|
نام انگلیسی: Chah Darya Cave نام فارسی : غار چاه دریا
|
 |
||
موقعیت
در مسیر رفسنجان- زرند در استان کرمان (روستا/شهر) داوران قرار دارد. چاه دریا به فاصله 15 کیلومتر از داوران و در غرب آن قرار گرفته است.
معرفی
چاه در بیابانی مسطح و وسیع، که پوشیده از کانیهای فرسایشی است، به فضای بیرون دهان باز کرده است. در مسیر رفتن به چاه و حدود 15 کیلومتری داوران منطقهای قرار دارد که نزدیک به 20 کیلومتر مربع وسعت دارد و پوشیده از گنبدهای رسی، ماسهای است. این برجستگیهای نسبتاً همانند، که ارتفاع آنها تقریباً برابر است، یادآور کلوتهای کویر لوت اند. با این تفاوت که کلوتها با حجم زاویه دار زایش یافتهاند، اما این گنبدها شکل و ارتفاع همسان دارند و احتمالاً کلیدی برای رازگشایی چگونگی زایش چاه دریا هستند.
ساختمان
چاه از دو فضای قیف مانند چسبیده به هم تشکیل شده است. قطر دهانه قیف بالایی حدود 60 متر و قطر پایین آن حدود 30 متر است. فاصله دو قاعده بین این مخروط ناقص حدود 12 متر است. قطر قاعده بالایی قیف دوم، که مخروطی ناقص است، حدود 30 متر و قطر قاعده پایینی آن، که هم سطح آب است، به حدود 100 متر میرسد. فاصله دهانه بالایی تا سطح آب حدود 130 متر است. بخشهای بالایی چاه تا حدود 20 متر مانده به آب از لایههای رُس و کنگلومرا و سپس کانیهای آهکی تشکیل شدهاند. وجود گازهای کربن دی اکسید و هیدروژن سولفورِ حاصل از فعالیت گسل درونی منطقه، از یک طرف و نفوذ آبهای فرورو حاصل از بارندگی از طرف دیگر و آمیختگی اینها با هم و سپس خروج آبهای اسیدی درونی بر اثر فشار بخار و گازهای منطقه گسلی از طریق درزها و خرده گسلهای رویی سبب آهک خوری مسیر و زایش این فضای عظیم شده است. دهانه چاه در گذشته به شکل امروزی نبوده است و در امتداد شیب منفی مخروط ناقص پایینتر پدید آمده و احتمالاً قطری حدود 4 متر داشته است. به طوری که اهالی منطقه میتوانستند جلو دهانه آن بایستند و آب درون آن را نظاره کنند و حتی عمق آب را اندازه بگیرند. نام دریا که بر چاه نهاده شده در ارتباط با همین نظارهها و اندازه گیریها صورت گرفته است. دلیل دیگر تنگ بودن دهانه، اندازه گیری و ساختن مادرچاه قنات قدیمی روستای احمدآباد است که سپس سطح آب اُفت کرده و قنات خشکیده است، کانال قنات فوق از درون چاه قابل مشاهده است. دهانه قیف مانند فعلی بر اثر عوامل فرسایش و ریزش آوار پدید آمده است. در حال حاضر مشاهده آب در انتهای چاه ممکن نیست. چاه در سال 1354، 100 متر عمق فضایی و 85 متر عمق آبی داشت که با توجه به بهره برداری بی رویه از سفرههای آب منطقه باید دچار افتی برابر با 30 متر شده باشد. آنچه به این چاه، علاوه بر ارزشی که به عنوان یک پدیده دارد، ویژگی خاص میبخشد، اندازه سنجی نوسان سطح ایستابی سفرههای آب منطقه از طریق نوسان سطح ایستابی چاه دریاست. که با پایین رفتن سطح ایستابی چاه میتوانیم به افت سطح آب سفرههای آب منطقه پی ببریم.
توصیه
از آن جا که چاه دریا یک پدیده طبیعت ساخته منحصر به فرد و یک سرمایه ملی است، مسئولان منطقه باید به ره ترتیب ممکن جلو فرسایش و ریزش دهانه چاه را بگیرند و این پدیده را برای نسلهای آینده این میهن حفظ کنند. دیگر آن که پایین رفتن سطح ایستابی در چاههایی نظیر چاه دریا، عاملی برای ریزش و نابودی کل چاه در بلند مدت است، بنابراین علاوه بر تعدیل بهره برداری از سفرههای آب منطقه، مسئولان باید موتور آب هم جوار چاه دریا را، که مستقیماً آب دریا را میمکد، ببندند و بهره برداری از آن را تعطیل کنند .
