عقرب گاردیوم

نام فارسی : عقرب گاردیوم نام علمی:  Hemiscorpius lepturus

عقرب های گونه همیسکرپیوس Hemiscorpius از خانواده همیسکرپیدائه Hemiscorpiidae هستند. عقرب های همیسکرپیوس دارای ۱۵ زیرگونه شناخته شده در جهان هستند. از این ۱۵ زیرگونه، ۶ زیرگونه در ایران شناسایی شده است که ۵ مورد آن اندومیک ایران هستند و در سایر نقاط جهان شناسایی نشده اند. تنها گونه ای که خارج از مرزهای ایران قابل مشاهده است عقرب گاردیوم یا Hemiscorpius lepturus است. پراکندگی خانواده همیسکرپیدائه در شرق آفریقا، شبه جزیره عربستان، عراق و ایران است که گونه همیسکرپیوس نیز دارای همین پراکندگی است با این تفاوت که زیرگونه ها دارای انتشار جغرافیایی بسیار محدودتری هستند. گونه همیسکرپیوس اولین بار در سال ۱۸۶۱ توسط دکتر پیتر شناسایی شد و پس از آن زیرگونه ای دیگر نیز معرفی گردیدند.

سم این گونه عقرب به دلیل دارا بودن سینوتوکسیک cytotoxic باعث ایجاد نکروز پوستی در فرد مصدوم میگردد. به دلیل شباهت ظاهری هر ۶ زیر گونه در ایران عامه مردم کلیه زیرگونه ها را با زیرگونه عقرب گاردیوم اشتباه میگیرند و تمامی زیرگونه ها را به نام گاردیوم می شناسند در حالی که عقرب گاردیوم تنها یکی از ۶ زیرگونه شناخنه شده در ایران است. گزش این عقرب در مناطق جنوبی بسیار شایع و شناخته شده است و هر ساله افراد بسیاری از نیش این عقرب مصدوم میگردند.

در زیرگونه همی اسکرپیوس لپتروس یا گاردیوم اندازه بدن در عقرب بالغ بین ۵۰ تا ۸۵ میلیمتر گزارش شده است. بدن بسیار تخت و باریک، معمولا به رنگ زرد یا زرد متمایل به قهوه ای، یک نوار طولی تیره رنگ بر روی قسمت شکمی قابل مشاهده است. طول دم معمولا از سایر عقربها بلندتر است. بیشتر از مناطق شرجی، مرطوب و گرم آسیا و خاورمیانه گزارش شده است. معمولا وارد خانه ها در این مناطق میشود. از حشرات و بندپایان تغذیه میکند. بدن بسیار باریک و تخت خود را در میان درزها و شیارها پنهان میکند.

محل گزش  به سوختگی درجه ۳ شباهت دارد و بهبودی آن بسیار به کندی صورت میگیرد. سم این نوع عقرب بسیار قوی و حاوی نئوروتوکسیک، کاردیوتوکسیک و هموتوکسیک است. زهر باعث گسترش سطحی نکروز بافت آسیب دیده خواهد شد (زهر شباهت زیادی به زهر بعضی از مارهای افعی دارد) و باعث ایجاد نارسایی کلیوی از نوع ثانویه میگردد. موارد زیادی از عقرب گزیدگی این نوع عقرب باعث مرگ شده است. در ایران ۲ تا ۵ درصد از این نوع عقرب گزدیگی به مرگ منجر می شود.

این عقرب غیر حفار که به گاردیوم یا گادیوم هم شناخته می شود در مناطق جنوب و جنوب غربی ایران به وفور یافت می شود.  نرها دمی بلند دارند ولی در ماده ها طول دم کوتاهتر است. شایعاتی مبنی بر اینکه در صورت گزش قربانی فقط ۵ دقیقه فرصت دارد تا سرم ضد زهر را به خود بزند آن هم در صورتی که فلج نشود و شدت انقباض عضلات به حدی شدید است که بعضاً آرواره قربانی ازمحل خود خارج میشود از نظر علمی فاقد اعتبار است و چنین گزارشی موجود نیست. زهر این نوع عقرب می‌تواند یک انسان بالغ را به راحتی از پا در بیاورد در حالی که زهر سایر عقربها فقط عوارض جانبی بر جای میگذارند. همچنین سم این عقرب میتواند گلبول‌های قرمز خون را تخریب کند. در مناطق جنوبی ایران این عقرب را به عقرب مرگ نیز میشناسند.

پراکندگی دراستان های خوزستان (اهوار،ایذه، مسجدسلیمان، رامهرمز و شوش)، سمنان، فارس (شیراز)، کردستان (مریوان)، هرمزگان (بندعباس)، بوشهر، ایلام (مهران، ایوان و دهلران)، لرستان (پل دختر و الیگودرز)و کرمانشاه (جوانرود، سرپل ذهاب، قصرشیرین و پاوه).

قبلی ۱ از ۳ بعدی