سنجاقک

سنجاقک Odonata

مقدمه
حشرات جانورانی هستند که دارای سر ، سینه و شکم می‌باشند و دارای یک جفت شاخک هستند. قطعات دهانی آنها برای جویدن ، مکیدن و لیسیدن بکار می‌رود. سینه دارای سه زوج پاهای بندبند و دو زوج بال است که تغییر یافته یا تحلیل یافته یا وجود ندارد و دارای یک قلب پشتی باریک می‌باشند. تنفس آنها با لوله‌های نای منشعب و شاخه است که هوا مستقیما از منفذ تنفسی به طرف بافتها می‌رود.

دفع آنها به کمک لوله‌های مالپیگی که متصل به روده عقبی است انجام می‌گیرد مغز از عقده‌های مجتمع تشکیل گردیده و همچنین دارای دو طناب عصبی شکمی با عقده‌های مشابه و متناوب و چشمهای ساده و مرکبند جنس نر و ماده از هم جدا است. منفذ تناسلی معمولا منفرد و در انتهای شکم قرار داد و معمولا تخم گذارند. تکامل و رشد بعد از باز شدن تخم تدریجی یا با دگردیسی صورت می‌گیرد.

رده بندی حشرات
زیر رده بی‌بالان یا بی‌دگردیسان
بدون بال هستند دارای دگردیسی کم یا فاقد دگردیسی هستند شکم آنها دارای زواید شکمی به اضافه دنباله است و دارای چندین راسته می‌باشند.

زیر رده بال‌داران یا حشرات بال‌دار
این حشرات معمولا دارای بالند بعضی اوقات بالهای آنها تحلیل رفته و کوچک شده است و گاهی بال وجود ندارد غیر از دنباله‌های شکمی و زواید تناسلی ، زایده‌های دیگری در آنها موجود نیست. دارای چندین راسته می‌باشند که راسته سنجاقکها شامل آنهاست.

راسته سنجاقکها
حشراتی بزرگ و اغلب دارای بدنی کم رنگ هستند. قطعات دهانی خردکننده دارند. چشمهای آنها بزرگ و برجسته و دارای بیش از 300000 واحد بینایی است. دارای دو جفت بال با رگبالهای زیاد است. یک رگبال قوی و متقاطع و یک بریدگی یا گره‌هایی در حاشیه جلوی هر یک از بالها وجود دارد. شکم آنها باریک و دراز است.

نحوه حرکت و تغذیه
حیوانات بالغ دارای پرواز قوی و کاری هستند و حشرات دیگر را در موقع پرواز صید می‌کنند و همچنین در هوا می‌توانند زمانی توقف کنند.

نحوه تخم‌گذاری
در آب یا روی گیاهان آبزی تخم گذاری می‌کنند لاروها نیز آبزی هستند و با زایده‌های لب پایین خود طعمه را صید می‌کنند. در حدود 11 تا 15 پوست اندازی دارند . از سه ماه تا 5 سال دارای دگردیسی تدریجی و آهسته درآیند. سپس برای آخرین پوست اندازی تا مرحله بالغ بالدار از آب خارج می‌شوند.

انواع گونه
دارای 5000 گونه اند و از پرمین تاکنون زندگی کرده و می‌کنند. راسته سنجاقکها دارای دو زیر راسته می‌باشند:

زیر راسته ناجوربالان: بالهای عقبی در قاعده پهن‌تر از بالهای جلو است و بالها در موقع استراحت در طرفین بدن قرار می‌گیرند. لاروها دارای آبششهایی در ناحیه راست روده می‌باشند و برای انجام عمل تنفس آب را به داخل و خارج راست روده می‌کشانند و این عمل به حرکت آنها نیز کمک می‌کند. مانند گومفوس ، آناکس اشنا ، سنجاقک و رسیمپتروم.

زیر راسته یوغ بالان: بالها متشابهند و در موقع استراحت بالها به صورت عمودی روی پشت آنها قرار می‌گیرد. لاروها دارای سه آبشش برگ مانند هستند مانند هترنیا ، ارژیا ، لستس.