نسبتاً بزرگ و کاملاً گرد، دم نسبتاً بلند و پشمالو، پاها کوتاه، ناخن‌ها بلند و نیمه جمع شونده‌اند. کف پا از موهای پراکنده‌ای پوشیده شده است به همین دلیل رد این حیوان کاملاً مشخص نیست. پوشش زمستانی، بلند و قهوه‌ای رنگ است. لکه سفید و پهنی در ناحیه زیر گلو دارد که در پایین دو شاخه می‌شود و به طرف دست‌ها امتداد می‌یابد (در مواردی نادر لکه‌ سفید کوچک بوده یا وجود ندارد).

اندازه‌ها: طول سر و تنه ۴۰ تا ۵۴ سانتی‌متر، دم ۲۲ تا ۳۰ سانتی‌متر، ارتفاع ۱۲ سانتی‌متر، وزن ۱ تا ۵/۲ کیلوگرم.

زیستگاه: در اکثر زیستگاه‌های کشور اعم از خزری، بیابانی و بلوچی، ارتفاعات حدود ۴۰۰۰۰ متر تا سواحل دریا زندگی می‌کند. گاهی در اماکن مسکونی نظیر باغ‌ها، آغل حیوانات، پارک‌ها ساکن می‌شود.

پراکندگی: اکثر مناطق ایران از آذربایجان تا مناطق ساحلی جنوب.

پراکنش جهانی: اروپا و آسیا.

عادات: شبگرد است. اوایل غروب فعال می‌شود. به صورت انفرادی زندگی می‌کند. قلمرو خود را با مدفوعش مشخص می‌کند. لانه را معمولاً در سوراخ درختان و شکاف صخره‌ها و زیر شیروانی‌ها ایجاد می‌کند. بسیار زرنگ و سریع است. دویدن، با جست زدن و پریدن همراه است. به خوبی از درختان بالا می‌رود. قادر است سنجاب و سنجابک‌ها را بر روی درختان تعقیب و شکار کند. در کمپینگ پارک ملی گلستان یک سمور سنگی با چابکی و سرعت زیاد از درختی که در مجاورت ما قرار داشت بالا رفت و اشکولی را شکار نمود.

غذا: اکثراً از جوندگانی نظیر موش، سنجاب، اشکول و پرندگان، جوجه و تخم آنها، مهره‌داران کوچک، حشرات و میوه‌ها تغذیه می‌کند. گاهی اوقات نیز به مرغ و خروس حمله می‌کند که مواردی از آن در منازل و باغ‌های فرمانیه در شهر تهران مشاهده گردید. در مواقعی که تعداد طعمه زیاد باشد با گاز گرفتن سر آنها همگی را می‌کشد و سپس یکی یکی را به لانه‌اش منتقل می کند. برخی با دیدن تعداد زیاد حیوان تلف شده که فقط سر آنها ‌آسیب دیده است چنین تصور می‌کنندکه آنها برای مکیدن خونشان کشته شده‌اند که واقعیت ندارد. در پارک ملت واقع در شمال شهر تهران یک شب سموری وارد محل نگهداری کبوتران اهلی شد و ظرف مدت کوتاهی ۱۶ کبوتر را کشت.

تولیدمثل: احتمالاً در تابستان جفت‌گیری می‌کند آبستنی با تأخیر باروری همراه است. در اوایل بهار تعداد سه تا چهار بچه می‌زاید ولی ممکن است به هشت بچه هم برسد. احتمالاً در ۱۸ ماهگی بالغ می‌شود طول عمر در اسارت حدود ۱۸ سال است.

وضعیت فعلی: همه ساله تعداد زیادی از آنها شکار می‌شوند، یا در اثر تصادف با اتومبیل از بین می‌روند، در بعضی مناطق کاهش چشمگیری در جمعیت آنها دیده می‌شود. در برخی از مناطق جنوب که از طعمه مسموم به منظور کشتن و دستیابی به پوست این حیوان استفاده می‌گردد، تعداد آن به شدت کاهش یافته است. در گذشته شغل سمورگیری در بسیاری از مناطق کشور رایج بود و همه ساله هزاران قطعه پوست این حیوان به بازار عرضه می‌شد، تله‌هایی که با استفاده از سنگ و دیگر مصالح در برخی از مناطق نظیر پارک ملی بختگان برای گرفتن سمور ساخته شده است هنوز وجود دارد.