غار پبده، لالی

نام انگلیسی:  Pebdeh Cave    نام فارسی :  غار پبده

یکی از مهمترین غارهای استان خوزستان ، غار پبده در شمال شهرستان لالی است که آثار زندگی از 17 هزار سال پیش در آن به دست آمده است . غار تاریخی- طبیعی پبده (PEBDEH) که در شهرستان لالی خوزستان قراردارد توسط گروه کوهنوردی نسیم اندیمشک و انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا به طور کامل شناسایی و نقشه برداری شد. گریشمن در گزارش سفر خود به این منطقه، از این غار به عنوان یک زیستگاه انسان پارینه سنگی یاد کرده است.
خبرگزاری میراث فرهنگی- گردشگری: برای نخستین‌بار در کشور، جوانان خوزستانی غار تاریخی- طبیعی "پبده" (PEBEDEH) را در شمال استان خوزستان به طور کامل کشف و بررسی کردند.

به گفته تارنگار امرداد، امیر هوشنگ عارفیان رییس گروه کوهنوردی نسیم اندیمشک زاگرس، این کشف را پایانی برای گمانه‌‌زنی‌ها و افسانه‌هایی که پیرامون این غار تاریخی در چند سده‌ گذشته گفته بودند دانست. گریشمن، باستان‌شناس فرانسوی در سفر خود در دهه‌ 1940 میلادی، بازدیدی از این غار داشته و آن را زیستگاهی برای انسان‌های نخستین در 15 هزار سال پیش معرفی کرده است. گریشمن نزدیک به 60 سال پیش، بخش‌هایی از این غار را بررسی می‌کند اما به دلیل وجود صخره‌های نمناک و لغزنده، تونل‌های باریک، رطوبت بالای 30 درصد و وجود گازهای شیمیایی در درون غار و نبود امکانات فنی لازم نتوانسته‌ این غار را کاملا بررسی کند.
در این سفر شناسایی که توسط گروه کوهنوردی نسیم زاگرس اندیمشک و به همراهی انجمن دوستداران میراث فرهنگی و گردشگری تاریانا بیش از چهار ساعت به طول انجامید، تمامی بخش‌های غار، دالان‌ها و آبراهه‌های آن کشف شد.

این کاوش با همراهی امیرهوشنگ عارفیان، رییس گروه کوهنوردی نسیم زاگرس اندیشمک، مجتبی گهستونی، سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا، فرهاد رهبری، عضو انجمن «بوم و آب و آفتاب» و علی جهانبخشی یکی از ساکنان محلی به انجام رسیده‌است. به گفته‌ مجتبی گهستونی تاکنون هیچ‌ فردی اطلاعات مستندی از عمق و اندازه‌های درونی غار ارایه نکرده ‌است. گهستونی، بلندای تالارهای این غار را منحصر به ‌فرد دانست و گفت: «درحالی که در بیشتر غارهای منطقه بلندای تالارها بیش از سه متر نیست، ما در اینجا با تالارهایی با بلندای 27 متر روبه‌رو بودیم و این از شگفتی‌های غار پبده ‌است.»

گهستونی پیرامون سازه‌های انسانی درون غار "پبده" گفت: «سنگ‌چین‌هایی در درون غار وجود دارد که به نظر دست‌ساز می‌رسند. حفره‌ای بزرگ نیز در کف میانه‌ غار وجود دارد که حوضچه‌ای را به وجود آورده و احتمالا کاربرد آن آب‌انبار بوده است.» وی درباره‌ دست‌ساز بودن یا طبیعی‌بودن این حوضچه اظهار بی‌اطلاعی کرد و تصریح کرد : «متاسفانه تاکنون تحقیقی از سوی سازمان میراث فرهنگی برای شناسایی این مکان انجام ‌نشده ‌است و ما ازصحت و درستی این موضوع آگاهی نداریم.»
امیرهوشنگ عارفیان که به عنوان سرپرست این گروه را همراهی می‌کرد دیده‌هایش از غار «"پبده" را بسیار شیرین و دور از انتظار برشمرد و گفت: «پس از گذشتن از دهانه کوچک غار، به تالار بزرگی می‌رسیم که سقف گنبدی بسیار زیبایی دارد. دیوارهای این گنبد، سفیدرنگ است که خال‌های منظم مشکی‌رنگ، رویش نقش بسته‌اند، درست همانند پارچه سفیدی که رویش پولک ریخته باشند.»

سخنگوی تاریانا پیرامون ویژگی‌های ظاهری غار پبده گفت: «غار پبده حدود 103 متر طول دارد. طول‌ نخستین دهانه ورودی غار 40/5 متر و ارتفاع آن 3 متر است. ارتفاع دهانه‌ دوم، 10/1 متر و ارتفاع آن 10/3 متر ‌است. از در غار 90 متر که به درون بیایید، به یک حفره‌ هوایی با درازایی نزدیک به 28 متر می‌رسید. در ضمن دهانه‌ نخست تا دهانه‌ دوم غار شش متر از یکدیگر فاصله دارند.» گهستونی درباره بیشترین و کمترین اندازه‌های غار "پبده" که در شهرستان لالی قراردارد، چنین گفت: «کمترین عرض غار پبده 6 متر و بیشترین عرض غار 70/19 متر است. همچنین کمترین ارتفاع تالار اصلی 2 متر و بیشترین بلندای آن 28 متر است.»

به گفته‌ گهستونی در یکی از بخش‌های این غار کودهای حیوانی بر روی هم فشرده شده که ضخامت آن حدود 40 سانتی‌متر بوده وممکن است با پاکسازی این کودها، بتوان به یافته‌های باستان‌شناسی بیشتری دست پیدا کرد. گهستونی غار "پبده" را شایسته‌ توجه بیشتری دانست و گفت: «به دلیل تالار بلند و ویژه‌‌‌ای که پبده دارد می‌توان از آن برای تفریح سنگ‌نوردان و صخره‌نوردان بهره‌گرفت.» غار پبده در انتهای شهرستان لالی در شمال خوزستان، در گستره‌ای عشایری در مسیر آبشار "آرپناه" و در کوه انبار سفید درارتفاع 1900 متری از سطح دریا قرار دارد. نام "پبده" که برروی این غار گذاشته‌ شده‌ است، از نام طایفه‌ای می‌آید که در روزگاران گذشته در این گستره زندگی می‌کرده‌اند.